356
fəlsəfə yarışmasında qalib gələnə mükafat kimi veriləcək fəlsəfə
kitabına qədər hər şeyi planlaşdırdılar.
Əslində Sofi belə bir kitab olub-olmadığını dəqiq bilmirdi.
21 iyunda, yəni 24 iyuna üç gün qalmış Albertonun zəngi gəldi:
-
Alo, Sofi eşidir.
-
Alberto isə danışır.
-
Ah, salam! Necəsən?
- Yaxşıyam, çox yaxşıyam. Deyəsən, əla bir çıxış yolu tapmışam.
-
Nədən çıxış yolu?
- Bilirsən nədən! İçində həddən artıq yaşamağa məhkum olduğumuz
bu fikir məhbəsindən!
Hə, o...
- Amma planı həyata keçirməzdən əvvəl bu barədə heç nə
deməyəcəyəm.
- Bəs onda gecikmərik? Hansı planda rol oynayacağımı bilməyə
mənim də haqqım yoxdu?
- Sadəlövh olma. Bütün danışıqlarımız dinlənilir. Buna görə də heç
nə deməmək ən ağıll hərəkətdi.
-
Doğrudan, bu qədər ciddidi?
- Əlbəttə, mənim balam. Ən vacib şeylər biz danışmayanda baş
verməlidi.
-
Deməli, belə..
- Biz uzun romanda uydurma gerçəklikdə, sözlərin arxasında
yaşayırıq. Bu sözlərin hər bir hərfi mayorun köhnə makinasından çıxır.
Buna görə də çap olunmuş heç bir şey mayorun gözündən yayına
bilməz.
-
Bunu başa düşürəm, bəs ondan necə gizlənəcəyik?
-
Suss!
-
Nə oldu?
- Sətirlərin arası da var! Mən bütün gücümü işə salıb, sətirlərin
arasından istifadə edəcəyəm.
-
Başa düşdüm.
- Amma bu gün də, sabah da vaxtımızın çoxunu birlikdə
downloaded from KitabYurdu.org
357
keçirməliyik. Şənbə günü isə olan olacaq! İndi bu dəqiqə gələ bilərsən?
-
Gəlirəm, bu dəqiqə!
Sofi quşların, balıqların yemini verdi, Qovindanın qarşısına böyük
bir yarpaq, Şerekan üçün bir qutu pişik yeməyi açıb pilləkənə qoydu.
Sonra çəpərdən keçib cığıra endi. Bir qədər gedəndən sonra meşənin
ortasında bir yazı masası gördü. Masanın arxasında yaşlı bir adam
oturmuşdu. Sanki nə isə hesablayırdı. Sofi onun yanına gedib adını
soruşdu. Adam candərdi Sofiyə baxıb dedi:
-
Skruc, - və yenə başını kağızların üzərinə əydi.
-
Mənim adım isə Sofidi. Deyəsən, iş adamısınız.
Kişi başını tərpətdi.
- Özü də çox varlıyam. Bir qəpiyim da israf olmamalıdı. Buna görə
də yaxşı hesablamalıyam.
- İşində ol! - Sofi bunu deyib əlini yellətdi və yoluna davam etdi. Bir
neçə addım getmişdi ki, hündür ağaclardan birinin dibində tək-tənha
oturmuş bir qız gördü. Qız cırıq paltarlar
geyinmişdi, sifəti çox solğun və xəstə görünürdü. Sofi ona
yaxınlaşanda qız əlindəki torbadan bir kibrit çıxarıb ona uzatdı:
-
Kibrit almaq istəməzsən?
Sofi ciblərini yoxladı və bir kron tapdı.
-
Neçəyədi?
-
Bir kron.
Sofi qıza bir kron verib kibriti aldı.
Yüz ildən çoxdu, məndən kibrit alan olmamışdı. Gah acından
öldüm, gah soyuqdan.
Sofi fikirləşdi ki, qız meşənin ortasında təbii ki, kibritə müştəri tapa
bilməz. Amma sonra yadına bayaqkı iş adamı düşdü. O elə varlı idi ki,
qıza bir az pul verər, bu da acından ölməzdi.
Mənimlə gəl, - Sofi dedi.
Qızın əlindən tutub varlı adamın yanına apardı.
-
Bu qıza yardım elə, - dedi. Kişi başını kağızlardan ayırıb:
- Yardım etmək pul istəyir, mənsə bayaq dediyim kimi, bir qəpiyimi
də havaya atmaram.
downloaded from KitabYurdu.org
358
- Axı bu qız çox kasıbdı! O bu qədər kasıbdırsa, sənin bu qədər varlı
olmağın ədalətsizlikdi! - Sofi səsini yüksəltdi.
- Cəfəngiyyata bax! Ədalət yalnız bərabər adamlar arasında
mümkündü.
-
Necə yəni?
- Mən çox işləməklə varlanmışam. İnsan mütləq zəhmətinin
bəhrəsini görür. Budur irəliləmə!
-
Mənə yardım etməsən, mən öləcəyəm, - kasıb qız dedi.
İş adamı yenə də başını kağızlardan ayırdı və qələmini
yazı masasının üstünə möhkəm çırpıb dedi:
- Sən mənim hesablarımın içində yoxsan! Get burdan, düz
yetimxanaya!
- Sən mənə kömək etməsən, meşəni yandıracağam, - kasıb qız dedi.
Bunu eşidən kimi kişi masanın arxasından dik atıldı, amma qız artıq
kibriti alışdırmışdı. Kibriti quru otlara uzatmasıyla otların alovlanması
bir oldu. Varlı kişi əllərini uzadıb “Kömək edin, kömək edin! Qırmızı
xoruz banladı!”- qışqırırdı.
Qızın üzündə kinayəli təbəssüm var idi.
Komunist ola biləcəyim ağlına gəlməmişdi, elə deyilmi? - dedi. Bu
vaxt qız, yazı masası və iş adamı yox oldular.
Sofi getdikcə alovlanan otların arasında çaşıb qalmışdı. Odu
ayaqqabılarıyla xeyli tapdadıqdan, əlləşib-vuruşduqdan sonra nəhayət,
söndürə bildi. Şükürlər olsun! Sofi qaralmış otlara baxdı. Kibrit qutusu
əlində idi! Yoxsa otu yandıran onun özü olmuşdu?!
Evin qarşısında Albertonu görən kimi bütün olanları ona danışdı.
Skruc Çarlz Dikkensin “Yeni il əhvalatı” əsərindəki xəsis
kapitalistdi. Kibritsatan qız isə Andersenin nağılındandı.
-
Onlara burada, meşədə rast gələcəyimi heç bilməzdim.
- Niyə də yox? Bu, adi
meşə deyil, biz isə indi Karl Marks haqqında
danışacağıq. Bu mənada sənin də keçən əsrdən, siniflər arasındakı
dəhşətli uçurumdan danışan bir nümunə görməyin yerinə düşdü. Amma
indi gəl içəri girək. Ən azı içəridə mayorun müdaxilələrindən bir az
qorunarıq.
downloaded from KitabYurdu.org