19
hesablar üzrə eyni bankda vəsaitin bir hesabdan digər hesaba köçürülməsi zamanı
əməliyyatçı sənədlərin birinci nüsxəsini nəzarət şöbəsinə (qrupuna), ikinci nüsxəsini
isə kredit hesabını aparan əməliyyatçıya təqdim edir. Hesabın krediti üzrə əməliyyat
aparan əməliyyatçı, hesabın debeti üzrə əməliyyat aparan əməliyyatçıdan aldığı
sənədin surətində onun imzasının olduğunu və imzanın həqiqi olmasını yoxlayır,
əməliyyatın düzgün rəsmiləşdirildiyini müəyyən etdikdən sonra, əməliyyatı icra edir
və sənədlərin surətləri şəxsi hesabların çıxarışlarına əlavə olunur.
10.16.
Hesablar üzrə əməliyyatlara əlavə nəzarət tələb olunan hallarda, vəsaitin bir hesabdan
digərinə nağdsız köçürülməsi üçün əməliyyatçı sənədləri öz imzası ilə
rəsmiləşdirdikdən sonra onların hər iki nüsxəsini nəzarətçiyə verir. Nəzarətçi
əməliyyatın düzgünlüyünü yoxlayır, sənədin birinci və ikinci nüsxələri arasında tam
uyğunluğu müəyyən etdikdən sonra onları imzalayır və birinci nüsxəni debet
əməliyyatlarının əks etdirilməsi üçün işlənməyə, ikinci nüsxəni isə kreditləşdirilən
hesabı aparan əməliyyatçıya göndərir.
10.17.
Bütün kassa sənədlərinə əlavə nəzarət həyata keçirilməlidir.
Nəzarətçi əməliyyatçılar tərəfindən aparılan kassa məxaric əməliyyatlarına
mərkəzləşdirilmiş qaydada nəzarət edir. Məxaric əməliyyatlarına nəzarət elə təşkil
olunmalıdır ki, aşağıdakı hallara şərait yaranmasın:
düzgün rəsmiləşdirilməmiş sənədlərin, imzaları və möhürü verilmiş nümunələrə
uyğun olmayan çeklərin və həmin müştəriyə məxsus olmayan kitabçadan
çıxarılmış çeklərin ödənilməsinə;
çeklərin və digər kassa məxaric sənədlərinin bankın müvafiq əməliyyat
işçilərinin və nəzarətçilərin imzası olmadan kassaya daxil olmasına;
kassa sənədlərində və jurnallarında əsaslandırılmamış düzəlişlərin və əlavələrin
aparılmasına.
10.18.
Məxaric üzrə kassa jurnalı müvafiq olaraq iki nüsxədə tərtib olunur, jurnalın birinci
nüsxəsində xəzinədar imza etdikdən sonra kassaya verilir, ikinci nüsxəsi nəzarətçi
işçidə qalır və nəzarətçi birinci nüsxəyə hər hansı düzəliş və ya əlavələr edilib-
edilmədiyini yoxlayır. Əgər kassa məxaric əməliyyatlarına nəzarət edən şəxsin iş yeri
kassanın yaxınlığındadırsa və ya kənardan müdaxiləyə imkan verməyən nəqliyyat
qurğusu ilə kassaya birləşdirilibsə, bankın daxili qaydalarına əsasən kassa məxaric
20
sənədlərinin kassirə nəzarətçinin imzası olmadan verilməsi qaydası müəyyən edilə
bilər.
10.19.
Mədaxil kassa əməliyyatları üzrə sənədlər dövriyyəsi elə təşkil edilməlidir ki,
müştərilərə qəbzlərin verilməsi və vəsaitin onların hesablarına daxil edilməsi, yalnız
faktiki olaraq nağd pul kassaya daxil olduqdan sonra həyata keçirilsin.
10.20.
Əməliyyatçı tərəfindən qəbul olunmuş və ya tərtib edilmiş mədaxil kassa sənədi
onun tərəfindən imzalanaraq, kassa jurnalına daxil edilir və kassaya verilir.
Bankdaxili hesablara daxil etmək üçün bank işçilərindən pulun qəbulu zamanı
mədaxil kassa orderi iki nüsxədə yazılır, bunlardan biri qəbzi əvəz edir.
Əməliyyatçı, kassirin imzası ilə nağd pulun qəbul edildiyini təsdiq edən orderi
kassadan aldıqdan sonra kassirin orderdəki imzasının həqiqi olub-olmadığını imza
nümunəsi ilə yoxlayır, bu sənədin qaytarılması barədə kassa jurnalına qeyd etdikdən
sonra mühasibat uçotunda həmin əməliyyatın əks etdirilməsi üçün müvafiq
mühasibat sənədlərinin nəzarət bölməsinə göndərilməsini təmin edir.
10.21.
Bank sənədlərində bank işçilərinin imzalarının, habelə müştərilərin hesab
nömrələrində düzəlişlərin düzgünlüyünün yoxlanması bank sənədlərinin təhlili və
müvafiq informasiyanın ABİS-ə daxil edilməsi ilə məşğul olan işçilərə həvalə edilir.
