Dərsliyə Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin 01 iyun 2006-cı IL tarixli 426 saylı qərarı ilə qrif
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
61
- “malı göndərən” - gömrük bəyannaməsinə təqdim olunmuş malları nəqliyyat sənədində göstərilən, alana çatdırılması üçün daşıma müqaviləsinə uyğun olaraq daşıyıcıya verən və ya vermək istəyən, habelə, daşıyıcının xidmətlərindən istifadə etməyərək, alıcıya çatdıran hüquqi və ya fiziki şəxsdir; - “malı alan” - nəqliyyat sənədinə müvafiq daşıyıcı tərəfindən və ya göndərənin göstərişi əsasında gömrük sərhədindən keçdikdən sonra, malların sərəncamına verildiyi nəqliyyat sənədində göstərilən hüquqi və ya fiziki şəxsdir; - “maliyyə tənzimlənməsi üzrə məsul şəxs” - ödənişli əsasda xarici-ticarət əməliyyatları üzrə müqavilələr (alqı-satqı, konsiqnasiya müqavilələri, lizinq sazişləri və s.) bağlayan və onlar üzrə hesabatlara məsul olan vətəndaşlardır; - “faktura dəyəri” - ödənişli əsasda xarici-ticarət əməliyyatı şərtlərinə müvafiq olaraq malların faktiki ödənilmiş və ya ödəniləcək, habelə qarşılıqlı mal göndərişi ilə kompensasiya olunan qiymətdir; - “gömrük dəyəri”: - idxal olunan mallar üçün malların mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq müəyən olunan dəyəridir; - ixrac olunan mallar üçün: - ödənişli əsasda sövdələşmələr üçün - gömrük ərazisindən malların ixrac yerinə çatdırılması (daşınma, yükləmə, boşalma, sığorta) üçün xərclər, habelə digər lazımi dəqiqləşdirmələr də nəzərə alınmaqla, ixrac olunan malların ödənilməsi və ya ödənilməli olan qiyməti əsasında təyin olunan dəyərdir; - ödənişsiz əsasda digər sövdələşmələr üçün - gömrük ərazisindən ixrac yerinə çatdırılması xərcləri nəzərə alınmaqla qiymətləndirilən və ya eyniləşdirilmiş olan bircinsli malların dəyəri haqqında məlumat - kommersiya, nəqliyyat, bank, mühasibat və digər təsdiqedici sənədlə təyin olunan qiymətlər əsasında müəyyən olunan dəyərdir; - “ticarət edən ölkə” - digər bir ölkənin vətəndaşı ilə milli mənsubiyyətdən asılı olmayaraq müqavilə bağlayan şəxsin qeydiyyata düşdüyü (yaşadığı) ərazinin olduğu ölkədir. Gömrük qanunvericiliyində bəyanetmə yeri mal və nəqliyyat vasitələri üçün ayrılıqda müəyyən olunur. Malların bəyanolunma yeri gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparıldığı yer üzrə müəyyən olunur. Nəqliyyat vasitələrinin bəyanolunma yerinin təyin edilmə qaydası nəqliyyat vasitəsinin növündən və daşınmanın xarakterindən (nəqliyyat, yaxud yük) asılıdır. Malları daşıyan nəqliyyat vasitələri (çay, dəniz) hava gəmilərindən başqa) mallarla bir vaxtda bəyan edilir. Dəniz, çay və hava gəmiləri limanda Azərbaycan Respublikası ərazisinə gələrkən, yaxud onu tərk edərkən bəyan edilir. Sərnişin daşıyan digər nəqliyyat vasitələri, həmçinin boş nəqliyyat vasitələri gömrük sərhədini keçərkən bəyan edilir. DGK nəqliyyat vasitələrinin ayrı-ayrı növlərinin bəyan edilməsinin xüsusi qaydalarını müəyyən edə bilər. Dövri gömrük bəyannaməsinin verilməsi, tətbiqi və sənədləşdirilməsi qaydaları DGK-nin 22.11.1997-ci il tarixli 1095 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş, Respublika Ədliyyə Nazirliyində 31 mart 1998-ci ildə qeydə alınmışdır. Bu qaydalar sərhədyanı rayonlarda yaşayan fiziki şəxslər, yəni Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, vətəndaşlığı