DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
_______Milli Kitabxana_______ 67 tutulur) kateqoriyaları üzrə illik amortizasiya normaları yenidən müəyyənləşdirildi: - binalar, tikililər və qurğular – 10% - dək; - maşınlar, avadanlıq və hesablama texnikası – 25% - dək; - digər əsas vəsaitlər – 20% - dək; - geoloji kəşfiyyat işlərinə və təbii ehtiyatların hasilatına hazırlıq işlərinə çəkilən xərclər – 25% - dək; - qeyri-maddi aktivlər (intellektual, o cümlədən ticarət nişanları, digər sənaye mülkiyyəti obyektləri, habelə müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada vergi ödəyicisinin hüququnun obyekti kimi tanınan digər analoji hüquqlar) – istifadə müddəti məlum olmayanlar üçün 10%, istifadə müddəti məlum olanlar üçün isə illər üzrə istifadə müddətinə mütənasib məbləğlərlə. 2001-ci ildə mənfəət vergisi üzrə dövlət büdcəsinə daxilolmaların səviyyəsinə Vergi Məcəlləsində gəlirdən çıxılan xərclərin hədlərinin müəyyən edilməsi təsir göstərmişdir. 2001-ci ilin sonunda bu normalar yenidən müəyyənləşdirildi: 1) binalar, tikililər və qurğular – 10% -dək; 2) maşınlar, avadanlıq və hesablama texnikası – 25% -dək; 3) nəqliyyat vasitələri – 25% -dək; 4) iş heyvanları – 20% -dək; 5) geoloji kəşfiyyat işlərinə və təbii ehtiyatların hasilatına hazırlıq işlərinə çəkilən xərclər - 25% -dək; 6) qeyri-maddi aktivlər – 10 % - dək; 7) digər əsas vəsaitlər – 20 % - dək; 8) cari vergi ilində faktiki dəyəri ödənilmiş istehsal təyinatlı kapital qoyuluşları üçün (təbii inhisar subyektlərinin, habelə qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən mal istehsalı, iş görülməsi, xidmət göstərilməsi ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərinin kapital qoyuluşları istisna olmaqla) binalar, tikililər, qurğular, maşınlar, avadanlıqlar, hesablama texnikası, nəqliyyat vasitələri və digər əsas vəsaitlər üzrə illik amortizasiya normalarını 2 dəfə artırmaqla. _______Milli Kitabxana_______ 68 Beləliklə, 2002-ci ildə “Azərbaycan Respublikası Vergi Məcəlləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi haqqında” qanunun 45-ci maddəsinə uyğun olaraq vergi tutulan mənfəətin istehsal təyinatlı kapital qoyuluşlarına çəkilən xərclər məbləğində azaldılması üzrə güzəşti nəzərdə tutan 106.3-cü bəndin çıxarılması, bu şərait 114-cü maddəyə edilən dəyişiklik və əlavələrə uyğun olaraq cari ildə faktiki dəyəri ödənilmiş istehsal təyinatlı kapital qoyuluşları üçün amortizasiya normalarının 4 dəfəyədək artırılması ilə əvəz olunması mənfəət vergisi üzrə vergi bazasının genişlənməsinə səbəb oldu ki, bu da öz növbəsində daxilolmaların səviyyəsinə müsbət təsirini göstərdi. Hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi üzrə daxilolmaların səviyyəsinə həmçinin, 2002-ci ildə təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyəti nəticəsində əldə edilmiş mənfəətin 2001-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən artması, habelə ölkədə fəaliyyət göstərən xarici hüquqi şəxslərin mənfəətindən vergi üzrə daxilolmaların artımı da müsbət təsir göstərmişdir. Mənfəət vergisi üzrə dövlət büdcəsinə ödənişlərin dinamikası cədvəl 2.8-də öz əksini tapır. 