15 ❘ Uşaq Hüquqları və Biznes
Prinsipləri
©
U
N
IC
E
F
/NYH
Q
2
0
1
1
-1
3
8
8
/P
A
G
E
Uşaqların hüquqlarına hörmətlə yanaşma
məsuliyyətlərini yerinə yetirməli və uşaqların
insan hüquqlarını dəstəkləməyə çalışmalıdır
biznes strukturunun birbaşa olaraq səbəb ola biləcəyi və ya öz əməliyyatları vasitəsilə
yaranmasına yardım edə biləcəyi, yaxud müəyyən bir işgüzar münasibət nəzdində
apardığı əməliyyatlar, təmin etdiyi məhsul və xidmətlərlə bağlı yarana biləcək mənfi
təsirləri də nəzərə almalıdır. İnsan hüquqları ilə bağlı lazımi ehtiyatlılığı həyata keçirmək
üçün bütün biznes strukturları:
Uşaqların hüquqlarına olan və ya ola biləcək potensial mənfi təsiri müəyyən etməli və
●
bunun qiymətləndirməsini aparmalıdır. Bu zaman insan hüquqları ilə bağlı
olaraq ekspert
rəyindən faydalanmalı, eləcə də uşaqlar və təsirə məruz qalmış digər potensial qrup və
əlaqədar tərəfl ərlə hərtərəfl i məsləhətləşmələr aparılmalıdır. Bu zaman həmçinin nəzərə
alınmalıdır ki, qızlar və oğlanlar fərqli risklərlə üzləşə bilərlər.
Təsirin qiymətləndirilməsi nəticəsində əldə olunan nəticələri uyğun daxili funksiya və
●
proseslər boyunca inteqrasiya etməli və lazımi təbirləri həyata keçirməlidir (Rəhbər
Prinsiplərdə müəyyən edildiyi kimi). Biznes strukturu uşaq hüquqlarına mənfi təsirin
yaranmasına səbəb olduqda və ya onun yaranmasına töhfə verdikdə və yaxud həmən
təsiri yarada biləcəyini müəyyən etdikdə, həmən təsiri yaradan fəaliyyəti dayandırmaq
və ya onun qarşısını almaq üçün lazımi tədbirləri görməli, o cümlədən qalan bütün təsiri
azaltmaq üçün sahib olduğu rıçaqdan istifadə etməlidir. Biznes strukturu yaranan mənfi
təsirlə qurduğu işgüzar münasibət vasitəsilə əlaqəlidirsə, o zaman, həmin biznes struk-
turu yenidən sahib olduğu rıçaqdan istifadə etməli və görülə biləcək uyğun tədbirləri
müəyyən etmək üçün digər münasib məqamlar üzərində düşünməlidir.
Uyğun keyfi yyət və kəmiyyət göstəricilərindən istifadə etməklə və, təsirə məruz qalmış
●
uşaqlar, ailələr və digər tərəfl ər də daxil olmaqla daxili, xarici resursların rəyini öyrənərək
uşaqların hüquqları üzərində yaranmış təsirin aradan qaldırıldığını yoxlamaq məqsədilə
tətbiq etdiyi cavab tədbirlərinin monitorinqini aparmalı və səmərəliliyini izləməlidir. Bu zaman
biznes strukturları fəaliyyətin nəticəsi ilə qiymətləndirilən müqavilələr və fəaliyyətin mütəmadi
nəzərdən keçirilməsi, eləcə də sorğu və auditlər (özünü-qiymətləndirmə və müstəqil
auditlər) kimi mövcud olan digər alətlərdən istifadə etmək haqqında düşünməlidir.
16 ❘ Uşaq Hüquqları və Biznes Prinsipləri
1
Biznes fəaliyyətinin uşaqların hüquqlarına təsirini aradan qaldırmaq üçün
●
göstərdiyi səylər barəsində xaricə məlumat verməyə hazır olmalı və bunu
təsiri tam şəkildə əks etdirən və nəzərdə tutulan kütləyə çatdırılacaq forma və
tezlikdə həyata keçirməlidir. Biznes strukturları tətbiq etdikləri cavab tədbirlərinin
uyğunluğunu dəyərləndirmək üçün kifayət qədər informasiya ilə təmin etməlidir.
