13
hesablarında (balans və balansdankənar) düzgün əks etdirilməsinə nəzarət
edilməsi.
9. İş gününün və sənədlər dövriyyəsinin təşkili
9.1.
Bank müştərilərə mühasibat uçotu xidmətləri göstərən və mühasibat uçotunda əks
olunmaq üçün bank sənədlərinin qəbul olunması (iş günü ərzində həyata keçirilən
məsləhət xidmətlərindən başqa) üzrə iş gününü müəyyən edən əməliyyat gününün
müddətini sərbəst şəkildə müəyyən edir. Bank əməliyyat gününün açılması və
bağlanması vaxtını müəyyənləşdirir və xidmət göstərdiyi müştərilərə məlumat verir.
9.2.
Bank sənədlərinin əməliyyat günü hesab olunmayan vaxtda qəbul olunma qaydası
bank tərəfindən müəyyən olunur və müştərilərə xidmət üzrə müqavilədə əks olunur.
Əməliyyat günü hesab olunmayan vaxtda sənədlər banka bilavasitə frant-ofis və ya
bunun üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi qutular vasitəsilə ötürülə bilər. Əgər sənədlər
hər hansı bir səbəbdən icra edilmirsə, bu barədə müştəriyə məlumat verilir.
9.3.
Əməliyyat yükünü tənzimləmək üçün bankda xidmət olunan bütün müştərilərin
adları göstərilməklə sənədlərin qəbul cədvəli müəyyən oluna bilər.
9.4.
Mühasibat uçotu üzrə işçilərin iş gününü elə təşkil etmək lazımdır ki, daxil olan bank
sənədlərinin vaxtında rəsmiləşdirilməsi, onların balans və balansdankənar hesablar
üzrə mühasibat uçotunda əks etdirilməsi və müvafiq olaraq gündəlik balansın
hazırlanması təmin olunmalıdır.
9.5.
Bankın müəyyən etdiyi əməliyyat günü ərzində bankın mühasibat bölmələrinə daxil
olmuş bütün bank sənədləri həmin gün qəbul olunmalı, rəsmiləşdirilməli və bankın
mühasibat uçotu hesabları üzrə əks etdirilməlidir. Əgər bank sənədləri müəyyən
olunmuş əməliyyat günü müddətindən keçdikdən sonra banka daxil olarsa, yaxud
sənəddə göstərilən valyutalaşdırma (köçürmə) tarixi qeyri-iş gününə düşərsə, həmin
sənədlər bank tərəfindən növbəti iş gününün əvvəlində alınmış hesab olunur və
növbəti iş günündə müştərilərin hesablarına işlənilir. Bank sənədləri konkret
valyutalaşdırma tarixi göstərilməklə banka daxil olduqda, onun daxilolma vaxtından
14
asılı olmayaraq müştərilərlə bağlanmış müqaviləyə uyğun olaraq, göstərilən gündə
müştərilərin hesabları üzrə köçürülür.
9.6.
Banklararası pul köçürmələri üzrə sistemlərin istifadəçisi olan banklarda əməliyyat
günü
Mərkəzi
Bankla
razılaşdırılmaqla,
sistemlərarası
iş
rejiminə
uyğunlaşdırılmalıdır.
9.7.
Elektron bank sənədləri elektron ödəmə məlumatlarının köçürülməsi üçün müəyyən
olunmuş formata uyğun tərtib edilir və telekommunikasiya kanalları ilə banka
ötürülür. Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktlarında başqa hal nəzərdə
tutulmadıqda, elektron bank sənədinin təsviri və ya informasiyanın ötürülmə yolu ilə
qəbul edilməsi və göndərilməsi, ödəniş sənədlərinin mübadiləsi üzrə elektron
sistemlərdən istifadə edilməsi haqqında müqavilə (saziş) və benefisiarla onun bankı
arasında, yaxud pul göndərənlə onun bankı arasında proqram-kriptoqrafik mühafizə
və elektron imza sistemindən istifadə edilməsi haqqında müqavilə əsasında həyata
keçirilir.
9.8.
Müştərilərə hesablaşma-kassa xidməti, əməliyyat günü ərzində bilavasitə həmin
əməliyyatları yerinə yetirən əməliyyatçı tərəfindən həyata keçirilir.
9.9.
