Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn
Yüklə 11,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10. Beynəlxalq təşkilatların və onların əməkdaşlarının imtiyaz və immunitetləri
- 11. Konsulluqlar: anlayışı və funksiyaları
Beynəlxalq təşkilatlar yanında daimi nümayəndəliklərin funksiyaları bunlardır: a) nümayəndəliyi göndərən dövlətin təmsil olunması; b) təşkilatda həmin dövlətin mənafelərinin qorunması; c) təşkilatla əlaqələr saxlanılması; ç) öz dövlətinə təşkilatın fəaliyyəti haqqında məlumat verilməsi və s. Beynəlxalq təşkilatlar yanında nümayəndəliklərin və onlann əməkdaşlarının imtiyaz və immunitetləri diplomatik nümayəndəliklərin və onlann diplomatik heyətinin malik olduğu imtiyaz və immunitetlərlə ümumən üst-üstə düşür. 9. Xüsusi missiyalar Xüsusi missiya dedikdə, müəyyən məsələlər üzrə danışıqlar aparmaq və ya hər hansı konkret vəzifəni yerinə yetirmək məqsədilə (məsələn, yubiley təntənələrində və ya dəfn mərasimlərində iştirak etmək üçün) başqa bir dövlətə onun razılığı ilə göndərilən rəsmi nümayəndə heyəti başa düşülür. Beynəlxalq konfmnslarm və ya beynəlxalq təşkilatlann orqanlannın işində iştirak etmək üçün göndərilən nümayəndə heyətləri buraya aid edilmir. Xüsusi missiyalann hüquqi statusu beynəlxalq adət normalan ilə və az sayda iştirakçısı olan Xüsusi missiyalar haqqında 1969-cu il Konvensiyası ilə nizama salınır. Konvensiyada prinsip etibarilə qəbul edilir ki, diplomatik nümayəndəliklərin və onlann diplomatik heyətinin malik olduğu imtiyaz və immunitetlər xüsusi missiyalara və onlann heyətinə şamil edilir. Bununla belə, Konvensiyada bir sıra məhdudiyyətlər öz əksini tapmışdır. Belə ki, 25-ci maddəyə görə, yerli hakimiyyət nümayəndələri, yanğm və ya digər təbii fəlakət olduqda, xüsusi missiyanın yerləşdiyi binalara missiyanın başçısının razılığı olmadan daxil ola bilərlər. Konvensiyada (21-ci maddə) nəzərdə tutulur ki, xüsusi missiyaya dövlət başçısı, hökumət başçısı, xarci işlər naziri və ya dövlətdə yüksək mövqe tutan digər şəxs rəhbərlik etdiyi və ya onun işində iştirak etdiyi hallarda bu şəxslər qəbul edən dövlətdə və ya hər hansı üçüncü dövlətdə, beynəlxalq hüquqla (yəni faktik olaraq beynəbcalq adət normalan ilə) tanınan imtiyaz və immunitetlərə malik olurlar. 150 10. Beynəlxalq təşkilatların və onların əməkdaşlarının imtiyaz və immunitetləri Beynəlxalq təşkilatlar və onlann əməkdaşları öz fıınksiyalannı normal həyata keçirmək üçün müvafiq dövlətin (və ya dövlətlərin) hakimiyyət orqanlannın nəzarətindən kənarda qalmalıdırlar. Bununla əlaqədar beynəlxalq hüquq normalannda onlar üçün diplomatik imtiyaz və immunitetlər müəyyən olunmuşdur. Beynəlxalq təşkilatlann, məsələn. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının və BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatlannm imtiyaz və immunitetləri diplomatik nümayəndəliklərin yuxanda şərh etdiyimiz imtiyaz və immunitetləri ilə tam üst-üstə düşür. Beynəlxalq təşkilatlann əməkdaşlanmn imtiyaz və immunitetlərinə gəlincə isə, diplomatik imtiyaz və immunitetlər tam həcmdə yalnız bu təşkilatlann on yüksək icraçı şəxsləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qalan əməkdaşların imtiyaz və immunitetlərinin əsasında funksional zərurət prinsipi durur. Öz xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən onlar yerli yurisdiksiyadan immunitetə malikdirlər, habelə vergi immunitetindən, gömrük imtiyazlanndan və s. istifadə edirlər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı üçün müəyyən missiyanı həyata keçirən ekspertlər tapşınğın yerinə yetirilməsi müddətinə bir sıra imtiyaz və immunitetlərə malik olurlar: a) həbsə alınmaqdan və ya tutulub saxlanmaqdan immunitet; b) törətdikləri istənilən hərəkətə görə məhkəmə-prosessual immuniteti; c) sənədlərin toxunulmazlığı; ç) şifrdən istifadə etmək və kuryer vasitəsilə rəsmi yazışmalar aparmaq hüququ; d) şəxsi baqajla bağlı diplomatik nümayəndələrə verilən eyni güzəştlər və b. 151 11. Konsulluqlar: anlayışı və funksiyaları Səfirliklər (və ya daimi missiyalar) kimi konsulluqlar da dövləti onun sərhədlərindən kənarda təmsil edən daimi nümayəndəliklərdir, Lakin konsulluqlar aşağıda şərh edəcəyimiz funksiyalarına görə diplomatik nümayəndəliklərdən fərqlənir. Bundan əlavə, onlar qəbul edən dövlətin bütün ərazisində deyil, onun yalnız bir hissəsini əhatə edən və qarşılıqlı razılıq əsasında müəyyən olunan konsulluq dairəsində fəaliyyət göstərir. Beləliklə, bir dövlətin ərazisində başqa bir dövlətin bir neçə konsulluq idarəsi ola bilər. Konsulluq münasibətləri müvafiq dövlətlər arasında diplomatik münasibətlər olmadığı halda da qurula bilər və digər tərəfdən, diplomatik münasibətlərin kəsilməsi hələ konsulluq münasibətlərinin xitam olunması demək deyildir. Konsulluq idarələrinə konsullar rəhbərlik edir. Diplomatik nümayəndədən fərqli olaraq, konsul öz dövlətinin qəbul edən dövlətdə səlahiyyətli nümayəndəsi sayılmır. O öz dövlətini yalnız müəyyən məsələlər üzrə və yalnız öz konsulluq dairəsində təmsil edir. Konsulluq funksiyalan xüsusi konsulluq idarələri tərəfindən və ya tərkibində konsulluq şöbələri olan diplomatik nümayəndəliklər tərəfindən həyata keçirilir. Konsulluq idarələrinin dörd növü vardır: 1) baş konsulluqlar; 2) konsulluqlar; 3) vitse-konsulluqlar və 4) konsul agentlikləri. Buna uyğun olaraq, dörd konsul dərəcəsi mövcuddur: 1) baş konsul; 2) konsul; 3) vitse-konsul və 4) konsul agenti. Bəzi dövlətlər öz praktikasında fəxri və ya ştatdankənar konsullardan istifadə edir. Adətən, fəxri konsullar konsulluğun yerləşdiyi dövlətdə daimi yaşayan şəxslərin sırasından təyin olunur. Onlar təyin edən dövlətin dövlət qulluqçulam ştatında hesab olunmurlar və bu işə görə məvacib almırlar. Azərbaycan Respublikasının Konsul Nizamnaməsinin XIII fəsli ştatdankənar konsullara həsr olunmuşdur. Burada deyilir: «Azərbay- can Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi konsulluğun yerləşdiyi dövlətin razılığına əsasən ayn-ayn konsul flınksiyalanmn yerinə yetirilməsini ştatdankənar konsullara tapşıra bilən> (95-ci maddə); 152 Yüklə 11,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|