Dərslik komplekti haqqında

89
nəticəsi olaraq tərtib edə bilərlər. Aşağıdakı mənbəyə istinad etməklə şagirdlərə son il-
lərdə Azərbaycanda yoluxucu xəstəliklərin profilaktikası sahəsində görülən əhəmiyyətli 
işlərlə bağlı məlumat verə bilərsiniz:
http://sehiyye.gov.az/main/1498-azrbaycanda-yoluxucu-xstliklrin-profilaktikas-sah-
sind-hmiyytli-ilr-grlr.html  
C blokundakı mətnin oxunması olduqca vacibdir. Bu zaman İNSERT üsulundan və 
yaxud da mətnin hissə-hissə oxunmasından istifadə etmək olar. Burada məqsəd oxuna-
caq mətndəki faktları, hadisələri, onlar arasındakı qarşılıqlı səbəb və nəticə əlaqələrini 
şagirdlərə dəqiq və anlaşıqlı şəkildə çatdırmaqdan ibarətdir. Hissə-hissə oxu prosesində 
soyuğun, ionlaşdırıcı şüaların, rentgen şüalarının təsirindən orqanizmdə baş verən dəyi-
şikliklər müzakirə olunaraq ehtiyac duyulduğu təqdirdə videoçarx nümayiş etdirilməlidir.
F blokundakı tapşırıqların icrası məqsədilə paylama materiallarının hazırlanması və 
şagirdlərin bu materiallarla təmin olunması olduqca vacibdir.  
Qiymətləndirmə meyarları: 
• 
təqdimat və məruzə hazırlama
• 
fikrini əsaslandırma
I səviyyə 
II səviyyə
III səviyyə
IV səviyyə
Məruzə və təqdimat 
sistemsizdir.
Məruzə və təqdimat-
da əsas nailiyyətlər 
əks olunmayıb.
Dəqiq mənbələrə 
istinad olunsa da, 
təqdimatın hazır-
lanmasında məntiqi 
ardıcıllıq gözlənil-
məyib.
Təqdimat sistemli, 
dəqiq elmi mən-
bələrə istinadən 
hazırlanıb.
İnfeksion xəstəliklərin 
hüceyrə səviyyəsində 
baş verdiyini əsaslan-
dırmaqda 
çətinlik çəkir.
İnfeksion xəstəliklə-
rin hüceyrə səviyyə-
sində baş verdiyini 
qismən əsaslandırır.
İnfeksion xəstəliklə-
rin hüceyrə səviyyə-
sində baş verdiyini 
müəllimin köməyi 
ilə əsaslandırır.
İnfeksion xəstəliklə-
rin hüceyrə səviy-
yəsində baş verdi-
yini nümunələrlə 
əsaslandırır.
İnfeksion xəstəliklərə 
mühit şəraitinin təsirini 
qrafik üsulla əsas-
landırmaqda çətinlik 
çəkir.
İnfeksion xəstəlik-
lərə mühit şəraitinin 
təsirini qrafik üsulla 
əsaslandırarkən 
səhvlərə yol verir.
İnfeksion xəstəlik-
lərə mühit şəraitinin 
təsirini qrafik üsulla 
müəllimin köməyi 
ilə əsaslandırır.
İnfeksion xəstəlik-
lərə mühit şəraitinin 
təsirini qrafik üsulla 
sərbəst əsaslandırır.
  LAYİHƏ

---

90
 
Mikrobiologiya
1.  Prokariot və eukariot mikroorqanizmləri müqayisə edib oxşar və fərqli cəhətləri-
ni yazın.
2.  “Zəhər”, “vergül”, “çöp”, “kürə” sözlərinə uyğun mikroorqanizmləri və onların 
törətdiyi xəstəlikləri cədvəldə yerləşdirin.
mikroorqanizmlər
törətdiyi xəstəlik
zəhər
vergül
çöp
kürə
3. Uyğunluğu müəyyən edin. 
4. Düzgün olanları qeyd edin.
1.  Qida  maddələrinin  istehsalında  mikroorqanizmlərin  rolunu  sanitar/sənaye 
mikrobiologiyası öyrənir.
2.  Heyvanlarda  xəstəliktörədən  mikroorqanizmlərin  məhv  edilməsi  üsullarını 
tibbi/baytarlıq mikrobiologiyası öyrənir.
3. Mikroorqanizmlərin xüsusiyyətlərini xüsusi/sənaye mikrobiologiyası öyrənir.
4.  Orqanizmdən  yad  cisimləri,  o  cümlədən  mikroorqanizmləri  kənarlaşdırma 
yollarını öyrənən elm immunologiya/bakteriologiyadır.
5. Torpağın mikroflorasının dəyişməsinə səbəb olanları göstərin.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Xüsusi mikrobiologiya
Tibbi mikrobiologiya
Sanitar mikrobiologiya
a) Yoluxucu xəstəliklər aşkar edir;
b)  Xəstəlik  zamanı  orqanizmdə  baş  verən 
dəyişiklikləri öyrənir;
c)  Ayrı-ayrı  orqanizmlərin  xüsusiyyətlərini 
öyrənir.
  LAYİHƏ

---

91
 
6. Mikroorqanizmlərə torpağın üst qatında daha çox təsadüf olunmasının səbəbini 
göstərin:
a) Çürüntünün çox olması
b) Qumun çox olması
c) Qurdların çox olması
d) Mineral maddələrin çox olması
e) Gilin çox olması
7. Verilmiş mühitləri mikroorqanizmlərin sayına görə diaqramda yerləşdirin.
a. Ölü dəniz
b. Bataqlıq
c. Dağ şəlaləsi
d. Xəzər dənizi
8. Cümlələri tamamlayın.
a) Suyun sanitar göstəricisi........
b)  Su hövzələrində özünütənzimləmə getməsinə baxmayaraq, o bəzi ___________ 
mənbəyi hesab olunur.
c)  Su  mənbələrində  mikroorqanizmləri  məhv  etmək  üçün  __________  istifadə 
olunur, bəzən ___________ tətbiq olunur.
d) Çirkab suları _______________ dəniz və çaylara axıdılır.
9. Havanın mikroflorasını öyrənən elm sahəsini göstərin.
a) Aerobika
b) Aerodinamika
c) Aeromikroskopiya
d) Aeromikrobiologiya
e) İmmunologiya
10. Havanın sanitar-mikrobioloji müayinəsi üsullarını seçin.
1. Çökdürmə 
2. Dezinfeksiya 
3. Sterilizasiya 
4. Xlorlama  
5. Aspirasiya 
  LAYİHƏ

---

III bölmə. Seleksiya
Bölmə üzrə reallaşdırılmış məzmun standartları
1.1.1.  Canlıları öyrənən elm sahələrinin (seleksiya, mikrobiologiya, biotex-
nologiya, bionika) xüsusiyyətlərini şərh edir, təqdimatlar hazırlayır.
1.1.2.  Canlıların kimyəvi tərkibi və orada baş verən dəyişikliklərə dair mü-
şahidələr aparır, nəticələri barədə təqdimatlar edir.
1.1.3.  Müasir avadanlıqlardan istifadə etməklə canlıları öyrənən elm sahələ-
rinin nailiyyətlərinə dair məruzə və təqdimatlar hazırlayır.
2.1.3.  Bioloji prosesdə baş verən patoloji dəyişikliklərin fərqli mexanizmlə-
rinin xüsusiyyətlərini riyazi üsullarla əsaslandırır və təqdimatlar hazır-
layır.
  LAYİHƏ

---