Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn
Yüklə 11,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
irqi ayrı-seçkiliyin ləğvi üzrə komitə İrqi ayn-seçkiliyin bütün formalannm ləğv edilməsi haqqında 1965-ci il Beynəlxalq Konvensiyasının əsasında yaradılmışdır. O, iştirakçı dövlətlər tərəfindən seçilən 18 ekspertdən ibarətdir. Komitənin səlahiyyətləri İnsan hüquqları komitəsinin səlahiyyətləri ilə üst-üstə düşür. Mühüm fərq ondan ibarətdir ki, 1965-ci il Konvensiyasında nəzərdə tutulmuş dövlətlərarası şikayət proseduru məcburi xarakter daşıyır. Bu o deməkdir ki. Komitənin müvafiq səlahiyyətini tanımaq barədə heç bir ilkin bəyanat vermədən istənilən iştirakçı dövlət, öz ərazisində irqi ayn-seçkiliyə yol verən başqa bir iştirakçı dövlətə qarşı Komitəyə ərizə ilə müraciət edə bilər. Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə komitə Qadınlara qarşı ayn-seçkiliyin bütün formalannm ləğv edilməsi haqqında 1979-cu il Konvensiyasına (17-ci maddə) müvafiq olaraq təsis olunmuşdur. Konvensiyanın iştirakçı dövlətləri tərəfindən 4 il müddətinə seçilən 23 ekspertdən ibarətdir. Komitə qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün məsələlərini nəzərdən keçirir, müxtəlif təşkilatlardan və ya ayrı-ayrı fərdlərdən daxil olan müraciətlərə baxır və burada göstrilən problemlərin həllində dövlətlərlə əməkdaşlıq edir. Bundan əlavə, 1999-cu il oktyabrın 6-da qəbul olunmuş Fakültativ Protokolla Komitəyə Konvensiyada təsbit olunmuş hüquqların pozulması ilə bağlı fərdi şikayətlərə baxmaq səlahiyyəti verilmişdir. Azərbaycan Respublikası bu Protokolun iştirakçısıdır. Uşaq hüquqları komitəsi Uşaq hüquqlan haqqında 1989-cu il Konvensiyasının 43-cü maddəsi əsasında yaradılmışdır. Konvensiyanın iştirakçı dövlətləri tərəfindən 4 il müddətinə seçilən 10 ekspertdən ibarətdir. Başlıca səlahiyyəti Konvensiyada iştirak edən dövlətlərin vaxtaşırı məruzələrinə baxmaqdan ibarətdir. Komitə habelə müxtəlif ölkələrdə uşaqlann vəziyyəti barədə məlumat toplayır və təhlil edir, müvafiq tövsiyələr işləyib hazırlayır. İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar üzrə komitə İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Paktın iştirakçı dövlətlərinin təqdimatı ilə EKOSOK tərəfindən seçilən 18 ekspertdən ibarətdir. Komitə dövlətlərdən Paktın həyata keçirilməsi barədə vaxtaşın məruzələr alır, habelə Paktın ayrı-ayn müddəaları ilə bağlı mühüm əhəmiyyət kəsb edən Ümumi Şərhlər (General Comments) verir. 174 Başlıca monitorinq mexanizmi kimi məruzo etmə habelə Bütün miqrant işçilərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlannın müdafiəsi haqqında 1990-cı il Beynəlxalq Konvensiyasında nəzərdə tutulmuşdur. Konvensiya 2003-cü ilin iyulun 1-də qüvvəyə minmişdir. Konvensiyanın əsasında Bütün miqrant işçilərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi üzrə Komitə yaradılmışdır. Komitə hazırda Konvensiyanın iştirakçı dövlətləri tərəfindən dörd il müddətinə seçilən, şəxsi keyfiyyətdə çıxış edən 14 ekspertdən ibarətdir. Konvensiyaya görə, iştirakçı dövlətlər Konvensiyanın iştirakçısı olduqlan andan sonra bir il ərzində, sonralar isə hər beş ildən bir məruzələr təqdim etməlidirlər. Komitə tərəfindən baxılana qədər məruzələr müvafiq qeydlər alınması üçün Beynəlxalq Əmək Təşkilatına təqdim olunmalıdır. Komitə habelə BMT-nin ixtisaslaşdınimış təsisatlannı, hökumətlərarası təşkilatları və digər maraqlı tərəfləri (qeyri-hökumət təşkilatları da daxil olmaqla) ona yazılı məlumat verməyə dəvət edə bilər. Komitənin BMT