Dərslik kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1 Redaktoru: Rəy verənlər Dizayner: Naşir

E L E K T R O N   B İ Z N E S  
İstifadə olunur. 
BannerAtlsl 
V\->. m-
 
ct"' ^ 
r.;. 
■iHiıt.wm£airt«fwaaaı 
BHBİıiässaB
ara 
 
 
fresh ideas 
leading to 
successl 
MüxtəHf təyinatlı bannerlər 
İnformasiya  portallarının  əsas  hərəkətverici  qüvvəsi  istifadəçilərin 
diqqətini  cəlb  etmək  uğrunda  mübarizədir.  İnternetə  yolaçma  (qoşulma) 
sürətlə ucuzlaşır. Buna görə də gəlirin bu hissəsi daim azalmaqdadır. ABŞ-ın 
bəzi şirkətləri istifadəçi barədə daha ətraflı informasiya almaq xatirinə hətta 
qeyri-məhdud  pulsuz  qoşulmaları  (yolaçmaları)  da  təcrübədən  keçirirlər. 
İnformasiya portallarının menecerləri haqlı olaraq hesab edirlər ki, uğurlu 
biznes  üçün  keyfiyyətli  informasiya  yığımı,  düşünülmüş  fərdiləşdirmə, 
istifadə sadəliyi və partnyorlar şəbəkəsinin qurulmasının yaxşı düşünülmüş 
startegiyası lazımdır. 
Son  bir-neçə  ildə  portalların  trafıki  İnternetin  ümumi  trafıkinin 
15%-ni təşkil edir. Portal resurslarına müraciətlərin (sorğuların) xeyli hissəsi 
İnternet cəngəlliklərində düzgün səmt 
8 3  

---

E L E K T R O N   B İ Z N E S  
götürməkdə  çətinlik  çəkən  və  etibarlı  bələdçiyə  ehtiyac  duyan  yeni 
istifadəçilərə aiddir. 
Tədricən,  İstifadəçi  özünün  brauzerində  "Seçilmişlər"  qovluğunu 
formalaşdırdıqca,  informasiya  portalından  İstifadə  zərurəti  azalır.  AOL 
provayderinin uğuru, görünür, yeni başlayan istifadəçilərin hesabına baş 
vermişdir. Bir çox yeni kompüterlərdə müəyyən həcmdə AOL provayderinin 
resurslarından pulsuz istifadə imkanları nəzərdə tutulmuşdur. Provayderin 
seçilməsinin asan olması və İnternetə qoşulma xidmətlərindən istifadənin 
sadəliyi də kommersiya uğurunun mühüm amilləri ola bilər. 
Əsas  informasiya  portallarının  gəlirlərinin  müəyyən  qədər 
azalmasına  baxmayaraq,  hələ  yaxşı  perspektivləri  mövcuddur.  Bunun 
bir-neçə  səbəbi  vardır:  Əwəla,  İnternetə  külli  miqdarda  yeni  istifadəçilər 
qoşulur. Çox tanınmış informasiya portalları İnternet vasitəsilə satış edən 
şirkətlər  üçün  daha  qiymətlidir.  Çünki  portallar  vasitəsilə  satış  etmək 
İnternetə nisbətən qat- qat ucuz və ən əsası, daha az risklidir. O qədər də 
çox  olmayan  pula  sutkanın  24  saatını  fəaliyyət  göstərən  infrastrukturu 
(kataloqları,  ödəmə  instrumentləri  və  s.)  olan  tam  avadanlıqlaşdırılmış 
piştaxta  almaq  mümkündür.  Belə  bir  şeyi  sərbəst  surətdə  yaratmaq 
olduqca baha başa gəlir. 
İkincisi, portallar istifadəçilərə yalnız lazımi informasiyanı verən filtr 
(süzgəc) kimi işləyir. Bu, İnternetə ləng qoşula bilən istifadəçilər, məsələn, 
mobil  telefondan  qoşulanlar  üçün  olduqca  aktualdır.  Mobil  telefonlara 
yönəlik  portalların  yaranması  bu  sahədəki  mövcud  vəziyyəti  kökündən 
dəyişməkdədir. 
Elektron  biznesi  dəstəkləmək  üçün  yaradılmış  bütün  proqram 
məhsulları  İnternet/İntranet  tətbiqinə  yönəllkdir.  Universal  müştərinin 
(brauzerin) mövcudluğu İstifadəçinin 
8 4  