Frant-ofis tərəfindən bank sənədlərindən məlumatların ABİS-ə daxil edilməsi bütün
əməliyyat günü ərzində həyata keçirilir və əməliyyat gününün bağlanması haqqında
bankdaxili qaydaya uyğun başa çatdırırılır. Tərtib olunmaq üçün sistemə ötürülən
sənədlər balans hesabları üzrə seçilməli, balans hesablarının daxilində isə şəxsi
hesabların artan nömrələri qaydasında bölünməlidir. ABİS-ə daxil etmək üçün
ötürülən sənədlər üzrə çap olunmuş məlumatlar icraçı tərəfindən günün sənədləri ilə
tutuşdurulur və xüsusi ayrılmış əməkdaş (nəzarətçi ) tərəfindən yoxlanılır.
9.10.
Hər bir bankda müştərilərə hesablaşma-kassa xidməti üçün konkret vaxt müəyyən
edilir və sənədlərin icra vaxtını əks etdirən sənədlərin dövriyyə cədvəli tərtib olunur.
Sənədlərin dövriyyə cədvəli bank rəhbəri tərəfindən təsdiq edilir.
9.11.
Kassa əməliyyatlarının təşkili həyata keçirildikdə, bankın baş mühasibi (rəhbərliyin
göstərişi ilə bu işin aparılması həvalə olunmuş məsul şəxs) pul vəsaitlərinin
hərəkətinin uçotunu təmin etməlidir.
9.12.
Pul vəsaitlərinin hərəkəti mühasibat bölməsi tərəfindən qeydiyyata alınan müvafiq
ilkin sənədlər əsasında kassa kitabında əks etdirilir. Kassa kitabı kassaya mədaxil və
məxaric üzrə sənədlərin yazılışını əks etdirir. Bu yazılışlarda müştərilərin şəxsi hesab
15
nömrələri, bankların nağd pul dövriyyələri (kassa dövriyyləri) haqqında hesabatın
simvol nomenklaturasına uyğun olaraq kassa dövriyyələri simvolları və məbləğlər
göstərilir. Kassa kitabı mütləq kağız daşıyıcısına çap olunması şərti ilə ABİS-də də
aparıla bilər. Kassa kitabında yazının pozulması və razılaşdırılmamış düzəlişlərin
aparılması qadağandır. Düzəlişlər bankın baş mühasibinin (rəhbərliyin göstərişi ilə
bu işin aparılması həvalə olunmuş məsul şəxsin) və xəzinədarın imzaları ilə təsdiq
olunmalıdır.
9.13.
Kassa kitabı (ABİS-dən çıxarış) nömrələnməli, tikilməli və möhürlənməlidir. Kassa
kitabında vərəqlərin sayı bankın baş mühasibinin imzası ilə təsdiq olunmalıdır.
Əməliyyat gününün sonunda kassa kitabının yekunu hesablanır və bankın
xəzinəsinin mədaxil və məxaric məlumatları ilə üzləşdirilir. Əməliyyat gününün
sonuna xəzinənin faktiki qalığı uçot registrindəki məlumatlarla tutuşdurulur.
10. Bankdaxili nəzarət
10.1. Daxili nəzarət - bank tərəfindən aparılan əməliyyatların müəyyən olunmuş qaydalara
və mühasibat uçotu standartlarına riayət olunmasına nəzarətdir və aşağıdakıların
təmin olunmasına istiqamətlənir:
- bankın əməliyyatlarının mövcud qanunvericiliyin tələblərinə, habelə bankın
səlahiyyətli orqanı tərəfindən təsdiq olunmuş bankın daxili sənədlərinə, uçot
siyasətinə və uçot prosedurları ilə müəyyən olunmuş tələblərə uyğun olaraq
aparılmasına;
-
mövcud qanunvericiliyin tələblərinin bank tərəfindən yerinə yetirilməsinə;
-
bank tərəfindən aparılan əməliyyatların mühasibat uçotunda və maliyyə
hesabatlarında MHBS-yə uyğun əks olunmasına;
-
bankın aktivlərinin, öhdəliklərinin və kapitalının səmərəli idarəetmə sisteminin
yaradılmasına;
-
bankın fəaliyyəti üzrə risklərin idarə olunmasına və onların minimallaşdırılması
üzrə monitorinqin həyata keçirilməsinə.
10.2. Daxili nəzarətin təşkil olunmasında aparılan mühasibat əməliyyatlarının xarakterinə
və həcminə uyğun etibarlılıq səviyyəsi təmin edilməlidir.
Dostları ilə paylaş: |