Dərslik kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1 Redaktoru: Rəy verənlər Dizayner: Naşir
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ELEKTRON TICARƏT
E L E K T R O N B I Z N E S reaksiyasını xarakterizə edən formal göstəriciləri uçota almaq mümkün olur. Əsas formal göstərici reklam blokları üzrə mausun sol düyməsinin sıxılmasının sayıdır. Aydındır ki, bu göstərici reklamın səmərəliliyini yalnız dolayı yolla nəzərə alır. Buna baxmayaraq, bu göstərici müxtəlif populyarlıq reytinqlərinin və elektron reklamın səmərəliliyinin hesablanmasında geniş istifadə edilir. 2000-ci ildə Rusiyada elektron reklamın dövrüyyəsi 2,5 milyon dollar təşkil etmişdi. Tədqiqatçı GaHup Media şirkətinin məlumatınagörə, bu bazarın 65%-i İnternetin Rusiya sektorunun 3 tanınmış informasiya serverinin payına düşmüşdür. Liderlər qrupuna daxil olan informasiya serverlərində yerləşdirilən reklamlardan gələn gəlir müvafiq agentliyin balans mənfəətinin 20%-ni təşkil etmişdir (Qeyd etmək lazımdır ki, 1998-ci il avqust böhranından sonra reklam Rusiya agentliklərinin mənfəətinin əhəmiyyətli mənbələrindən birinə çevrilmişdir). Reklam verənləri informasiya serverlərinin geniş və tədiyyəqabillyyətli auditoriyası, yəni, yüksək keyfiyyətli məhsul və xidmətlərlə maraqlanan və bunlara sahib olmağa hazır olan istifadəçilər cəlb edir. 2000-ci ildə çox tanınmış Rusiya saytlarının 200 min istifadəçisi arasında aparılan sorğu göstərmişdir ki, potensial müştərilərin 46%-i 25-34 yaşında, 59%-i ali təhsilli, 60%-i Moskva və Sankt-Peterburq sakini, 69%-i rəhbər və ixtisaslı mütəxəssislərdir. Liderlər qrupuna daxil olan informasiya serverlərinin çoxunda əsas diqqət ciddi biznes-pa rtnyor obrazını formalaşdırmağa yönəldilir. Buna görə də mötəbər informasiya serverlərində şübhəli reklamlar yerləşdirilmir. Elektron reklamların yerləşdirilməsi üzrə aparıcı Rusiya agentliklərinin 88 E L E K T R O N B I Z N E S xidmətlərindən Acer, Comstar, Compaq, Hewlett-Packard, Epson, IBM, Intel, Microsoft, «Белый ветер», МТС və s. kimi tanınmış şirkətlər Isstlfadə edir. Reklam verənlərin əksəriyyəti birdəfəlik reklamlardan istifadə etmirlər. Reklamların əksəriyyəti baş səhifənin ən populyar yeri olan yuxarı sol küncdə bir-neçə həftə təqdim edilir. Elektron reklamın təşkili zamanı ən vacib məsələlərdən biri reklamın yerləşdirildiyi informasiya serverinin kifayət qədər yüksək səviyyədə qorunan olmasıdır. Bəzi dövlət və kommersiya strukturlarının informasiya serverlərində pozucu təsirlər nəticəsində ləyaqətsiz informasiyaların peyda olması halları yaxşı məlumdur. Belə aksiyalar rəhbərliyi rəqabət mübarizəsinin çirkin üsullarına meylli olan firmaların öz rəqiblərini gözdən salmaq məqsədi ilə planlaşdırıla və kriminal strukturlara sifariş edilə bilər. Müvafiq informasiya serveri qurmaq və işlətmək üçün proqram vasitələrinin seçilməsi böyük əhəmiyyət daşıyır. Proqram təminatı hazırlayan firmaların bütün ddd-səhdlərinə baxmayaraq, müvafiq proqram vasitələrində müntəzəm olaraq nöqsanlar aşkar edilir ki, bunların aradan qaldırılması üçün də əlavə proqram vasitələri hazırlamaq lazım gəlir. 