Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn
Yüklə 11,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
haqqında 1961-ci il Vyana Konvensiyasına görə (3-cü maddə), diplomatik nümayondolik aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir: 1) akkreditə edən dövlətin qəbul edən dövlətdə təmsil olunması; 2) akkreditə edən dövlətin özünün və onun vətəndaşlarının mənafelərinin müdafiəsi; 3) qəbul edən dövlətin hökuməti ilə danışıqlar aparılması; 4) bütün qanuni vasitələrlə qəbul edən dövlətdə olan şəraitin və hadisələrin öyrənilməsi və onların barəsində öz hökumətinə məlumat verilməsi (infonnasiya funksiyası); 5) akkreditə edən dövlətlə qəbul edən dövlət arasında dostluq münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi. Bunlardan əlavə, diplomatik nümayəndəliklər bəzi hallarda konsulluq funksiyaları da həyata keçirir; bu məqsədlə səfirliklərin və ya missiyaların tərkibində konsulluq şöbələri təsis olunur. 4. Diplomatik nümayəndəliyin heyəti Diplomatik nümayəndəliyin başçısı təmsil olunan dövlətin qəbul edən dövlətdə daimi əsasda fəaliyyət göstərən bütün nümayəndələri ilə müqayisədə ən yüksək təmsilçisi hesab olunur. O öz dövlətini qəbul edən dövlətdə bütün məsələlər üzrə təmsil edən yeganə şəxsdir. 1961-ci il Vyana Konvensiyası diplomatik nümayəndəliklərin başçılarının üç dərəcəsini müəyyən etmişdir: 1) dövlət başçıları yanında akkreditə olunan səfir və nuntsilər; 2) dövlət başçılan yanında akkreditə olunan elçi və intemuntsilər və 3) xarici işlər nazirləri yanında akkreditə olunan işlər müvəkkilləri. Əslində son illərin praktikasında elçilərin və daimi işlər müvəkkillərinin təyin olunmasına çox az-az rast gəlinir. 1961-ci il Vyana Konvensiyasına görə, diplomatik nümayəndəliyin heyəti üç kateqoriyaya bölünür: - diplomatik heyət; - inzibati-texniki heyət; -xidmətçi heyət 144 Diplomatik heyətə aşağıdakılar daxildir: səfirlər, elçilər, müşavirlər, ticarət nümayəndələri və onların müavinləri, xüsusi attaşelər (hərbi, hərbi-dəniz və hərbi-hava) və onların müavinləri, birinci, ikinci və üçüncü katiblər və attaşelər. Diplomatik heyətin üzvləri akkreditə edən dövlətin vətəndaşları olmalıdır. Lakin qəbul edən dövlətin razılığı ilə yerli vətəndaşlar və üçüncü dövlətin vətəndaşları təmsil olunan dövlətin diplomatik heyətinə daxil edilə bilər. Diplomatik heyətin üzvlərinə milli qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada diplomatik rütbələr verilir. «Diplomatik xidmət haq- qında» 2001-ci il 8 iyun tarixli Qanunun 8-ci maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasında aşağıdakı diplomatik rütbələr mövcuddur: 1) fövqəladə və səlahiyyətli səfir; 2) birinci dərəcəli fövqəladə və səlahiyyətli elçi; 3) ikinci dərəcəli fövqəladə və səlahiyyətli elçi; 4) birinci dərəcəli müşavir; 5) ikinci dərəcəli müşavir; 6) birinci dərəcəli birinci katib; 7) ikinci dərəcəli birinci katib; 8) birinci dərəcəli ikinci katib; 9) ikinci dərəcəli ikinci katib; 10) üçüncü katib və 11) attaşe. İnzibati-texniki heyətə dəftərxana müdirləri, hesabdarlar, tərcüməçilər, kargüzarlar, makinaçılar və başqalan aiddir. Xidmətçi heyətə sürücülər, aşpazlar, kuryerlər və başqaları daxildir. İnzibati-texniki vo xidmətçi heyətə bəzən yerli vətəndaşlar təyin olunUr. 5. Diplomatik missiyanın başlanması vo sona yetməsi İki dövlət arasında diplomatik nümayəndəliklər mübadiləsi haq- qmda razılaşma əldə olunduqdan sonra diplomatik missiyanın fəaliyyətə başlaması ilə bağlı ortaya çıxan əsas praktik məsələ nümayəndəliyin başçısının təyin olunmasıdır. Bu, aşağıdakı mərhələlərdən ibarət olur: 1) Qəbul edən dövlətdən, konkret şəxsin diplomatik nümayəndəliyin başçısı təyin olunmasına öz razılığını vennəsinin - aqrema- nın xahiş edilməsi. 145 Aqreman verilməsə, şəxs göstərilən vəzifəyə təyin oluna bilməz. İmtina edən dövlət bunun motivlərini bəyan etməyə borclu deyildir. 2) Aqreman alındıqdan sonra şəxsin diplomatik nümayəndəliyin başçısı təyin olunması barədə müvafiq dövlətdaxili aktm verilməsi. 3) Diplomatik nümayəndəliyin başçısı təyin olunmuş şəxsin, qəbul edən dövlətin müvafiq vəzifəli şəxsinə onun rəsmi statusunu təsdiq edən sənədin - etimadnamənin təqdim olunması. Etimadnamə akkreditə edən dövlətin başçısı tərəfindən imzalanır və diplomatik nümayəndəni qəbul edən dövlətin başçısına ünvanlanır. Dövlət diplomatik nümayəndəliyin başçısını eyni zamanda bir neçə dövlətə və ya müvafiq beynəlxalq təşkilata diplomatik nümayəndə təyin edə bilər; doğrudur, bu halda bu dövlətlərdən heç biri və ya həmin beynəlxalq təşkilat buna etiraz etməməlidir. Buna diplomatiya və konsulluq hüququnda kumulyasiya deyilir. Kumul- yasiya dövlətimizin diplomatik təcrübəsində də istifadə olunur. Diplomatik nümayəndəliyin kumulyasiyasınm başqa bir variantı da mümkündür: bu halda bir şəxs iki və daha artıq dövləti qəbul edən dövlətdə (əlbəttə ki, əgər o buna etiraz etmirsə) təmsil edir. Diplomatik heyətin qalan üzvlərinə aqreman tələb olunmur. Onlan dövlətin xarici işlər idarəsi təyin edir. Həmin şəxslər qəbul edən dövlətə gəldikləri və həmin dövlətin xarici işlər idarəsinə bu barədə məlumat verdikləri andan öz vəzifələrinin icrasına başlamış hesab olunurlar. Hərbi attaşelərin təyin olunmasına isə əksər dövlətlərdə aqreman tipli razılıq tələb olunur. Diplomatik nümayəndənin funksiyalarının xitam olunması, əsasən, bu hallarda olur: a) akkreditə edən dövlət tərəfindən geri çağıniması; b) qəbul edən dövlət tərəfindən persona non grata (arzuolunmaz şəxs) elan olunması; c) akkreditə edən dövlətlə qəbul edən dövlət arasında diplomatik münasibətlərin kəsilməsi; ç) akkreditə edən dövlətlə qəbul edən dövlət arasında müharibə başlanması; d) akkreditə edən dövlətin və ya qəbul edən dövlətin beynəlxalq hüququn subyekti kimi yoxa çıxması. 146 Yüklə 11,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|