Dünya əDƏBİyyati klassiKLƏRİ
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bu barrikadalardan biri Sent-Antuan civarı qarovulxanasının qabağını kəsirdi, o birisi Tampl civarına gələn yolu qoruyurdu. Kim ki iyunun aydın, mavi səması altında qurulan vətəndaş müharibəsinin yaratdığı bu qorxunc barrikadaları görüb, onları heç vaxt unutma- yacaqdır. Sent-Antuan barrikadası çox nəhəng barrikada olub, üçmərtəbəli ev hündürlüyündə idi, eni də yeddi yüz futa çatırdı. O, Sent- Antuan civarının qabağını, yəni üç küçənin ağzını başdan-başa tuturdu; bu barrikada kələ-kötürdü, dəlik-deşikdi, diş-dişdi, kəsik- kəsikdi, onun mağzala oxşayan böyük deşikləri vardı; o, daş yığınlarına əsaslanırdı, bu, onu istehkama çevirirdi; onun bəzi yeri əyri şəkildə qabağa çıxırdı. Sent-Antuan civarı evlərinin iki hündür tini onu arxa tərəfdən möhkəm qoruyurdu; o, vaxtilə 14 iyulu görən dəhşətli meydanın bir tərəfində nəhəng sədd kimi yüksəlirdi. Barrikadaların, sanki, ulu babası olan bu barrikadanın dal tərəfində on doqquz barrikada bir- birinin ardınca küçələrin içərisinə doğru uzanırdı. Şəhər ətrafinda yaşayan camaatın çəkdiyi dəhşətli əzabı hiss etmək üçün həmin barrikadanı uzaqdan görmək kifayətdi, onların çəkdiyi əzab elə bir dərəcəyə gəlib çatmışdı ki, bu zaman ehtiyac fəlakətə çevrilir. Bu barrikada nədən qurulmuşdu? Bəziləri deyirdi ki, bu barrikada ancaq bu məqsəd üçün viran edilmiş üç altımərtəbəli evin söküntülərindən qurulmuşdur. Bəziləri də deyirdi ki, onu xalq qəzəbinin möcüzəsi yaratmışdır. Söküntülərdən qurulmuş bu barrikada, nifrətdən əmələ gələn bir şey kimi, adamı qüssələndirirdi. Soruşa bilərlər ki, bunu kim qurmuşdur? Soruşa da bilərlər ki, bunu kim dağıtmışdır? Bu barrikadanı şiddətli qəzəbin coşqun ilhamı yaratmışdı. Dayan! Bax, bu - qapı! Bu - dəmir barmaqlıq! Bu - talvar! Bu - çərçivə! Bu - sınmış manqal! Bu - çatlamış küpə! Hamısını ver gəlsin, tulla gəlsin! Hamısını itələ bəri, dart bəri, alt-üst elə, sındır, yıx, dağıt! Qənbər daşını, çınqılı, dirəyi, dəmir tiri, əsgi-üsgünü, sınmış pəncərə şüşəsini, üzü soyulmuş stulları, kələm kötüyünü, cındır paltarları, zirzibili lənətlə, qarğışla üst-üstə tökürdülər. Bu həm əzəmətli, həm də əhəmiyyətsiz bir şey idi. Bu, əzəli xaosun təqlidi idi, onu yoxsulluq bir anda yaratmışdı. Kütlə ilə atom bir-birinə qarışmışdı; bir parça divarın yanında dəlik-deşik olmuş qab görünürdü - bu, müxtəlif qırıntıların qorxunc qardaşlığı idi; Sizif öz qayasını, Əyyub öz saxsı qabını bura atmışdı. Bu şeylərin hamısı bir 9 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
yerdə adamı dəhşətə gətirirdi. Bu, lütlər Akropolu idi. Onun döşündə aşırılmış arabalar görünürdü; dalı üstə çevrilmiş yekə bir araba bu qiyamçı simada çapıq yerinə oxşayırdı; qiyamçılar atları açılmış bir omnibusu gülə-gülə barrikadanın lap təpəsinə qaldırmışdılar, sanki, bu vəhşicəsinə istehkamı quran adamlar faciə ilə əyləncəni birləşdirmək istəmişdilər; omnibusun dişləsi yuxarı qalxmışdı, elə bil ki, səmadan bir cüt atın enib ona qoşulacağını gözləyirdi. Qiyam dalğalarının qurduğu bu nəhəng təpə, Ossanın Pelion üzərinə qalaq- landığı kimi, bütün inqilablarda - 93-cü ilin 89-cu il üzərinə, 9 ter- midorun 10 avqust üzərinə, 18 brümerin 21 yanvar üzərinə, vandem- yerin prerial üzərinə, 1848-ci ilin 1830-cu il üzərinə qalaqlandığını xatırladırdı. Meydan buna layiq idi, barrikadanın da Bastiliyanın məhv olduğu yerdə meydana gəlməyə haqqı vardı. Okean sədd qurmuş olsaydı, mütləq belə bir sədd qurardı. Məddin qəzəbi bu biçimsiz bəndə öz təsirini göstərmişdi. Hansı məddin? Qara camaatın - elə bil ki, siz daşa dönmüş fəryadı görürsünüz, elə bil ki, siz coşqun tərəqqinin gözə görünməyən nəhəng bal arılarının vızıltısını eşidir- siniz; bu, arı pətəyi üzərində arıların vızıltısını xatırladır. Bu, keçilməz sıx meşə idimi? Ya əyyaşlar eyş-işrətinin izi idimi? Ya qala idimi? Adama elə gəlirdi ki, divanəlik bunu qala çırpıntısı ilə yaratmışdır. Bu istehkamda bir iyrəndik, bu xaosda Olimp əzəməti vardı. Orada- burada, bu qorxunc qatma-qarışıqlıq içərisində taxtapuş çatıları, divar kağızı yapışdırılmış mansarda bucaqları, şüşəsi sınmamış, çınqıl arasına atılmış, top atəşini gözləyən pəncərə çərçivələri, ev damlarından qoparılmış novçalar, çoxlu şkaf, stol, oturacaq, dilənçilərin belə rədd etdiyi, üzərində qəzəb və dağıntı izləri görünən müxtəlif köhnə ev avadanlığı gözə çarpırdı. Demək olardı ki, ağacdan, dəmirdən, misdən, daşdan düzəldilmiş bu köhnə-kürüş şeylər xalqın tör-töküntüsüdür. Sent-Antuan civarı bunları nəhəng bir süpürgə ilə evdən bayıra artmış, öz yoxsulluğundan bu barrikadanı yaratmışdı. Edam kötüklərini xatırladan tir başlan, qırılmış zəncirlər, dar ağacına bənzər atqı tirləri, çınqıl arasına atılmış çarxlar anarxiyanın bu mənzilini qədim zamanda xalqların məruz qaldığı bütün işgəncələrin dəhşətli kabusu ilə doldururdu. Sent-Antuan barrikadası hər şeyi silaha çevirmişdi: vətəndaş müharibəsinin cəmiyyətin başına yağdıra biləcəyi hər şey oradan çıxırdı; bu, vuruşma deyil, qəzəb çılğınlığı idi. Bu istehkamı müdafiə edənlər karabinlərə, o cümlədən ıo
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|