Dr. Mustafa GÖRÜryilmaz
Yüklə 3,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QƏHRƏMANLIQ
357
idi. Dövrün tələbinə görə son dərəcə müasir bir respublika Ģəklində təĢkil olunan bu dövlət, dövlətlərarası arenada da tanınmıĢ və qəbul olunmuĢdu 2 . Azərbaycan dövləti Sovet hökuməti tərəfindən Qızıl Ordu vasitəsilə dağıdıldı, ölkə iĢğal edildi və yeni bir sovet rejimi təsis edildi. Rusiyadan gələn bu qırmızı istilaya, Azərbaycan bütün qüvvəsi ilə müqavimət göstərmiĢ, bu yolda yüzlərlə qurban vermiĢdir. Türk silahlı qüvvələri Azərbaycanda misli görülməmiĢ bir fədakarlıqla döyüĢmüĢlər. Ana vətənin hər yerində əsgərə ehtiyac duyularkən, əvvəlcə 5-ci Qafqaz piyada diviziyasının, ardından isə 15-ci piyada diviziyasının Azərbaycana göndərilməsi, türklüyün qurtuluĢu və oyanıĢı uğrunda atılmıĢ bir addım olduğu üçün, bu hərbi hərəkatın hədəfi, səbəbi və nəticələrinin tənqid olunması heç də düzgün deyildir. Türk Qafqaz Ġslam Ordusunun Cənubi Azərbaycanda Təbriz ətrafında olan 9-cu Orduya Bakı-Lənkəran üzərindən keçərək çatmasına imkan vardı. Buradan Türküstana hərəkət edilə bilərdi. Dağıstandakı hərbi birliklərin əsas ordudan uzaqlaĢmıĢ olduqları da nəzərə alınmamıĢdır. Çətin bir Ģəraitdə olan Osmanlı Dövlətinin bu fədakarlığı xüsusilə qeyd olunmalıdır. Bununla bərabər siyasi və eyni millətin övladlarının ortaq mənafeyi baxımından yeni insan mənbələri də əldə edilmiĢ ola bilərdi. Eyni millətin övladlarının, birlikdə axıtdığı qan Anadolu və Azərbaycan coğrafi məkanlarında yaĢayan türk övladları arasında birlik və bərabərliyi də möhkəmləndirmiĢdi. Ġngilislər əvvəlcə Çanaqqalada, ardından Qutda və nəhayət, Bakıda qəhrəman türk silahlı qüvvələri tərəfindən ağır məğlubiyyətə uğramıĢdı. Azərbaycanda ağır məğlubiyyətə uğrayan General Deustervil, Bakıya getdiyi zaman, bölgədəki ingilis qüvvələrinin beĢ min nəfərə çatdırılacağını bildirərək, elə ġaumyan kimi, erməni daĢnakları və ruslarla birləĢərək türklərə qarĢı hücuma keçəcəklərini və onları Qara dənizə tökəcəklərini elan etmiĢdi. Qəhrəman Mehmetçiyi Qara dənizə qədər qovmaq bir yana dursun, türk əsgərinin əzm və iradəsi qarĢısında, üstün vəziyyətinə baxmayaraq, Bakını müdafiə etməkdə belə aciz qalan bu general, nə üçün gəldiyini unudaraq, əsgərlərini də götürüb gəmilərlə Cənubi Azərbaycanın iĢğal altında olan Ənzəli Ģəhəri istiqamətində qaçmıĢdır. Ġngilislərin planları və əmrləri əsasında hərəkət edən rus kazakı polkovnik Biçeraxov, Deustervil kimi, Kürdəmir və Bakı yaxınlığında uğursuzluğa düçar olmuĢdur. Biçeraxov, Bakı və Dərbəndlə Mahaçqala ətrafında bir çox Ģiddətli döyüĢlərə baĢlamıĢ və hər dəfə də ağır itkilər verərək geri çəkilmiĢdir. Sonuncu dəfə Tarki dağı və Mahaçqalada qəhrəman məhmətçik tərəfindən mühasirəyə alınmıĢ, ingilis generalı kimi, üstün qüvvələrə baxmayaraq, türklərin cəsarəti və iradəsi qarĢısında qəti məğlubiyyətə uğramaqdan yaxa qurtara bilməmiĢdir. ġimali Qafqaz Respublikasının icazəsi ilə Mahaçqalanı tərk edərək, Xəzər dənizindəki gəmilərə minərək Ģimala-Rusiyaya çəkilmiĢdir. Biçeraxov bu yolla özünü və
