270
önüne koyduğu bir ayağın üzerinde destek aldığı bir postürdür.
Yerde duran bir elle ya da bir ya da iki eli adım attığı bacağında
olacak
şekilde destek alarak, ayağa kalkmaktaki denge sağlama
işini ilk önce kolaylaştırır. Çocuk yarım dizüstü postür yoluyla
ayağa kalktığında fonksiyonel seviyede bir postüral
kontrol elde edilir ve çocuğun artık kol desteğine ihtiyacı yoktur.
Test öğesinin yönetimi ve değerlendirilmesi üzerine bilgi
Desteksiz olarak ayağa kalkmaktaki postüral kontrolün seviyesi,
oturma pozisyonundan eller-ayaklar postürüne ya da çömelme
postürüne geçişteki hareket paternindeki simetrinin
kapsamından anlaşılabilir.
Bundan başka, ayağa kalkma
esnasında yarım dizüstü postürün kullanılıp kullanılmadığından
ve hareketin kollarla desteklenme derecesinden de anlaşılabilir.
Bu test öğesi ile ilgili olarak, çocuğun oturma pozisyonundan
simetrik olarak eller-ayaklar postürüne mi yoksa çömelme
postürüne mi geçtiğinin saptanması gerekir. Buradaki karar
verme faktörü, gövde rotasyonu ve/veya lateral fleksiyonun
gözlenip gözlenmediğine bağlıdır. Rotasyon ve/veya
lateral
fleksiyon yoluyla, çocuğun gövdesi destekleme yüzeyinin dışına
çıkar ve bu da gövde ayrışması hakkında bir kanıttır. Örneğin,
oturma pozisyonundan eller-dizler postürüne geçtiğinde yan
oturma gösterir ya da ayaklarını teker teker öne alarak, eller ve
dizler postüründen eller ve ayaklar postürüne veya çömelme
postürüne geçer.
Çocuk eller-ayaklar postürü ya da çömelme pozisyonuna net
bir gövde rotasyonu ve/veya lateral fleksiyon ile geçebildiği
anda, çocuğun ne şekilde ayağa kalkmaya geçtiğinin saptanması
önemlidir. Bu noktada yarı diz çökme postürünü kullanması artan
postür ayrışması kabiliyetinin
ve artan denge sağlama
kabiliyetinin göstergesidir. Yarı diz çökme yoluyla ayağa
kalkmada, çocuğun hareketi elleriyle destekleyip
desteklemediğinin gözlenmesi gerekir. Ellerinin yardımı
olmaksızın yarı diz çökme postürü yoluyla ayağa kalkma
pozisyonuna geçtiğinde fonksiyonel bir postüral kontrol seviyesi
kazanılmıştır. Bu motor beceri, yerde oturan çocuğun
üzerinde ulaşamayacağı bir mesafede
tutulan motive edici
oyuncakla temin edilebilir. Yüzüstü pozisyondan ayağa kalkmaya
geçerken geçiş postürü olarak oturmayı göstermeyen çocuğun
düzeltilmesi gerekir, çünkü çocuğun “topuklarının üzerinde
oturarak” başlaması gerekir. Çocuk dikey olmayı temin ettiğinde,
denetçi oyuncağı bir oran dahilinde daha yukarı doğru hareket
ettirir. Oyuncağın, çocuğun kavramak isteyeceği kadar ilginç
271
olması gerekir. Gerekirse, denetçi gerekli motor davranışı,
örneğin çocuğun elleri ya da omuzlarıyla işaret edebilir. Daha
büyük çocuklarda hareket denetçi tarafından örneklenerek
gösterilebilir ya da sözlü olarak açıklanabilir. Sadece bağımsız
olarak gerçekleştirilen motor davranış değerlendirilecektir.
Çocuk elinde bir oyuncakla ayağa kalktığında
bu çocuğun
ayağa kalkma biçimini etkileyecektir. Çocuk ayağa kalkma
pozsiyonunu esasen dik bir gövde pozisyonu ile elde etmelidir.
Dikkat edilmeli
“Yarı diz çökme” konseptini daha fazla tanımlamak da fayda
vardır. Yarı diz çökme, gövdenin esasen dik olarak taşındığı,
çocuğun kendini bir dizinde destekleyip diğer ayağı yerde
önünde ya da vücudunun yanında tuttuğu anda gerçekleşir.
postürdür. Yarı diz çökme postürünün bir diğer karakteristiği de
az çok dik olan gövdedir. Bir ya da her iki el yere ya da
bacaklara konarak destek alınır. Her
iki destekleyen el de yere
konduğunda, gövde postürü çabucak daha yatay hale gelir
ve bir emekleme postürü meydana gelir ki bu da bu şekilde
değerlendirilmelidir.
Kamera pozisyonu
Kamera çocuğun arkasına çapraz olarak yerleştirilir; sagital
düzleme 45 derecelik açıda az çok yatay şekilde kaydeder.
272
Aşama klasifikasyonu
Uygulama
Çocuk yatay zemine oturma pozisyonunda
yerleştirilir ve ayağa
kalkması için teşvik edilir.
Ölçek
0. Test öğesi doğru şekilde yönetilmiştir ama çocuk aşağıdaki
aşama spesifikasyonlarında tanımlanan motor davranışlardan
hiçbirini göstermemiştir.
1. Çocuk simetrik olarak eller-ayaklar postürüne ya da çömelme
postürüne geçer. Gövde rotasyonu ve/veya gövde lateral
fleksiyonu hiç gözlenmez. Çocuk sonra, bacaklarını esasen
simetrik bir şekilde esneterek ayakta durma pozisyonuna geçer.
2. Net bir gövde rotasyonu ve/veya gövde lateral fleksiyonu ile
çocuk oturma pozisyonundan, eller-ayaklar postürüne ya da
çömelme postürüne geçer. Sonra bacaklarını
esasen simetrik
olarak esneterek ayakta durma pozisyonuna geçer.
3. Çocuk ayakta durma pozisyonuna yarı dizüstü postür
yoluyla ellerinin desteğiyle geçer.
4. Çocuk ayakta durma pozisyonuna yarı dizüstü postür
yoluyla ellerinin desteği olmadan geçer.