45
Buraxılma prosedurası DGK-nin “Nəqliyyat vasitələrinin (konteynerlərin) gömrük möhürləri və
plombları ilə yük daşımalarına buraxılması qaydaları haqqında” Təlimatı ilə müəyyənləşdirilir.
Nəqliyyat vasitəsinin buraxılışı haqqında şəhadətnamə almaqdan ötrü onun ülkiyyətçisi, yaxud sahibi
nəqliyyat vasitəsinin növünü, cinsi və fərdi əlamətlərini, dövlət qeydiyyat nömrələrini, buraxılış haqqında
qərarın qəbul edilməsindən ötrü istifadə oluna bilən digər məlumatları göstərməklə müəyyənləşdirilmiş regional
gömrük orqanlarına yazılı surətdə ərizə təqdim edir. Ərizə sərbəst formada tərtib olunur.
Ərizəyə nəqliyyat vasitəsinin foto-şəkilləri, habelə nəqliyyat vasitəsinə dair mülkiyyətçilik, tam
təsərrüfat idarəetməsi, operativ idarəetmə, yaxud sahibkarlıq hüququnu təsdiq edən sənədlər də əlavə olunur.
Ərizə verildiyi gündən 10 gün müddətində gömrük orqanları tərəfindən baxılmalıdır. Bu müddət ərzində
gömrük xidməti nəqliyyat vasitəsinin təchizat qaydaları ilə nəzərdə tutulan texniki tələblərə müvafiqliyini
yoxlayır.
Əgər nəqliyyat vasitəsi nəzərdə tutulan texniki tələblərə müvafiqdirsə, gömrükxana tərəfindən buraxılış
barədə şəhadətnamə verilir.
Nəqliyyat vasitələrinin buraxılışı
haqqında şəhadətnamə
Buraxılış haqqında şəhadətnamə iki nüsxədə tərtib olunur; onun biri gömrük orqanında saxlanılır, digəri
isə nəqliyyat vasitəsinin mülkiyyətçisinə, yaxud sahibinə verilir (Şəhadətnamənin nümunəsi 5 saylı əlavədə
göstərilmişdir).
Buraxılış haqqında şəhadətnaməyə sıra nömrəsi verilir. Şəhadətnamə, onu verən gömrük orqanının
möhürü ilə təsdiq edilir.
Əgər şəhadətnamə vermiş gömrük orqanı zəruri hesab edərsə, həmin gömrük orqanı tərəfindən təsdiq
edilmiş foto-şəkillər və yaxud şəkillər şəhadətnaməyə əlavə olunur. Belə halda həmin sənədlərin miqdarı
şəhadətnamənin 6-cı qrafasında göstərilir.
Yol-nəqliyyat vasitəsinin buraxılışı haqqında şəhadətnamənin üz tərəfindən əlavə olaraq aşağıdakılar
çap edilməlidir:
“1975-ci il 14 noyabr tarixli BYD Konvensiyası”, “TİR Convention of November 1975”.
Buraxılış haqqında şəhadətnamə nəqliyyat vasitəsini müşayiət etməlidir.
Gömrük möhürləri və plombları altında yük daşınmasına buraxılan nəqliyyat vasitələrinin
mülkiyyətçiləri və sahibləri verilmiş şəhadətnamənin yaxşı saxlanılmasını təmin etməlidirlər.
Şəhadətnamə 2 ill müddətinə verilir.
Nəqliyyat vasitələri hər iki ildən bir fəaliyyət regionunda olduğu (nəqliyyat vasitələrinin
mülkiyyətçisinin, yaxud sahibinin daimi yaşadığı) gömrük orqanı tərəfindən yoxlanılmaq və şəhadətnaməni
təzələmək üçün təqdim edilir.
Əgər nəqliyyat vasitəsi təchiz qaydaları ilə nəzərdə tutulan texniki tələblərə daha müvafiq deyilsə, bu
zaman gömrük möhürləri və plombları altında yüklərin daşınmasından ötrü, ondan istifadə etməyin mümkün
olması üçün nəqliyyat vasitəsi buraxılışa cavab verən vəziyyətə gətirilməlidir.
