Dilçi alim Firidun Ağasıoğlu özünün "Azər xalqı" kitabında bildirir ki, XLX əsrdən üzübəri V
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ağasıoğlunun yazdığına görə, bu qədim xalqın geyimləri Qafqaz mənşəli olmuşdur. Bu faktın əhəmiyyəti ölçüyəgəlməz dərəcədə böyükdür. Avropalı alimlər bu qədim mədəni xalqın avropoid irqinə mənsub olmasından heyrətlənmiş və çinli həmkarları ilə birlikdə mumiyalardan gen nümunələri götürərək onları hind-Avropa xalqlarının genləri ilə tutuşdurmuş və məlum olmuşdur ki, onlar hind-Avropa mənşəli deyillər. Sonra isə onların genləri Pazırıq kurqandan tapılan və Ermitajda saxlanılan mumiyanın gen nümunələri ilə müqayisə edildi və məlum oldu ki, hər iki mədəniyyətin daşıyıcıları eyni xalqdır və R1 halloqrupuna aiddirlər. Maraqlıdır ki, Anadoludakı Neolit dövrünə aid Çatal- Höyük mədəniyyətinin yaradıcıları da eyni halloqrupun daşıyıcısı olmuşlar. Mütəxəssislər kurqan mədəniyyətini yaşadan xalqların da bu qrupdan olduqlarını təsbit etmişlər. Sonrakı genetik tədqiqatlar isə göstərdi ki, həm "Çin mumiyalarının", həm də Pazırıq mədəniyyətinin yaradıcıları türkdürlər və avropoid irqinin kaspi (oğuz) qoluna mənsubdurlar. Yəni qəbirlərinə və skeletlərinə Çində (e.ə. ll minillik) və Altayda (e.ə. V-lV əsrlər) rast gəlinmiş türklər avropoid idilər və monqoloid aborigenlərdən fərqli antropoloji özəlliklərinə sahib idilər, başqa sözlə, Çin və Altayın aborigenləri olmamışlar və Qərbdən gəlmişlər. Mövzumuz baxımından türkoloq alim Əfzələddin Əsgərin yazdıqları da çox maraqlıdır:
Tunc dövründə insanların dünyagörüşündə baş verən köklü dəyişikliklər Qobustanın həmin dövrə aid qayaüstü təsvirlərindən çox aydın hiss edilir. Əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, bu dövrdə artıq öküz təsvirlərinə rast gəlinmir. Bu isə o deməkdir ki, onlar artıq sitayiş obyekti olmaqdan çıxmışdılar. Bunu o fakt da təsdiq edir ki, Tunc dövründə insanların dünyagörüşündə baş verən köklü dəyişikliklər Qobustanın həmin dövrə aid qayaüstü təsvirlərindən çox aydın hiss
edilir. Əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, bu dövrdə artıq öküz təsvirlərinə rast gəlinmir. Belə ki, Azərbaycanın son Eneolit – erkən Tunc dövrlərinə aid Şomu- təpə, Töyrə-təpə, Qarğalar təpəsi, Baba-Dərviş və Əlikömək təpəsi kimi abidələrində tədqiqat aparmış arxeoloq D. Hacıyev həmin dövrlərdə insanların artıq iribuynuzlu heyvanların da ətindən istifadə etdiklərini təsbit etmişdir. Araşdırmalar nəticəsində Şomu-təpədən əldə edilən heyvan sümüklərinin 57 %- inin kiçikbuynuzlu heyvanlara, 25 % - nin iribuynuzlu heyvanlara, 5,5 %-nin isə qabana aid olduğu üzə çıxmışdır. Töyrə-təpədən tapılan sümüklərin isə 25,5 %-ni öküz sümükləri təşkil edirdi. Qarağalar təpəsi, Baba-Dərviş və Əlikömək təpəsində isə bu göstəricilər müqabil olaraq 23,4 %, 36,5 % və 43,3 %-dir. Bu isə o deməkdir ki, həmin dövrlərdən etibarən öküzləri yeməyə başlamışlar. Çünki artıq onları müqəddəs varlıq hesab etmirdilər. Bir sözlə, öküz kultu yerini tədricən günəş kultuna vermişdir.
hətta həmin dövrdə öküzün kəsilərək günəşə qurban verildiyini yazılı mənbələr də təsdiq etməkdədir. Bu baxımdan şumer ədəbiyyatının şah əsəri hesab edilən ―Bilqamıs dastanı‖nda təsvir edilən bir olay deyilənlərə ən gözəl sübutdur:
Bir sözlə, öküz kultu yerini tədricən günəş kultuna vermişdi. Bu da təbiidir. Çünki zaman keçdikcə insanların sayı durmadan artmış və bu da ərzaq probleminin yaranmasına gətirib çıxarmışdı. Öküz və inək isə həm zəngin ət, süd mənbəyi, həm də əkinçilərin işini yüngülləşdirən səmərəli güc mənbəyi kimi çıxış etmək potensialına sahib idi. Artıq son Eneolit – erkən Tunc dövrlərindən etibarən öküzlərin kotana qoşulduğunu təsdiqləyən çox sayda fakt mövcuddur. Bununla belə, dövrümüzədək ulaşan və həmin dövrlərin yadigarları olan cütçü nəğmələrindən də göründüyü kimi, öküzə hələ də son dərəcə xoş münasibət bəslənilir, o, marala, ceyrana bənzədilərək əzizlənirdi: “HuĢa. HuĢa öküzüm, Sel gəldi, ho, sel gəldi. HuĢa, huĢa maralım, Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|