Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil
|
Yüklə 2.8 Kb.
|
16 məli və öz məhsulunu elə düzəltməlidir ki, məhsul həmin tələblərə cavab vermiş olsun). ГОСТ 15467-79 ğörə məhsulun keyfiyyəti onun tə- yinatına müvafiq surətdə müəyyən tələbatları ödəməkdən ötrü məhsulun yaralılığını şərtləndirən xüsusiyyətlər məc- musu kimi şərh edilirdi. 1986-cı ildə Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təş- kilat (ISO) tərəfindən biznes və sənayenin bütün sahə-ləri üzrə keyfiyyət ilə bağlı terminlər formalaşdırıldı. Keyfiy- yət məhsulun, yaxud xidmətlərin elə xüsusiyyətləri və xa- rakteristikaları məcmusudur ki, onlar məhsula, yaxud xid- mətlərə şərtləndirilmiş, yaxud nəzərdə tutulan tələbatları ödəmək qabiliyyəti verir. 1994-cü ildə terminologiya dəqiqləşdirilmişdir. Key- fiyyətin aşağıdakı tərifi standartlaşdırılmışdır: keyfiyyət obyektin müəyyən olunmuş və nəzərdə tutulan qabiliyyət- lərini ödəmək tələbatlarına cavab verən xrakteristikaları- nın məcmusudur. Beləliklə, biz görürük ki, iqtisadi ədəbiyyatlarda keyfiyyət anlayışı müxtəlif cür şərh olunur. Lakin key- fiyyət anlayışlarındakı əsas fərq inzibati-amirlik və bazar iqtisadiyyatı şəraiti anlayışları arasındakı fərqlə müəyyən- ləşdirilir. Beləliklə, inzibati-amirlik iqtisadiyyatında keyf- iyyət istehsalçının mövqeyindən şərh edilir, halbuki bazar iqtisadiyyatında keyfiyyət istehlakçı mövqeyindən nə- zərdən keçirilir. Bununla birlikdə istehsalçı və istehlakçının mövqe- yindən keyfiyyəti təcrid olunmuş şəkildə nəzərdən keçir- mək olmaz. Bir qayda olaraq, obyektin keyfiyyəti onun ayrı-ayrı xüsusiyyətlərindən ibarət deyildir, bütövlükdə obyektlə bağlıdır, onu tamamilə əhatə edir və obyektdən 17 ayrılmazdır. Məhsulun keyfiyyətinin daxılı və zahiri kom- ponentləri (tərkib hissələri) vardır. Keyfiyyətin daxili tər- kib hissələri buraxılan məhsula xas olan daxili xarakteris- tikalardır: etibarlılıq müddəti, qüsurların olma-ması, tex- niki xarakteristikalar, dizayn (tərtibat) məhz bu qəbildən- dir. Zahiri komponentlər istehlakçının zövqlərinə müva- fiqlikdən, rəqabət qabiliyyətindən ibarətdir. Son vaxtlar «keyfiyyətin» «yaxşı-pis», «Ən yaxşı-ən pis», «yuxarı-aşağı» kimi anlayışlarla bağlı olan qeyri- standart (reklam) terminləri daha geniş yayılmışdır. Bir qayda olaraq, texniki qiymətləndirmələrin keçirilməsi za- manı üstünlük dərəcəsinin və miqdar xarakteris-tikalarının bildirilməsindən ötrü «keyfıyyət» terminindən təcrid edil- miş tərzdə istifadə olunmur; həmin məlumatların bildiril- məsindən ötrü keyfiyyət səviyyəsi, yaxud istehlakçı qiy- mətinin ümumiləşdirilmiş ölçüləri təqdim edilməlidir. Mə- sələn, aşağıdakı terminlərdən istifadə oluna bilər: - ―nisbi keyfıyyət‖; - ―keyfıyyət səviyyəsi‖ 1.4. Keyfiyyətə nəzarətin kateqoriyası Məlumdur ki, müvafiq keyfiyyətə nəzarətdə 5 qrup sənaye məhsullarının 13 xüsusiyyəti standartlaşdırılmışdır. Həmin təsnifata müvafiq surətdə məhsulun aşağıdakı key- fiyyət göstəriciləri mövcuddur: 1) funksional yararlılıq – göstəricisi məhsulun tət- biqi sahəsini və onun yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulan funksiyalarını xarakterizə edir. Bunun əsasında konkret is- tifadə şəraitində həmin məhsulun tətbiqi sayəsində əldə 18 edilən faydalı səmərənin qiyməti barədə fikir yürütmək olur; 2) etibarlılıq – məhsulun öz istehlak xüsusiyyətləri- ni qoruyub saxlamaq qabiliyyətini xarakterizə edən göstə- ricidir. Aşağıdakı etibarlılıq göstəriciləri mövcuddur: - sazlıq (arasıkəsilməzlik, dayanmazlıq, müntəzəm- lik); - uzunömürlük (davamlılıq); - təmirəyararlılıq; 3) erqonomiklik – məhsulu əmək əməliyyatlarının icrası, yaxud tələbat zamanı insan orqanizminin xüsusiy- yətlərinə müvafiqliyi (insanın istehsalat və məişət proses- lərində təzahür edən gigiyenik, antropometrik, fizioloji xü- susiyyətləri) baxımından xarakterizə edən göstərici; 4) estetiklik – informasiya təsirliliyini (formanın sə- mərəliliyini, kompozisiyasının bütövlüyünü, məhsulun is- tehsalatda icrasının mükəmməlliyini və əmtəə görkəminin sabitliyini) xarakterizə edən parametrdir, məhsulun zahi- rən qavranılmasını modelləşdirir və onun elə zahiri key- fiyyətlərini əks etdirir ki, bunlar istehlakçı üçün daha va- cib rola malik olur. Həmin göstərici konkret məhsul nö- vündən ötrü əhəmiyyətlilik baxımından sıralanır; 5)texnolojilik – məhsulun işlənib hazırlanması və buraxılışı zamanı istifadə olunan texnoloji üsulların mütə- rəqqiliyini xarakterizə edən göstərici. Həmin qrup aşağı- dakı göstəricilərdən ibarətdir: - istehsalatda texnolojilik; - tətbiq zamanı texnolojilik 6)ehtiyat tələbatı; 7)təhlükəsizlik – məhsulun istehlakı, yaxud istifa- dəsi zamanı həyat fəaliyyətini təmin edən göstərici; 19 8)ekolojilik – məhsulun istehsalı zamanı ətraf mühi- tə zərərli təsirin səviyyəsini xarakterizə edən göstərici; 9)təsnifat göstəricisi - məhsulun müəyyən sinfə mənsubluğunu xarakterizə edən göstərici. Bu haqda növbəti fəsildə ətraflı məlumat verəcəyik. Azərbaycanda iqtisadi islahatlar inkişaf etdikcə key- fiyyətə daha çox diqqət verilir. Hazırda Azərbaycan müəs- sisələrində ən ciddi problem rəqabət qabiliyyətli məhsulun istehsalının təmin edilməsinə imkan verən keyfiyyət siste- minin yaradılmasından ibarətdir. Keyfiyyət sistemi anla- yışı altında keyfiyyətə ümumi rəhbərliyin (keyfiyyət inzi- bati idarəetmənin) həyata keçirilməsindən ötrü zəruri he- sab edilən təşkilat strukturu, metodikalar, proseslər və ehtiyatların məcmuu anlaşılır. İstehsalçının keyfiyyət sisteminin və həmin sistemə nüfuzlu sertifikatlaşdırma orqanı tərəfindən verilmiş serti- fikatın mövcudluğunu vacib şərt hesab edən əcnəbi sifariş- çilərlə danışıqların aparılması zamanı keyfiyyət sisteminin olması mühüm əhəmiyyətə malikdir. Keyfiyyət sistemi müəssisəsinin xüsusiyyətlərini nəzərə almalı, məhsulun iş- lənib hazırlanmasına və onun tətbiqinə edilən xərclərin minimuma endirilməsini təmin etməlidir. Həm bizim ölkə- də, həm də xarici ölkələrdə keyfiyyəti idarəetməyə sistem- li yanaşmanın formalaşdırılması mərhələlərini bilmədən səmərəli keyfiyyət sistemi yaradılması mümkün deyildir. 1.5. Keyfiyyətin idarə edilməsi sistemlərinin inkişaf tarixi : files -> book book -> Kendi Kendine book -> Qabriel Qarsia Markes "Patriarxın payızı" Roman Latın Amerikasının Nobel mükafatı laureatlı dünyaşöhrətli yazı book -> MahirəNərimanqızı book -> Qarabağ müharibəsi (Qısa tarix) book -> Alfred Besterdən “Qoca” əsəri book -> Orxan Bahadırsoy Pyeslər Orxan Elsevər oğlu Bahadırsoy book -> Orxan bahadirsoy orxan Elsevər oğlu Bahadırsoy book -> İntiharın kölgəsi Dr. Əfzələddin Rəhimli Dostları ilə paylaş: |