olmayan və xarici vətəndaşlar tərəfindən Azərbaycan Respublikasının gömrük buraxılış postlarından istehsalat və kommersiya fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmayan mallar şəxsi nəqliyyat vasitələri ilə eyni bmr şəxs tərəfindən müntəzəm (daimi) olaraq keçirildikdə, bir dövri gömrük bəyannaməsinin verilməsi, tətbiqi və sənədləşdirilməsi qaydalarını tənzimləyir. Fiziki şəxslər bu Qaydalarla və Azərbaycan Respublikasının gömrük məsələlərinə aid digər normativ aktları ilə müəyyən olunmuş qaydada, Azərbaycan Respublikası ərazisindən aparılması və Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilməsi qadağan olunmuş və icazəsi müvafiq orqanlar tərəfindən verilən mallar istisna olmaqla, istənilən malları Azərbaycan Respublikasının gömrük buraxılış postlarından keçirə bilərlər. Dövri gömrük bəyannaməsi verilməsi üçün fiziki şəxs sərhəd gömrük buraxılış postunun rəisinin adına ərizə ilə müraciət edir. Fiziki şəxs ərizə ilə birlikdə şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin və nəqliyyat vasitəsinin texniki sənədinin surətlərini təqdim etməlidir. Dövri gömrük bəyannaməsinin verilməsinə icazə fiziki şəxsin ərizəsi üzərinə gömrük buraxılış postunun rəisi tərəfindən müvafiq dərkənar qoyulduqdan sonra verilir. Dövri gömrük bəyannaməsi 3 (üç) aydan artıq olmayan müddətə verilir və ondan istifadə bu müddətən artıq olmamalıdır. Gömrük buraxılış postunun rəisi dövri gömrük bəyannaməsinin verilməsinə icazə verdikdən sonra, fiziki şəxs dövri gömrük bəyannaməsini doldurur və gömrük nəzarətini həyata keçirmək üçün gömrük nəzarətini həyata keçirən gömrük əməkdaşına təqdim edir. 62
Dövri gömrük bəyannaməsi (bundan sonra “bəyannamə”) fiziki şəxslərə məxsus olan mallara və əşyalara gömrük nəzarətini həyata keçirən zaman tətbiq olunur. Eyni mallar və nəqliyyat vasitələri sərhədyanı rayonlarda yaşayan eyni bir fiziki şəxs tərəfindən müntəzəm olaraq (hər gün və ya tez-tez) eyni gömrük buraxılış postundan keçirildikdə, gömrük orqanının icazə verdiyi müddət ərzində bir nüsxədən ibarət bəyannamə imza etməklə doldurulur. 16 yaşına çatmış hər bir şəxsin bəyannamə doldurması nəzərdə tutulur. 16 yaşına çatmamış şəxslərə məxsus mallar haqda məlumat onlarla birlikdə gedən şəxslərin bəyannamələrində göstərilir. Bəyannamədə bütün qrafalar doldurulmalı, “hə” və ya “yox” yazılmış damaların üstündən xətt çəkməklə bütün suallara cavab verilməlidir. Məlumatlar bəyannamədə sığışmadıqda əlavə vərəqlərdən istifadə etmək olar. Bu zaman 1-ci bənddəki məlumatlar əlavə vərəqlərdə təkrar olunmalı, istifadə olunmayan boş qalmış yerlərin isə üstündən xətt çəkilməlidir. Bəyannamənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan məlumatlar pasportdan götürülür. Bəyannamənin 3.1 və 4.1 bəndlərindəki malların və əşyaların təsviri, imkan daxilində onların hazırlandıqları materialların səciyyəvi xüsusiyyətləri, qiymətli metalların əyyarları (probları), rəngləri, formaları, markaları və s. göstərilməklə yerinə yetirilir. 