8 9 E L E K T R O N B I Z N E S ELEKTRON TICARƏT 1998-ci ildə İnternet şəbəkəsinə qoşulan 65 milyon amerikalı İnternet vasitəsi ilə satın alınan məhsula 8 milyard dollar xərcləmişdi. Həmin ildə Rusiyada İnternetdən istifadə edənlərin sayı 1,2 milyon nəfər, kommersiya xidmətləri satışının ümumi həcmi isə 11,5 milyon dollar təşkil etmişdi. Bununla yanaşı, İnternetin Rusiya seqmentində ən populyar biznes növü İnternet-mağazaların təşkili olmuşdur. Biznesin bu modeli Rusiyalı sahibkarların əksəriyyəti üçün daha yaxşı başa düşüləndir. Mahiyyətcə, bu, informasiya texnologiyaları tətbiq edən adi ticarət müəssisəsidir. İnternet texnologiyalarının cəlbedici cəhəti odur ki, şirkətin saytına eyni zamanda olduqca çoxsaylı potensial alıcı müraciətləri mümkündür. Məsələn, Amazon.com mağazasının informasiya serverinə gün ərzində bir-neçə milyon potensial müştəri müraciət edir. Binaların icarə xərclərinin ixtisar edilməsi və 30 milyon adda məhsul təqdim edən nəşrlərin reallaşdırılması imkanları cəlbedici görünür. ELEKTRON MAĞAZA Elektron mağazanın ümumi iş sxemi aşağıdakı kimidir. Potensial alıcı brauzerin köməyi ilə mağazanın informasiya serverinə müraciət edir. Serverdə elektron vitrin mövcuddur. Vitrində malların təsvir edildiyi kataloqlar, sorğu üzrə axtarış vasitələri, qeydiyyata düşmək, sifarişin rəsmiləşdirilməsi, malın haqqının ödənilməsi və alıcının ünvanına gətirilməsinin sənədləşdirilməsi üçün imkanlar vardır. 9 1 E L E K T R O N B I Z N E S Alıcının qeydiyyata götürülməsi adətən sifarişin sənədləşdirilməsi zamanı həyata keçirilir. Mal seçildikdən sonra alıcı xüsusi forma doldurmalıdır ki, burada da ödəmə və çatdırılmanın necə reallaşdırılacağını göstərməlidir. Sifarişin formalaşdırılması başa çatan kimi, alıcı barədə bütün informasiya qeyd edildikdən sonra, bu informasiya elektron vitrindən mağazanın ticarət sisteminə daxil olur. Burada tələb olunan malın anbarda olub-olmaması yoxlanır və ödəmə sisteminə təşəbbüs göstərmək siqnalı ötürülür. Tələb olunan mal anbarda yoxdursa, sorğu malgöndərənə yönəldilir və alıcıya məlumat verilir ki, sifarişin reallaşdırılması nə vaxt mümkündür. Əgər ödəmə malın alıcıya çatdırılması halında həyata keçirilirsə, sifariş faktı təsdiq edilməlidir. Bu, adətən elektron poçt və ya telefon vasitəsilə baş verir. İnternet vasitəsilə ödəmə imkanı vardırsa, istifadə edilən ödəmə sistemi işə qoşulur. Elektron bazarlığın ənənəvi sxemində aşağıdakılar iştirak edir: • Fərdi kompüterdən istifadə etməklə sifariş formalaşdıran alıcı; • Bank kartı buraxan və bundan istifadə etməklə hesablaşma aparan bank; • Elektron ticarət meydançasında yerləşən elektron mağaza; • Mağazanın bankı; • Emitentiə mağazanın bankı arasında hesablaşmaların aparıldığı hesablaşma mərkəzi; • Malın (Yalnız bəzi malların) anbardan alıcıya çatdırılmasını təmin edən təşkilat. 9 2 Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|