2002-ci ilin sonunda binalar, tikililər və qurğular üzrə illik amortizasiya normaları – 7 faizədək, qeyri-maddi aktivlər üzrə istifadə müddəti məlum olmayanlar üçün 10 faizədək, istifadə müddəti məlum olanlar üçün isə illər üzrə istifadə müddətinə mütənasib məbləğlərlə müəyyənləşdirildi. 2002-ci ildə dövlət başçısının sahibkarlarla görüşündən sonra bir sıra hüquqi-normativ aktların qəbul edilməsi (2002-ci ilin avqust və sentyabr aylarında qəbul edilmiş Prezident Fərmanları nəzərdə tutulur) və bu proseslərin davamı olaraq Vergi Məcəlləsinə bununla bağlı əlavə və dəyişikliklər edildi (Vergi Məcəlləsi sahibkarlıq və investisiya fəaliyyətini təşviq edir (VM 3.10)). Həmçinin, 2003- 2005-ci illər əhatə edən YAİİDP-də özəl sektorun inkişafının daha da sürətləndirilməsi məqsədilə sahibkarlar üçün vergi və rüsumların azaldılması imkanlarının araşdırılması əsas hədəflərdən biri kimi müəyyənləşdirilmişdi. Dəyişikliklərin əsas məqsədi regionlarda sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi idi. Bu məqsədlə regionlar üzrə güzəştli dərəcələri tətbiq edildi. _______Milli Kitabxana_______ 69 Qeyd etmək istərdik güzəştli dərəcələrin tətbiqinin səbəblərindən biri vergilərin böyük əksəriyyətinin Bakı şəhərindən yığılması (2002-ci ildə 94,2%, o cümlədən mənfəət vergisi üzrə 98,5%), regionların isə vergi yığımında payının cəmi 5,8% olması idi. Regionlardan yığılan vergilərin böyük əksəriyyəti isə rayonlarda büdcədən maliyyələşən təşkilatlarda çalışan işçilərin əmək haqqından tutulan gəlir vergisi təşkil edirdi. İlk növbədə mənfəət vergisinin vahid dərəcəsi (27%-dən 25%- ə) aşağı salındı, regionlar üzrə dərəcələr isə aşağıdakı kimi diferensiallaşdırıldı [29]: - Bakı – 25%; - Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir və Əli-Bayramlı – 20%; - dağ rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası – 10%; - digər rayonlarda 15%. Bundan başqa bir sıra sahələr üzrə də güzəştli dərəcələr tətbiq edildi: - turizm fəaliyyəti – 20% - sənətkarlığın misgərlik, qalayçılıq və saxsı məmulatlarının, təsərrüfat müxəlləfatının, bağçılıq-bostançılıq alətlərinin, xalq musiqi alətlərinin, oyuncaqların, suvenirlərin, qamışdan və qarğıdan məişət əşyalarının düzəldilməsi, keramika məmulatlarının bədii işlənməsi, bədii tikmə, əl üsulu ilə xalçaçılıq, ağac materiallarından məişət alətlərinin hazırlanması sahəsində fəaliyyət üzrə - 10%. Müəssisələr nəzərdə tutulan güzəştlərə hüququ olduqda onlara bu güzəştlərdən biri, məbləği ən böyük olanı verilirdi. Abşeron rayonunda fəaliyyət göstərən müəssisələr üçün Bakı şəhəri üzrə müəyyən olunmuş dərəcələr tətbiq edilirdi. Vergi dərəcəsinin 2% aşağı salınmasına baxmayaraq növbəti il üzrə proqnoz 770 mlrd. AZM müəyyənləşdirilmişdi. Məlumat üçün, qeyd edək ki, bu rəqəm (proqnoz) 2002-ci ildə 700 mlrd.AZM təşkil edirdi. Proqnozun bu səviyyədə müəyyən edilməsinin səbəbi xam neft və neft məhsullarının qiymətlərinin dəyişdirilməsi, neft sazişləri üzrə podratçılar və subpodratçılar tərəfindən ödəniləcək vergilərin çoxalacağı ilə əlaqələndirilirdi. Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|