4.1 bəndində malların və əşyaların dəyəri ABŞ dollarında və yaxud da milli valyutada göstərilir. Gömrük nəzarəti başa çatdıqdan sonra bəyannamə gömrük nəzarətini həyata keçirən gömrükxana əməkdaşının şəxsi nömrəli möhürü ilə təsdiqlənir. Gömrükxana əməkdaşının şəxsi nömrəli möhürü gömrük bəyannaməsinin 3.1 bəndinə və bəyannamənin arxa tərərfinin axırına vurulur. Bəyannamə gömrük rəsmiləşdirilməsi aparan gömrük əməkdaşı tərəfindən nömrələnir və qeydiyyat jurnalında qeyd edilərək, gömrük orqanları tərəfindən icazə verilmiş müddət ərzində hər dəfə gömrük ərazisindən keçdikdə gömrük orqanına təqdim etmək üçün fiziki şəxsə qaytarılır. Gömrük orqanı əməkdaşının təsdiq etdiyi bəyannamə orada göstərilən malların və əşyaların maneəsiz gətirilməsi, yaxud uyğun olaraq çıxarılması üçün mal və əşya sahibinin özünə verilir. Bəyannamənin “Xidməti qeydlər” qrafası aşağıdakı məqsədlər üçün istifadə oluna bilər: - gömrük qaydalarının pozulması hallarını qeyd etmək üçün (protokolun N-si və tarixi); - gömrük orqanının verdiyi sənədləri (qəbz, vəsiqə və s.), rekvizitlərini (adlarını, nömrələrini, tarixlərini) göstərmək üçün; - lazımi hallarda fitosanitariya, baytarlıq və s. başqa nəzarət xidmətlərinin möhürlərini vurmaq üçün. Dövri gömrük bəyannaməsinin istifadə müddəti bitdikdə bəyannamə fiziki şəxslərdən alınır və qovluğa tikilir. Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsinə əsasən hazırlanmış bu Qaydaların tələblərinin yerinə yetirilməməsinə görə gömrük əməkdaşları İntizam Nizamnaməsində və eləcə də qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
Deklarant Gömrük qanunvericiliyində deklarant anlayışı özünəməxsus yer tutur. Mal və nəqliyyat vasitələrini gömrük sərhədindən keçirən şəxslər və gömrük brokerləri deklarant ola bilər. Deklarantın hüquqi statusu müəyyən edilərkən, onun malları gömrük sərhədindən keçirən şəxs, yaxud gömrük brokeri olub-olmamasından asılı olmayaraq, mövcud qanunvericiliklə müəyyən edilmiş vəzifələri yerinə yetirməli olduğu və məsuliyyət daşıdığı müəyyən edilir. Bəyanetmə institutunun bütün əsas xüsusiyyətləri gömrük tənzimlənməsinin “sərhəd” xarakteri ilə bağlıdır. Gömrük-tarif mexanizmində deklarant yalnız gömrük orqanına bəyannamə vermək hüququ olan şəxs deyil (bəzi hallarda gömrük orqanı bu bəyannamədə göstərilən məlumatlarla razılaşmaya da bilər), o ilk növbədə gömrük rüsum və vergilərinin ödənilməsi öhdəliyini üzərinə götürən şəxsdir. Deklarant və bəyanetməni həyata keçirən şəxs anlayışlarını bir-birindən ayırmaq lazımdır. Əgər deklarant hüquqi şəxsdirsə, bu anlayışlar üst-üstə düşmür. Bəyanetməni deklarant - təşkilat adından bu iş üçün xüsusi səlahiyyət verilmiş fiziki şəxs (şəxslər) - aparır (vəkalət və ya ona bərabər sənəd əsasında). Bilavasitə bəyanetməni həyata keçirən şəxs gömrük ödənclərinə görə üzərinə mülkiyyət öhdəliyi götürdüyündən, ona verilən vəkalətnamə müəyyən edilmiş tələblərə cavab verməlidir. Bəyanetməni həyata keçirən şəxs təşkilatın rəhbərliyi tərəfindən müstəqil seçilir. Bununla belə, əgər gömrük orqanı tərəfindən keçirilən yoxlama müvəkkil edilmiş şəxsin biliyinin səviyyəsinin kifayət qədər olmadığını müəyyən etsə, yaxud bu şəxsin gömrük orqanı qarşısındakı öhdəliklərini vicdanla yerinə yetirmədiyi aşkarlansa, bu şəxsin başqası ilə əvəz edilməsi gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən tələb edilə bilər. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan digər hüquqlardan başqa deklarantın bəyannaməni verməzdən əvvəl malları və nəqliyyat vasitələrini gömrük nəzarəti altında müayinə etmək və onlar üzərində ölçü aparmaq, Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|