358
əsgərlərini xilas etmiĢdir. Bu surətlə, Azərbaycan kimi qədim türk vətəni olan Dağıstan torpaqları da düĢməndən tamamilə təmizlənmiĢdir. Bir çox çətinliklərə sinə gərərək və son damla qanını axıdaraq, bu parlaq nəticəni əldə edən qəhrəman türk əsgəri, barıĢığın ağır Ģərtləri nəticəsində, özündən asılı olmayaraq bu torpaqları boĢaltmaq məcburiyyətində qaldı. Dağıstanda və Azərbaycanda arxasınca gözü yaĢlı qardaĢlarını, həqiqi türkləri qoyaraq, yenə Qara dəniz sahilinə və buradan da evinə döndü. Anadolu türkləri ilə Qafqaz türklərinin, Azərbaycanın və Dağıstanın müstəqilliyi və gələcəyi üçün etdikləri çətin və qanlı müharibələr, mübarizələr, nəsildən-nəslə yaddaĢlara ötürüləcək, unudulmaz bir dastan halında yaĢadılacaqdır.
Gənclərin bığ yerləri təzə tərləyirdi. Qanları qaynayar, içərilərindəki coĢqu dünyaya sığmırdı. Bir gün təbillər vuruldu və on beĢlilər çağırıldı. 1315-lilər də getdi. Bu dəliqanlılar, 15-lilər dünyada tayı-bərabəri olmayan bir yola çıxdılar. Qərar verdilər, and içdilər və sözlərindən bir daha dönmədilər! Ataları, əmiləri, dayıları, hətta anaları ilə birlikdə döyüĢdülər, Ģəhidlik Ģərbəti içdilər, qazi oldular! Qəhrəmanlıq irəli atılmaqdır, qəhrəmanlıq dərd çəkməkdir, əsla dönməməkdir! On beĢlilərin arxasından ağılar deyildi, nəğmələr söyləndi. Ancaq onlar dönmədilər, çünki növbə onların idi! Mehmetçik Qafqazda yaĢayan türklərin harayını eĢitdi. Azərbaycanda yaĢayan qardaĢlarının imdadına çatdı! Al qanını torpağın qara bağrına tökdü, sel kimi! Dönmədi!
Qəhrəmanlıq nə yalnız bir yüksəliş deməkdir Nə də ulduzlar kimi parlayıb sönməməkdir. Ölməzliyi düşünmək boşuna bir əməkdir Qəhrəmanlıq şığıyıb, bir daha dönməməkdir.
Qoşar addım getməli onların arxasından. Qəhrəmanlıq - içərək acı ölüm tasından, İrəliyə atılıb və sonra dönməməkdir 3 . Məhmət, nəslin ən kiçik oğlan övladı idi. Bığ yeri təzə tərləyirdi... Vətənin dörd bir tərəfini düĢmən bürümüĢdü. Böyük qardaĢları, əmiləri, əmi oğulları, dayıları və yaĢıdlarıyla yan-yana, birlikdə vətənin müdafiəsinə qalxmıĢdı... Hansı cəbhədə kim qaldı, neçə xain pusquda "vətən sağ olsun" dedi, sayını unutmuĢdu. Neçə il döyüĢdü, artıq onu da xatırlamırdı. Bir gün silahı yeri qoymasını tələb etdilər, haydı, evə, dedilər.
Yüklə 3,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|