Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
109
2.1.8. Mevcut Durumun Değerlendirilmesi: 
Dünya soda üretimi 2005 senesi itibariyle yaklaşık 41 milyon ton’a ulaşmıştır. Kurulu 
kapasite ise yaklaşık 48 milyon ton şeklindedir. Sektörde kapasite kullanım oranı; %85 
dolayında gerçekleşmektedir. Sektörün ortalama büyüme hızı yıllık %3 oranındadır ve bu oranın 
en az 2010 senesine kadar korunması beklenmektedir.  
Dünyada ve Türkiye’de soda sektöründeki gelişmeler sürmektedir. 2004 senesinde 
yaşanan deniz navlunu ve yüksek petrol fiyatları nedeniyle yükselen enerji maliyetleri, 2005 
senesi ortasından itibaren yükselen fiyatlarla beraber bir miktar telafi edilmiştir. Fiyatların 2006 
senesinde de yükselme trendinde olması beklenmektedir.  
Her ne kadar fiyat artışları söz konusu olsa da, bunun enerji ve navlun maliyetlerini 
henüz tam olarak karşılayamadığı görülmektedir. Dolayısıyla, 2006 yılında pazarda gelişmelerin 
devam edeceği beklenmektedir.  
     
 
2.2. Sektörün Dünyada (OECD, DTÖ, Ülkeler) ve AB Ülkelerindeki Durumu  
Sektördeki en büyük üretici ülkeler %30 ile Çin ve ardından %26 ile Amerika’dır. Rusya 
%6 ve Hindistan %5 ile üçüncü ve dördüncü sırada yer alırken, geri kalan %33’lük bölümü 
dünyada çeşitli ülkelerce paylaşılmıştır.  
Soda talebindeki en büyük büyüme oranına Çin sahiptir. Ülkenin hızlı büyümesine 
paralel olarak soda sanayinin çeşitli müşteri sanayileri, başta cam sanayi olmak üzere, bu ülkeye 
yönelmiş ve buna bağlı olarak belli başlı soda üreticileri Çin’e yönelmiştir. 
Avrupa ülkelerine baktığımızda; Eski Doğu Bloku ülkelerinin ellerindeki kapasitelerin, 
eski teknolojilerle üretim yapan ve modernizasyona ihtiyaç duyan düşük kapasite ve 
verimliliklerle çalışan eski üretim tesisleri oldukları belirtilmektedir. Bir kısmı özelleştirmeye 
konu olmuş, bir kısmının özelleştirmesi söz konusu olacaktır. Ancak bu tesisler büyük yatırımlar 
gerektiren, düşük verimliliklerle çalışan tesislerdir.   
Batı Avrupa’da ise 2004 senesindeki üretim çıktı miktarı 1995 senesine nazaran %15 
daha düşüktür. Fransa, Almanya ve Belçika’daki tesislerin toplamı yaklaşık 1 milyon ton/yıl 
düzeyindedir.  
Amerika’da soda üretimi 1997 senesinde ulaştığı en yüksek noktadan başladığı düşüş 
trendi 2003 senesinden itibaren yavaş da olsa yükselme eğilimine girmiştir. Sektör, gerek ülke 
içinde kapanan soda kapasiteler ve düşük ihracat talebi nedeniyle girdiği daralma eğiliminden 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
110
2003 yılı itibariyle Amerika ekonomisinin gelişme göstermesi ve Dolar Euro paritesi gibi  
faktörler neticesinde çıkmıştır. 
Kimya Sanayi başlığı altında işlenen Soda sanayi çevre ile ilgili düzenlemelere tabidir. 
Ancak Soda Sanayi A.Ş. dünya standartlarında, Türkiye ve Avrupa çevre standartları dahilinde 
üretim yapan dünyanın sayılı  şirketlerinden biridir. 2005 senesinin ilk yarısında doğalgaza 
geçilmesiyle beraber üretimde, çevre açısından bir olumluk daha kaydedilmiştir.  
           
2.3. GZFT (Güçlü Yanlar-Zayıf Yanlar ve Sorunlar–Fırsatlar–Tehditler) Analizi 
Sektör ara malına yönelik üretimde bulunduğu için müşteri sektörlere bağımlıdır. Ancak 
müşteri sektörler, önemli ölçüde oturmuş, üretimleri dolayısıyla soda talepleri yıllar itibariyle 
çok fazla değişim göstermeyen sektörlerdir. Bundan dolayı soda sanayi, Türkiye’de %5 
dolayında, dünyada %3 düzeyinde sabit kabul edilebilecek bir talep artış oranına sahiptir.  
Sektörde kapasite kullanım oranı %85 düzeyindedir. Dünyada üretimin talebin en yoğun 
olduğu Çin’e kayması gibi gelişmeler söz konusu olduğu gibi optimum şartlarda çalışmayan 
fabrikaların kapatılarak konsolidasyona gidilmesi de söz konusudur. Ayrıca yeni açılan ve 
açılması söz konusu olan cam ve deterjan fabrikalarının sektöre hareket kazanması söz 
konusudur. Özellikle hala geçiş döneminde olan Eski Doğu Bloku ülkelerinde.  
Rekabette belirleyici faktör ürün standardından çok düşük maliyetlerle, çevreci prosesle 
üretim ön plana çıkmaktadır. Burada gerek dünyada gerekse Türkiye’de en belirleyici faktör, 
maliyetler için %60’lık payı ile enerji fiyatlarıdır.   
 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
111
3. DOKUZUNCU PLAN DÖNEMİNDE (2007-2013) SEKTÖRDE 
BEKLENEN GELİŞMELER 
      
3.1. Yurtiçi Talep Projeksiyonu: 
            
Sektörün büyümesi, müşteri sektörlerdeki büyüme ve ülkenin ortalama büyüme oranına 
bağlı olarak belirlenecektir. Gerek Türkiye’nin gerekse müşteri sektörlerin geçmiş dönemdeki 
ortalama %5 olan büyüme trendini sürdürüleceği düşünülmektedir.  
 
 
Tablo 9:Soda Külü Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Miktar Olarak)   (Birim) 
  
  
 
 
 
 
 
 
 
  
Ort.Yıllık 
Sıra Ana YILLAR 
Artış (%) 
No. 
Mallar 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
(1) 
(2)  (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10)  (11) 
1 
 Soda 
Külü 
 585 
615  
 645 
 680 
 710 
745  
 780 
820 
 5 
 
 3.2. İhracat Projeksiyonu                      
 
Soda Sanayi A.Ş. yurtiçi  tüketimi karşıladıktan sonra üretiminin geri kalanını ihraç etmeye devam 
edecektir.   
3.3. Teknolojide, Ar-Ge Faaliyetlerinde, İstihdam Piyasasında, Girdi  Piyasalarında, 
Çevre Uygulamalarında vb. Muhtemel Gelişmeler ve  Sektörün Rekabet Gücüne Etkileri: 
Soda Sanayi A.Ş., en iyi kullanılabilir teknoloji ile üretim yapmaktadır. Gerek 
maliyetlerini düşürmek gerekse ürün standartlarını yükseltmek için ar-ge çalışmalarını 
sürdürmektedir. Çevre uygulamaları ve yönetmelikleri açısından Türkiye kriterlerini sağlamış ve 
AB standartlarında üretim yapmaktadır. Soda Sanayi, Dünya Kimya Sanayi’nin gönüllü eylem 
planı Responsible Care - Üçlü Sorumluluk’u taahhüt etmiştir  
 

---