Göstərilən yoxlamanı aparmaq üçün bankın vəzifəli şəxsləri tərəfindən əlavə nəzarət
olunan əməliyyatların, habelə bank işçiləri tərəfindən bank sənədlərində müştərilərin
hesab nömrələrində edilə biləcək mümkün dəyişikliklərin siyahıları tərtib edilir.
10.22.
İcraya qəbul edilən bank sənədlərində olan bankın səlahiyyətli, vəzifəli şəxslərinin
imzalarının həqiqiliyini yoxlamaq üçün müvafiq işçilərdə onların imza nümunələri
olmalıdır. Bankın daxili prosedur qaydalarına əsasən bu imza nümunələri müvafiq
işçilərə elektron daşıyıcıları vasitəsi ilə ötürülə bilər.
10.23.
Bank hesabları rəsmiləşdirilərkən, baş mühasib və ya onun müavini müştərinin
verdiyi sənədləri qəbul edir, onların qüvvədə olan qaydalara və qanunvericiliyə
uyğunluğunu hüquq şöbəsi ilə birlikdə yoxlayır, hesab açılmasına icazə verilməsi
üçün rəhbərliyə təqdim edir. Hesab açıldıqdan sonra imza və möhür nümunələrinin
vərəqləri bankın müvafiq işçilərinə verilir.
İmza və möhür nümunələrinin vərəqələri və bank hesabı üzrə digər sənədlər
dəyişdirildikdə, həmin sənədlər əməliyyatçılar tərəfindən qəbul edilir. Əməliyyatçılar
21
bu sənədləri ləğv olunan sənədlərlə birlikdə yoxlayır və öz imzası ilə təsdiq etmək
üçün baş mühasibə və ya onun müavininə, yaxud müvafiq vəzifəli şəxsə təqdim edir.
Hesab bağlandıqda, habelə müştərinin, təşkilatın adı və ya hesab nömrəsi dəyişdikdə,
hesabın sahibi istifadə olunmamış çekləri və çek kötüklərlərini, onların nömrələri
göstərildiyi ərizə ilə birlikdə banka qaytarmalıdır. Əgər hesab bağlanırsa, həmin
ərizədə onun bağlandığı gün hesabdakı vəsaitin qalığı təsdiq edilməlidir.
Mühasibat uçotu mərkəzləşdirilmiş şəkildə aparılan banklarda hesabların açılması,
bankdaxili prosedur qaydaları ilə tənzimlənməklə bu maddənin tələblərinə uyğun
olaraq həyata keçirilir.
10.24.
Bağlanan, habelə bankın digər bölməsinə verilən hesablar üzrə istifadəsiz qalmış
çekləri müştərilərdən yalnız baş mühasib və ya onun müavini qəbul edə bilər. O,
təhvil verilmiş çeki qəbul edərək, çekin imzalanmaq üçün nəzərdə tutulmuş hissəsini
gələcəkdə istifadə olunmaması məqsədilə kəsir və bundan sonra çeklər müvafiq
əməliyyat işçisinə təqdim edilir. Həmin işçi hesabın bağlanması barədə order tərtib
etməli və onu, yoxlamaq və imzalamaq üçün baş mühasibə və ya onun müavininə
təqdim etməlidir.
10.25.
Bankın sərəncamı ilə bank hesabı müqavilələri ləğv edildikdə və hesablar planına
müvafiq olaraq bağlanmış müştəri hesablarına mədaxil edildikdə, bankın baş
mühasibi və ya müavini hesabdan axırıncı çıxarışın müştəriyə təqdim edildiyi gündən
başlayaraq bağlanan hesabdakı sənədlər üzrə bütün mühasibat yazılışlarını diqqətlə
yoxlamalı və çıxarılmış qalığın düzgünlüyünü müəyyən etdikdən sonra, bu barədə öz
imzası ilə bağlanan şəxsi hesabdan çıxarışda müvafiq qeyd etməlidir.
10.26.
Əməliyyat işi üzrə şikayət və digər məktubları müştərilərdən bank ekspedisiyası
bölməsi (xüsusi olaraq ayrılmış şəxslər) və ya şəxsən baş mühasib qəbul edir. Bu
qayda haqqında məlumat elanlar vasitəsi ilə müştərilərə bildirilir. Əməliyyat
işçilərinə belə məktubları qəbul etmək qadağan olunur.
Müştərilərdən şikayət və
digər məktubları qəbul etmək
üçün bankın
müəyyənləşdirdiyi yerlərdə xüsusi bağlı qutular quraşdırıla bilər.
10.27.Uçot-əməliyyat və kassa işinin bütün sahələrində nəzarətin təşkil edilməsi və onun
həyata keçirilməsi baş mühasibə tapşırılır.
10.28.Bankda daxili nəzarətin bir hissəsini aparılan ardıcıl yoxlamalar təşkil edir. Bankın
rəhbəri uçot-əməliyyat işinin vəziyyətini, balansın, hesabatların vaxtında tərtib
Dostları ilə paylaş: |