Əgər nəqliyyat vasitəsinin əsas xarakteristikaları dəyişilmişsə, onda bu nəqliyyat vasitəsinin buraxılışı
qüvvədən düşmüş hesab olunur və gömrük möhürləri və plombları altında yüklərin daşınmasından ötrü istifadə
etməyin mümkün olması üçün nəqliyyat vasitəsi yenidən buraxılışdan keçirilməlidir.
Belə halda üstündən xətt çəkilməklə və üzərində baş hərflərlə “Ləğv olunmuşdur” sözləri yazılmaqla
şəhadətnamə ləğv edilir. Bununla bərabər ləğv etmənin tarixi və gömrük orqanının vəzifəli şəxsinin soyadı
göstərilir. Ləğvetmə barədə göstərilən qeyd vəzifəli şəxsin imzası və şəxsi nömrəli möhürü ilə təsdiq olunur.
Əgər gömrük möhürləri və plombları altında yük daşınması üçün buraxılan nəqliyyat vasitəsində hər
hansı gömrük orqanı ciddi nasazlıqlar aşkar edərsə, o, gömrük plombları və möhürləri altında yüklərin
daşınması məqsədilə bu kimi nəqliyyat vasitəsinin hərəkətinin davam etdirilməsini ya qadağan edə bilər, ya da
gömrük nəzarətinin təmin edilməsi üzrə lazımi tədbirlər görərək, bu kimi nəqliyyat vasitəsinin hərəkətinin
davam etdirilməsinə icazə verə bilər. Buraxılan nəqliyyat vasitəsi mümkün qədər qısa müddətdə və hər halda
gömrük möhürləri və plombları altında yüklərin daşınmasından ötrü yenidən istifadə olunana qədər lazımi
vəziyyətə gətirilməlidir.
Gömrük orqanı nasazlıq barədə nəqliyyat vasitəsinin buraxılışı haqqında şəhadətnamənin 10-cu
qrafasında müvafiq qeyd edir. Nəqliyyat vasitəsi təmirdən sonra gömrük orqanına təqdim olunmalıdır ki, o,
bundan əvvəlki qrafanın qeydini ləğv etmək üçün 11-ci qrafaya müvafiq qeyd etmək yolu ilə şəhadətnamənin
etibarlılığını bərpa etsin. Şəhadətnamənin 10-cu qrafasına nasazlıq barədə qeyd edilən nəqliyyat vasitəsi
müvafiq təmir aparılanadək və 10-cu qrafanın qeydi ləğv olunanadək gömrük möhürləri və plombları altında
yüklərin daşınmasından ötrü istifadə edilə bilməz.
46
Şəhadətnaməyə edilən hər bir qeydin tarixi göstərilmək şərtilə, gömrük orqanının vəzifəli şəxsinin şəxsi
nömrəli möhürü ilə təsdiq olunmalıdır.
Əgər nəqliyyat vasitəsinin, gömrük orqanının vəzifəli şəxslərinin fikrincə, ciddi xarakterə malik
olmayan nasazlıqları varsa, onda gömrük möhürləri və plombları altında yüklərin daşınmasından ötrü həmin
nəqliyyat vasitəsindən istifadə edilməsinə icazə verilə bilər. Buraxılış şəhadətnaməsinin sahibinə həmin
nasazlıqlar barədə xəbərdarlıq edilir, o isə əlverişli vaxtda, lakin gömrükxana möhürləri və plombları altında
yüklərin daşınmasından ötrü yenidən istifadə edilməyə qədər, qısa müddətdə həmin nəqliyyat vasitəsinin
müvafiq tərzdə təmir olunmasını təmin etməlidir.
Yol nəqliyyat vasitəsinin qeydiyyatda olduğu ölkənin səlahiyyətli orqanı tərəfindən verilmiş buraxılış
haqqında şəhadətnamə, Azərbaycan Respublikası gömrük orqanları tərəfindən o halda etibarlı hesab edilə bilər
ki, əgər bu ölkə 1959-cu ilin BYD Konvensiyasının, yaxud 1975-ci ilin BYD Konvensiyasının üzvü olsun.
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları 1959-cu ilin BYD Konvensiyasının, yaxud 1975-ci ilin
BYD Konvensiyasının, yaxud da konteynerlərə aid 1972-ci il Gömrük Konvensiyasının iştirakçısı olan dövlətin
səlahiyyətli orqanı tərəfindən verilən konteynelərin buraxılışını və buraxılış haqqında şəhadətnaməni etibarlı
hesab edirlər.
Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları, Azərbaycan Respublikasının mənafeyinə ciddi zərər
gətirə biləcək qaçaqmalçılığın və gömrük işi, yaxud gömrük qaydalarının pozuntusu sahəsində digər
cinayətlərin baş verməsindən ötrü imkan yaradan ciddi nasazlıqlar aşkar olunduqda, 1959-cu ilin BYD
Konvensiyasının, yaxud 1975-ci ilin BYD Konvensiyasının, yaxud da konteynerlərə aid 1972-ci ilin Gömrük
Konvensiyasının iştirakçısı olan dövlətlərin səlahiyyətli orqanları tərəfindən verilmiş yol nəqliyyat vasitələrinin
və konteynerlərin buraxılışını etibarlı hesab etməmək hüququna malikdir.
İcazə fərdi qaydada verilir. İcazə prosedurasını həyata keçirən gömrük orqanı icazə şəhadətnaməsi verir.
Konteynerin mülkiyyətçisi və ya sahibi yük daşınmasına buraxılması üçün müvafiq gömrükxanaya ərizə
ilə müraciət etməlidir. Ərizədə istehsalçı zavod tərəfinən konteynerə verilmiş nömrə, onun əsas əlamətləri, eləcə
də buraxılmaya icazə verilməsi üçün zəruri olan digər məlumatlar göstərilməlidir.
Verilmiş ərizəyə 10 gün maddətində baxılmalıdır. Göstərilən müddət ərzində konteynerin texniki
tələblərə cavab verməsi yoxlanılmalıdır. Texniki tələblərə cavab verən konteynerlərə yük daşınmasına
buraxılması barədə gömrükxana tərəfindən şəhadətnamə verilir.
Yük daşınmasına buraxılması haqqında şəhadətnamənin verilməsi ərizəçiyə həmin konteynerə buraxılış
haqqında lövhəcik vurmaq hüququ verir.
Buraxılma haqqında lövhəcik aydın görünən yerdə, xüsusi məqsədlər üçün verilmiş nömrələrlə yanaşı
vurulmalıdır.
Yük daşınmasına buraxılması barədə konteynerə vurulan metal plastikadan ibarət lövhəciyin ölçüsü 20
sm x 10 sm olmalıdır. Onun üzərində Azərbaycan və ingilis dillərində “Gömrük möhürü və plombu altında yük
daşınmasına buraxılmışdır” sözləri yazılmalıdır. Bununla yanaşı lövhəcikdə şəhadətnamə verən ölkənin adı tam
və ya fərqləndirici nişanı formasında, buraxılma ili Azərbaycan və ingilis dilində yazılmalıdır (məsələn,
AZ/00100-8/97 - ölkənin adı Azərbaycan, şəhadətnamənin nömrəsi 8, buraxılma ili 1997-ci il). Lövhəcikdə
istehsalçı zavodun konteynerə verdiyi nömrə mütləq göstərilməlidir.
Gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı gömrük əməkdaşı konteynerə lövhəciyin vurulmasını, orada yazılan
məlumatların həqiqiliyini, eləcə də konteynerə baxış keçirərək texniki tələblərə müvafiq olub-olmadığını
yoxlayır.
Əgər konteynerin əsas xarakteristikası dəyişdirilmişdirsə, onda verilmiş şəhadətnamə öz qüvvəsini itirir
və yük daşımaya buraxılmamışdan əvvəl həmin konteynerə yenidən baxış keçirilməli, texniki tələblərə cavab
verdiyi təqdirdə yeni şəhadətnamə yazılmalıdır.
Azərbaycan gömrük orqanları tərəfindən daşınmaya buraxılmış nəqliyyat vasitələrinin getdiyi BYD
kitabçası tətbiq etməklə Beynəlxalq Yük Daşınması Gömrük Konvensiyasının üzvü olan ölkədə yenidən həmin
proseduranı keçmək ehtiyacı qalmır.
50-dən artıq üzvü olan bu Konvensiyaya Azərbaycan Respublikası da qoşulmuşdur.