Dorian qreyin portreti

əzalarım yerindən oynamışdı, damarlarımdakı qan coşmuşdu. Bir gün Pikkadilli 
parkında gəzirdim; hər kəsə, yanımdan ötüb-keçən hər bir adama acgözlüklə 
baxırdım; onların hər birinə mənim dəli bir marağım vardı, bilmək istəyirdim ki, 
onlar necə yaşayır, bu həyatdan necə nəşə qoparırlar. Onlardan bəziləri məni 
özünə cəlb edirdi. Bəziləri isə məndə qorxu hissi yaradırdı. Elə bil, havada şirin 
bir zəhər vardı. Mən yeni təəssüratlar alovunda yanırdım... Və budur, bir gün 
axşamçağı, təxminən, saat yeddi radələrində mən London küçələrini yeni 
macəralar sorağında dolaşırdım; adam axtarırdım, sizin təsvir etdiyiniz kimi, 
mənfur və füsunkar günahları olan adamları. Təsəvvürümdə min cür şey 
canlandırırdım. Hətta məni gözləyən təhlükənin belə həsrətlə intizarını çəkirdim. 
Sizin o gecə, birlikdə ilk dəfə nahar etdiyimiz o gözəl gecə mənə dedikləriniz 
yadıma düşürdü; siz demişdiniz ki, həyatın əsl sirri  gözəllik axtarışındadır. Heç 
özüm də bilmirdim nə istəyirəm, nəyi axtarıram, beləcə həmin gün evdən çıxıb İst 
End istiqaməti ilə getdim, çirkli küçələrin dolanbaclarında, yaşıllıqsız hüznlü 
bulvarlarda azıb qaldım; nəhayət, doqquzun yarısı olanda mən xırda, miskin bir 
teatr binasının yanından ötürdüm; binanın girişində böyük bir qaz odluğu və 
zövqsüz afişalar vardı. Əynində gülünc jilet olan mənfur bir yəhudi (ömrümdə 
belə şey görməmişdim!) giriş qapısının ağzında dayanmışdı, zibil iyi verən siqar 
çəkirdi. Onun saçları yağlıydı, buruq-buruq idi və çirkli döşlüyünün üstündə 
möhtəşəm bir brilyant parıldayırdı. O, məni görən kimi soruşdu: 
– Milord, sizə loja lazım deyil ki? 
Sonra dərhal ehtiram əlaməti olaraq şlyapasını çıxarıb təzim etdi.  
– Harri, o adamda nəsə vardı və mənə maraqlı göründü. Təsəvvür edin, Harri,  o,  
eybəcər bir məxluq idi və bilirəm, mənə güləcəksiniz, lakin mən pul verib bilet 
aldım və lojaya keçdim. Hələ bu günə kimi bilmirəm ki, mən bunu nə üçün etdim; 
amma əziz Harri, əgər bunu etməsəydim... əgər bunu etməsəydim, mən həyatımın 
ən böyük romanını itirmiş olardım... Görürəm, gülürsünüz. Bu, yaxşı deyil axı, 
Harri! 
– Mən gülmürəm, Dorian; hər halda, mən sizə gülmürəm! Lakin “həyatımın ən 
böyük romanı” demək lazım deyil. Siz deməliydiniz ki, bu, mənim həyatımın ilk 
romanıdır. Sizə həmişə vurulacaqlar, siz də daim sevgiyə mübtəla olacaqsınız. “A 
grande passion”1 – o insanların üstünlüyüdür ki, onlar heç nə etmirlər, avara 
həyat sürürlər. Bu da ölkənin işləməyən sinfinin yeganə yoludur. Bundan 
qorxmayın. Sizin hələ qabaqda çoxlu gözəl macəranız olacaq. Bu, sadəcə, 
başlanğıcdır. 
– Siz məni dayaz adam hesab edirsiniz? – Dorian Qrey səsini ucaltdı. 
– Xeyr, düşünürəm ki, siz dərin hissiyyata malik adamsınız. 
– Necə yəni? Nə demək istəyirsiniz? 
– Mənim əzizim, hesab edirəm ki, dayaz adamlar məhz o adamlardır ki, bircə dəfə 
sevirlər həyatda. Onların, belə deyək də, sədaqəti, sabitliyi yalnız adətin 