Baş Məclisinə onun «mülahizə və tövsiyələrini» əks etdirən illik məruzələr təqdim edir. Bütün miqrant işçilərin və onlann ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında Konvensiyada nəzərdə tutulmuş fərdi şikayət proseduru Konvensiyanın 77-ci maddəsinə əsasən 10 dövlət tərəfindən tanındıqdan sonra (hazırda cəmi iki dövlət bu proseduru tanımışdır) Komitə iştirakçı dövlətlərin vaxtaşırı məruzələrinə baxmaqla yanaşı, habelə fərdi və dövlətlərarası şikayətlər qəbul etmək səlahiyyətini həyata keçirəcəkdir. Üçlər qrupu Aparteid cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında 1973-cü il Beynəlxalq Konvensiyasının həyata keçirilməsinə nəzarət edir. Əlillərin hüquqları üzrə Komitə Əlillərin hüquqlan haqqında 2006-cı il Konvensiyasının həyata keçirilməsinə nəzarət edən, 18 müstəqil ekspertdən ibarət orqandır. Komitə Konvensiyaya iştirakçı olan dövlətlərin təqdim etdikləri məruzələri yoxlamaq və həmin məruzələr üzrə təklif və ümumi tövsiyələr vermək, habelə Konvensiyanın Fakültativ Protokoluna əsasən fərdi şikayətlərə baxmaq səlahiyyətinə malikdir. 175 Məcburi yoxaçıxmalar .. *'*ı7a Bütün şəxslərin məcburi yoxaçıxmalardan müdafiəsi haqqında 2006-cı il Beynəlxalq Konvensiyasının həyata keçirilməsinə nəzarət etmək üçün yenicə yaradılan qurumdur. Komitə 10 ekspertdən ibarət təşkil olunmuşdur. O, Konvensiyaya iştirakçı olan dövlətlərdən məruzələr qəbul etmək və fərdi şikayətlərə baxmaq səlahiyyətinə malikdir. Regional səviyyədə mövcud olan müqavilə mexanizmlərinə aşağıdakılar daxildir; Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi; Ameri- kaarası İnsan Hüquqları Komissiyası və Amerikaarası İnsan Hüquqları Məhkəməsi; İnsan və xalqların hüquqları üzrə Afrika komissiyası; İşgəncənin və qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəzanın qarşısının alınması üzrə Avropa komitəsi və b. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 1998-ci il noyabnn 1-ə qədər, yəni 11 saylı Protokolun qüvvəyə minməsinə qədər Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi ilə yanaşı daha bir orqan - Avropa İnsan Hüquqları Komissiyası da mövcud idi. Göstərilən andan isə daimi və vahid orqan kimi Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi fəaliyyət göstərir. Qeyd edək ki, bu məhkəmə insan hüquqlannm müdafiəsi sahəsində mövcud olan beynəlxalq mexanizmlərin ən səmərəlisidir. O, insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı şikayətlərə baxan və fərdin bilavasitə beynəlxalq məhkəməyə müraciətini təmin edən ilk beynəlxalq məhkəmə orqanıdır. Avropa İnsan Hüquqlan Konvensiyasının 19-cu maddəsinə görə, dövlətlərin bu Konvensiyada və Protokollarda təsbit olunmuş öhdəliklərini yerinə yetirməsini təmin elmək üçün Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi yaradılır. Məhkəmənin tərkibinə daxil olan hakimlərin sayı Konvensiyanın iştirakçı dövlətlərinin sayına bərabərdir; lakin onlann içərisində eyni dövlətin bir nəfərdən artıq vətəndaşı ola bilməz. Hakimlər öz dövlətlərini təmsil etmirlər. Onlar Parlament Assambleyası tərəfindən Avropa Şurası üzvlərinin irəli sürdüyü şəxslərin siyahısından səs çoxluğu ilə seçilir. Hakimlər altı il müddətinə seçilirlər. Onlar yenidən seçilə bilərlər. 70 yaşına çatdıqda hakimin vəzifə müddəti qurtarır. Məhkəmənin yurisdiksiyasına fərdi və dövlətlərarası şikayətlər aiddir. Hər iki prosedur məcburidir; Konvensiyanın iştirakçısı olan hər bir dövlətə qarşı həm fərdi, həm də dövlətlərarası şikayət 176 Yüklə 11,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|