---

E L E K T R O N
  B I Z N E S
 
kiberfəza  ilə  qarşılıqlı  fəaliyyətinin  əsas  vasitəsi  olmaqla,  müəssisə 
əməkdaşının daxili və xarici infformasiya resursları ilə qarşılıqlı fəaliyyətinin 
stilini (üslubunu) keyfiyyətcə dəyişmək və unifikasiya etmək üçün lazımi 
ilkin şərait yaradır. Bu qarşılıqlı fəaliyyətin mürəkkəbliyi və intellektuallığı 
artdıqca, istifadəçini informasiya fəzasının zəruri proyeksiyasına daxil edən 
və seçilmiş və süzülmüş (filtrlənmiş) informasiya resurslarından təhlükəsiz 
istifadəni təmin edən məcburi aralıq agent meydana çıxır. Bu aralıq agent 
məhz portaldır. 
8 5  

---

E L E K T R O N   B İ Z N E S  
86 
 

---

E L E K T R O N
  B I Z N E S
 
ELEKTRON REKLAM 
Elektron reklam elektron biznesin nisbətən köhnə (Əgər cəmi 10-15 
il yaşı olana köhnə demək mümkündürsə) modellərindən biridir. Elektron 
reklamın təməlində firmanın bazara çıxardığı məhsul və xidmətlər barədə 
məlumatların  potensial  istifadəçiyə  çatdırılması  üçün  əlavə  informasiya 
kanalının dayanması ideyası durur. 
İnternet şəbəkəsinin reklam kanalı qismində istifadə edilməsi reklam 
verən üçün satın aldığı yeni texnologiya məhsulundan İstifadə etməyə hazır 
olan tədiyyəqabiliyyətli auditoriya və potensial alıcıya kifayət qədər geniş 
təsir spektri (mətn, audio-video sıralar) kimi cəlbedici cəhətlərə malikdir. 
Eyni  zamanda,  aydındır  ki,  verilmiş  sektor  üçün  reklamın  işlənib 
hazırlanması yayım kanalının xüsusiyyətini nəzərə almağı tələb edir. Nəzərə 
almaq lazımdır ki, istifadəçilərin əsas hissəsi buraxıcılıq qabiliyyəti təqribən 
50 Kbayt/san olan kanala çıxa bilir. Reklam blokunun əsas fraqmenti isə 3-5 
saniyə  ərzində  yüklənməlidir.  Bu  halda  layihələşdirici  qarşısında  reklam 
informasiyasının  müştəriyə  mərhələlərlə  təqdim  edilməsi  kimi  spesifik 
məsələ durur. 
Reklam bloklarının növbəti mərhələlərinin təqdim edilməsi yalnız 
0
 
halda  həyata  keçirilir  ki,  istifadəçi  əvvəlki  mərhələyə  maraq  göstərmiş 
olsun.  Bundan  əlavə,  elektron  reklam,  ənənəvi  kütləvi  informasiya 
vasitələrində  verilən  reklamdan  fərqli  olaraq,  İstifadəçinin  idarə  etdiyi 
reklam  blokları  üzrə  naviqasiya  inkanını  nəinki  İstisna  etmir,  əksinə  fəal 
istifadə etmək üçün şərait yaradır. Elektron reklamın xarakterik xüsusiyyəti 
odur ki, istifadəçinin başlanğıc reklam blokuna 
8 7  

---