---

letargiyasıdır1, yaxud da təxəyyüldən məhrum olmaq əlamətidir. Sevgiyə sədaqət 
– fikrin, düşüncənin ardıcıllığı, sistemliliyi kimi, sadəcə, gücsüzlüyün sübutudur... 
Sədaqət! Sadiqlik! Nə vaxtsa bu hissin də təhlili ilə məşğul olacağam! Onda 
mülkiyyət ehtirası var! Həyatda elə şeylər var ki, biz onlardan qurtula bilərik; 
əlbəttə, əgər onların özgələri tərəfindən mənimsənilməyəcəyinə əmin olsaq... Nə 
isə, sözünüzü daha kəsməyəcəyəm. Davam edin. 
– Deməli, səhnənin yanındakı lojada oturdum, qarşımda yöndəmsiz solğun pərdə 
vardı. Mən zala göz gəzdirdim. Saxta bir təmtəraq gördüm, hər yanda kupidonlar2 
oturmuşdu, elə bil, ucuz toy tortunun üstünə bəzəkli oymalar həkk etmişdilər. 
Qabaq və arxa cərgələr doluydu, lakin kreslolar qoyulmuş ilk cərgələr bomboş 
idi; balkon deyilən yerlər də boş idi, adam-zad gözə dəymirdi. Cərgələrarası 
satıcılar əllərində pivə və portağal şirələri gəzişir, demək olar, bütün tamaşaçılar 
ağızlarında qoz-fındıq marçıldadırdılar.  
– Lap Britaniya dramının çiçəklənən şanlı günlərində olduğu kimi, hə? 
– Görünür, beləydi! Orada özümü çox pis hiss etdim. Aradan çıxmaq barədə 
düşünürdüm ki, birdən gözüm afişaya sataşdı. Necə bilirsiniz, Harri, həmin gecə 
hansı pyesi qoymuşdular səhnəyə? 
– “İdiot” olar, ya da “Günahsız lal adam”dan-zaddan. Bizim babalarımız belə 
pyesləri xoşlayırdılar. Dorian, mən yaşa dolduqca daha aydın başa düşürəm ki, 
bizim babalarımızın xoşladığı şeylər bizim üçün artıq yaramır. Həm sənətdə, həm 
də siyasətdə “les grandperes ont toujours tort”.3 
– Harri, o pyes elə bizim üçün də çox faydalıdır, Şekspirin “Romeo və 
Cülyetta”sıydı; boynuma alıram ki, əvvəlcə Şekspirə yazığım gəldi; gör onu nə 
cür cındır bir teatrda oynayırlar! Eyni zamanda, məni maraq götürdü; hər halda, 
gözlədim ki, görüm birinci hissəni necə oynayacaqlar. Orada sınıq-salxaq piano 
arxasında oturmuş cavan yəhudi vardı, bərbad bir orkestri idarə edirdi. Musiqi 
mənim o qədər zəhləmi tökdü ki, az qaldı zaldan qaçıb gedim. Nəhayət, pərdə 
açıldı, tamaşa başlandı. Romeonu kök bir kişi oynayırdı; yanmış qaşları, xırıltılı 
və müsibətli bir səsi vardı; pivə çəlləyini xatırladırdı. Merkutionu oynayan adam 
pis deyildi, komik rolu vardı, demək olar, məzhəkələrdə oynamağa vərdiş etmiş 
bir aktyor idi. O, özündən mətn uydurur və tamaşaçılarla yaxın təmas yaradırdı. 
Hər iki aktyor səhnənin özü kimi yöndəmsiz və mənasız görünürdü; elə bil, küçə 
tamaşası göstərirdilər. Amma Cülyetta!... Harri, sizə qız deyirəm! Təsəvvür edin 
ki, on yeddi yaşı var! Zərif bir gül çöhrəli, yunan qızları kimi tünd-qəhvəyi 
saçlarının hörükləri buruq-buruq, gözlərində bənövşə gülünün ehtirasları yanır, 
dodaqları qızılgül qönçələrinə bənzəyirdi. Belə bir sevimli məxluq heç vaxt 
görməmişdim! Siz demişdiniz ki, adamı heç bir pafos yerindən dəbərdə bilməz; 
amma gözəllik, yalnız gözəllik sənin gözlərini yaşartmağa qadirdir! Harri, sizə 
deyim, mənim gözlərim elə yaşarmışdı ki, o qızı səhnədə görə bilmirdim. Hələ bir 
onun səsini demirəm! Aman Allah, onun səsi necə də məlahətli idi; mən belə səs 

---