Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
124
Türkiye’de oldukça geniş kromit madenleri olmasına rağmen, Kromsan üretim 
prosesini belli bir verimlilikte karşılamak için spekleri üretim prosesine uygun ithal kromiti 
kullanma durumundadır.   
Yüksek kromit fiyatlarının yanı sıra, Krom Kimyasalları sektörü geçtiğimiz dönemde, 
tüm sektörler gibi enerji ve navlun fiyatlarındaki, Irak savaşına bağlı olan artıştan olumsuz 
etkilenmiştir.  
 
 
         
b) Ürün Standartları: 
Türkiye’de sodyum bikromat için TS 2602, kromik asit için TS 2482, Bazik Krom 
Sülfat için TS 5811 standartları mevcuttur. Soda Sanayii A.Ş. Kromsan Krom Bileşikleri 
Fabrikası Türk standartlarına uygun olarak üretim yapmaktadır.Belirtilen standartlarda istenen 
özellikler ve Soda Sanayii A.Ş. Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikasının ürünleri için tipik 
analiz değerleri aşağıdaki tablolarda karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Türkiye’deki tek 
krom bileşikleri üreticisi olan Kromsan TS EN ISO 9001:2000 standardına sahiptir. 
SODYUM BİKROMAT (TS 2602)
 
 
Özellikler 
TS 2602 
Norm Değerleri 
Sınıf 1 
(kristal sulu) 
TS 2602 
Norm Değerleri 
Sınıf 2 
(kristal susuz) 
%Na
2
Cr
2
O
7
 Min.86,4 
Min.98,0 
%Na
2
SO
4
 Mak.0,40 
Mak.0,40 
%NaCl Mak.0,40 
Mak.0,40 
%CaSO
4
 Mak.0,10 
Mak.0,10 
%Suda Çözünmeyen Madde 
Mak.0,02 
Mak.0,02 
pH 3,7-4,3 
3,7-4,3 
%Fe Mak.0,003 
Mak.0,003 
%Kütle Kaybı (150
0
C’de) Mak.13,0  Mak.1,0 
 
KROM TRİOKSİT (TS 2482)
 
Özellikler 
TS 2482 
Norm Değerleri 
Sınıf A 
TS 2482 
Norm Değerleri 
Sınıf B 
%CrO
3
 Min.98,5 
Min.99,0 
%Suda Çözünmeyen Madde 
Mak.0,15 
Olumlu sonuç vermeli 
%SO
4
 Mak.0,20 
Olumlu 
sonuç 
vermeli 
%Na
2
O Mak.0,30 
Mak.0,200 
%Cl Mak.0,05 
Mak.0,005 
%NO
3
 - 
Mak0,004 
%R
2
O
3
 - 
Mak.0,030 
 
 
 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
125
BAZİK KROM SÜLFAT (TS 5811)
 
Özellikler 
TS 5811 
Norm Değerleri 
%Rutubet Mak.10,0 
%Cr2O3 Min.24,0 
%Serbest Na2SO4 
Mak.25,0 
%Baziklik 32-34 
%Suda Çözünmeyen 
madde 
Mak.0,2 
PH 3,0+/-0,2 
İndirgenmemiş krom 
olmamalı 
 
         
c) Üretim Miktarı ve Değeri: 
Türkiye’nin tek krom kimyasalları üreticisi olan Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası, 
yıllık üretiminin %70’e yakın kısmını ihraç etmektedir.  
Sektör ve sektörün müşteri sektörleri olan deri sanayi, ahşap koruma, metal kaplama 
alanlarındaki gelişmelere bağlı olarak büyüme öngörülmemektedir. Hatta ahşap koruma 
sektörüne getirilen kısıtlamalar nedeniyle, küçülme olasılığı söz konusudur.  
 
d) Maliyetler: 
 Üretim maliyetleri arasında en önemli girdilerden bir tanesi kromittir. Kromsan Krom 
Bileşikleri Fabrikası, kireçsiz teknolojiye geçtiği 1998 senesinden beri ithal kromit 
kullanmaktadır. Türkiye’de çıkarılan kromit, oldukça yüksek rezervlere rağmen, ileri 
teknoloji ile yapılan üretim prosesinde kullanılmaya uygun değildir. Yüksek kromit talebine 
karşın arzın sınırlı olması, kromit fiyatlarında geçtiğimiz yıllarda önemli artışa sebep olmuş, 
bu da üretim maliyetlerini önemli ölçüde etkilemiştir.  
Tablo 5 
Maliyetler 
 
Maliyet Unsurları % 
Kromit 34 
Diğer Hammadde 
30 
Enerji 12 
Direk İşçilik 4 
Genel Üretim Giderleri 
20 
TOPLAM 
100 
 
 
 
 
 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
126
2.1.3. Dış Ticaret: 
         
a) İthalat: 
           (1)  Ürün  İthalatı: Çevre ülkelerden İngiltere ve İtalya’dan az da olsa krom 
kimyasalları ithalatı söz konusudur. Ancak Kromsan Fabrikası, Türkiye’nin en önemli 
tedarikçisi durumundadır.  
 
 
Tablo 3:Krom Kimyasalları Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 
(Bin 
Ton)
Sıra Ana 
 
YILLAR 
YILLIK ARTIŞLAR (%) 
No: Mallar 
  1999 2000 2001 2002 2003 2004
2005  
(11 
Aylık). 
200
0 
200
1 
200
2 
200
3 
200
4 
2005  
(11Aylık
). 
(1) 
(2) 
 
(3) (4) (5) (6) (7) (8)
(9) 
(4/3
) 
(5/4
) 
(6/5
) 
(7/6
) 
(8/7
) (9/8) 
1 
Sodyum 
Bikromat  
9 
5 
0 158 180 120
122  -44
-
100 100 12 -34  10 
2 
Bazik Krom 
Sülfat  
610 
1.049
. 
1.06
0 
1.177
1 
2.67
6 
2.71
2 537 71
1 67 51 1  -79 
3 Kromik 
Asit   
220 
293  135 366 380 343
313  33 -54 171 3 -10  -1 
Kaynak: Soda Sanayi A.Ş.  
 
Ayrıca fabrika, üretimi için en temel hammadde olan kromiti Güney Afrika’dan ithal 
etmektedir. 
 
      
b) İhracat: 
         Türkiye’nin  tek  krom  kimyasalları fabrikası Kromsan Krom Bileşikleri 
Fabrikası üretimin yaklaşık %70’lik kısmını ihraç etmektedir.  
Tablo4:  Krom Kimyasalları Sektörü İhracatı (Miktar Olarak) 
Bin 
Ton
Sıra Ana 
YILLAR 
YILLIK ARTIŞLAR (%) 
No:  Mallar 
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005  2000 2001 2002 2003 2004 2005 
(1) (2)  (3) 
(4) 
(5) (6) (7) (8) (9) 
(4/3) (5/4) (6/5) (7/6) (8/7) (9/8)
1 Krom 
Kimyasalları 
38 40 39 48 47 60 58  5  -3  23  -3  27 -4 
Kaynak: Soda Sanayi    A.Ş.    
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
      
 
 

---