Bu cür məlumatın ötürülməsi təsirə məruz qalan tərəfl ər və işçi heyəti üçün və
yaxud kommersiya sirrindən irəli gələn tələblərin qanuniləşdirilməsi yönündə heç
bir risk yaratmamalıdır.
iii.
Mənfi nəticələrin aradan qaldırılması üçün uşaq yönümlü proseslər:
yaranmasına biznes strukturunun səbəb olduğu və ya töhfə verdiyi uşaqların
hüquqlarına istənilən əks təsirin mənfi nəticələrinin aradan qaldırılmasını
təmin edən proseslərdir. Əgər biznes strukturları müəyyən edərlərsə ki,
onların fəaliyyəti insan hüquqlarına mənfi təsir edir və ya bu prosesə töhfə
verir, həmin biznes strukturları qanunvericilik ilə müəyyən edilmiş proses
vasitəsilə həmin mənfi halların aradan qaldırılmasını təmin etməli və ya bu-
nun üçün əməkdaşlıq göstərməli, o cümlədən səmərəli işlək vəziyyətdə olan
şikayətlərin ünvanlandırılması mexanizmlərini və ya münasib olduqda məhkəmə
vasitəsilə həll mexanizmlərini təmin etməlidir. İşlək səviyyəli mexanizmlər qız
və oğlanlar, onların ailələri və onların maraqlarını təmsil edən tərəfl ər üçün
müyəssər olmalıdır və Biznes Fəaliyyətləri və İnsan Hüquqları üzrə Rəhbər
Prinsiplər sənədinin 31 saylı prinsipində müəyyən edilmiş qeyri-məhkəmə üsullu
şikayətlərin həlli mexanizmləri ilə bağlı eff ektivlik meyarlarına cavab verməlidir.
c. uşaqların insan hüquqlarını dəstəkləmək məqsədilə öhdəliyin götürülməsi
Uşaqların hüquqlarına hörmətlə yanaşmağa əlavə olaraq, biznes strukturları
öz fəaliyyətləri və işgüzar münasibətləri vasitəsilə də uşaqların hüquqlarının
dəstəklənməsində əhəmiyyətli rol oynaya bilərlər. Bu əsas biznes fəaliyyətləri,
strateji sosial yönümlü sərmayələrin yatırılması və xeyriyyəçilik, təşviqat və ictimai-
siyasi məşğuliyyət, eləcə də tərəfdaşlıq və digər bu kimi kollektiv fəaliyyət tərkibində
çalışmaq yolu ilə həyata keçirilə bilər. Uşaqların hüquqlarını dəstəkləmək üçün lazım
olan imkanlar adətən, uşaqlar və onların ailələri, eləcə də müvafi q uşaq hüquqları
mütəxəssisləri ilə məsləhətləşmələr də daxil olmaqla, işgüzar müəssisənin həyata
keçirdiyi insan hüquqları ilə bağlı lazımi ehtiyatlılığın öyrənilməsi prosesləri zamanı
müəyyən edilir. Uşaqların hüquqlarını dəstəkləməyə yönəlmiş könüllülük fəaliyyəti
uşaqların hüquqlarına hörmətlə yanaşmaq məqsədi güdən fəaliyyətə əlavə sayılmalı
və onu əvəz etməməli, o cümlədən uşaq hüquqları üzrə əsas prinsipləri özünə
rəhbər tutmalıdır.
d. Uşaq hüquqlarının təşviqi sahəsində ilk sırada yer almaq
Biznes strukturları uşaq hüquqlarını, Prinsipləri və bununla bağlı ən yaxşı təcrübələri
təchizatçılar, biznes ortaqları və rəqibləri də daxil olmaqla, cəmiyyət arasında təbliğ
etməyə təşviq edilir.
BÜTÜN BİZNES
STRUKTURLARI