Dünya əDƏBİyyati klassiKLƏRİ
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
dövlət şurası üzvlərindən birinin evində görmək olardı; onu orada “Kir”romanında “Arrisidin” və ya “Əxlaq mücəssəməsi” adıyla məş- hur olan qoca madam Pilu görmüşdü. “Kral XI Lüdovik ibadətxanası” adlanan bu otaq beləydi. Oxucuyla birlikdə bu binaya daxil olduqda otaq tamamilə qaranlıq idi. Bir saat bundan əvvəl çıraqları söndürmək işarəsi veril- mişdi. Böyük otaqda yalnız bir şam yanır, titrəyən şöləsi buradakı beş nəfəri işıqlandırırdı. Şama hamıdan yaxın olan adam ağaya bənzəyirdi; onun əynində qırmızı-gümüş zolaqlı alt və üst paltarı, qara rəngli və qızıl işləməli yol bürüncəyi vardı. Şamın işıqları onun paltarına düşür, paltar par- par parıldayırdı. Döşündə parlaq ipəklə işlənmiş gerb vardı: bucaq təşkil edən iki geniş zolağın sağ tərəfində zeytun budağı, sol tərəfində isə maral buynuzu vardı. Kəmərindən qiymətli bir qılınc asılmışdı; qılıncın qızıl suyuna salınmış dəstəyi, yuxarısında qraf tacı olan dəbilqə darağına bənzəyirdi. Bu adamın acıqlı siması, özündən müştəbeh görkəmi vardı, başını məğrurcasına yuxarı qaldırmışdı. İlk baxışda onun lovğa, diqqətlə baxanda isə hiyləgər olduğu nəzərə çarpırdı. Bu adam pinti geyinmiş, ayağını ayağının üstə aşıraraq ikiqat və yöndəmsiz oturmuş şəxsin kreslosunun arxa tərəfində əlində uzun bir perqament tutaraq başıaçıq dayanmışdı. Kresloda əyləşmiş şəxs dirsəklərilə masaya söykənmişdi. Oxucu İspaniya meşinindən düzəl- dilmiş bu qiymətli kresloda oturmuş iki yöndəmsiz dizi, iki xeyli qaba və qara trikolu zəif budu, kənarlarına nimdaş xəz tikilmiş pamazı köynəkli vücudu və nəhayət qurğuşun piləkli qaytanı olan köhnə, kirli, qara mahud şlyapanı təsəvvür edə bilər. Həmin geyimə altından bir tük belə görünməyən araqçın da əlavə edilsə, oxucu kresloda əyləşmiş şəxsin qiyafəsini tam təsəvvür edə bilər. Onun başı köksünə doğru sallandığından bütün üzündən yalnız burnunun ucunu görmək olardı, ona da işıq düşdüyündən çox uzun olduğu görünürdü. Bu şəxsin arıq və qırış əlindən qoca olduğunu fərz etmək olardı. Bu adam XI Lüdovik idi. Otağın dal tərəfində, qapının yaxınlığında Flamandriya libasında iki adam asta-asta söhbət edirdi. Onların üzərinə yaxşı işıq düşdü- yündən Qrenquarın misteriyası göstərilərkən orada olanlar bu iki nəfərin baş Flamandriya səfirləri olduqlarını dərhal tanıyardılar: bun- 736 downloaded from KitabYurdu.org lardan biri bəsirətli Gent burqomistri Giyom Rim, o biri isə məşhur corabçı Jak Kopenol idi. Bu iki nəfərin XI Lüdovikin apardığı siya- sətin sirlərinə vaqif olduğu diqqətli oxucunun yadında olar. Nəhayət, otağın lap dal tərəfində, qapının ağzında qaranlıqda heykəl kimi hərəkətsiz, alçaqboy, lakin qüvvətli vücudlu, hərbi pal- tarda, bürüncəyində gerb şəkli olan bir adam da dayanmışdı. Bu adamın hamar üzü, bərəlmiş gözləri, iri ağzı, uzun saçlarının tama- milə qapadığı qulaqları və ensiz alnı vardı. Üzü eyni zamanda həm köpək, həm də pələng üzünə bənzəyirdi. Bütün bu dörd nəfər ayaq üstdə dayanmışdı. Oturan yalnız kral idi. Krala ən çox yaxın olan mühüm adam ona uzun bir məktub oxuyurdu. Əlahəzrət isə, görünür, onun oxumasına diqqətlə qulaq asırdı. Flamandriyalılar yavaşdan bir-birilə söhbət edirdilər: -
Ağalar, - Kopenol mırıldanaraq dedi, - mən artıq dayanmaqdan yoruldum. Görəsən, burada bir kreslo yoxdur? Rim xəfifcə gülümsünərək “yox” işarəsilə cavab verdi. Təbiətən qalın səsini alçaltmağa məcbur olduğundan heç də məmnun qalmayan Kopenol sözünə davam etdi: -
İsaya and olsun, mən, az qalıram, öz emalatxanamda olduğu kimi bardaş qurub yerdə oturum. -
-
Cənab Rim, əcəba, bu ölkədə yalnız ayaq üstə dayanmaq qaydadır? -
Bəli, ya ayaq üstə, ya da ki diz üstə, - Rim cavab verdi. Bu zaman kral səsini ucaltdı. Flamandriyalılar susdular. -
nın bürüncəkləri üçün on iki livr. Deməli, belə! Siz qızılı ovuc-ovuc atırsınız! Siz ağlınızımı itirmisiniz, Olivye? Qoca bu sözləri deyib başını qaldırdı: boynundakı müqəddəs Mişel ordeninə məxsus qızıl zəncir parladı; şamın işığı isə onun zəif və qeyri-məmnun simasını işıqlandırdı. Kağızları müsahibinin əlindən qaparaq çuxura düşmüş gözlərilə baxdı və sözünə davam etdi: -
Siz bizi talan edirsiniz! Bütün bunlara nə ehtiyac var? Bu zinət, bu təntənə bizim nəyimizə lazımdır? İki saray keşişi və bir kiçik keşiş! Keşişlərin də hər birinə ayda on livr, kiçik keşişə isə ayda yüz su maaş! İldə doxsan livr alan bir kamer-lakey! Bir nəfər 737 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
qapıçı, bir nəfər bostançı, bir nəfər aşpaz, bir nəfər aşpaz köməkçisi, bir nəfər açarçı, iki nəfər lakey - hər birinə də on livr maaş! Səkkiz livr maaşla iki nəfər mətbəx xidmətçisi! İyirmi dörd livr maaşla bir mehtər və iki nəfər mehtər köməkçisi! Hər biri ildə altmış livr maaşla bir nəfər hambal, bir nəfər şirniyyatçı, bir nəfər qoğal- bişirən, iki nəfər arabaçı! İyirmi altı livr maaşla bir nəfər dəmirçi, yüz iyirmi livr maaşla bir nəfər xəzinədar və beş yüz livr maaşla bir nəfər müfəttiş! Hələ Allah bilir, daha nələr! Bu, böyük bir dəlilikdir! Bu cür maaşlar vermək bütün Fransanı tar-mar etmək deməkdir! Luvr sarayında toplanmış bütün qızıllar bu böyük ocağın üzərində əriyib qurtara bilər! Bu qızıllar heç çatmaz da və biz öz qab-qacağımızı satmağa məcbur olarıq, gələn il isə cənab Allah və həzrət Məryəm bizə ömür verərsə (o, bu sözləri söylərkən şlyapasını bir qədər qaldırdı), biz qalay kasalarda su içməyə məcbur olacağıq! O, bu sözləri söylərkən masanın üstündəki gümüş piyaləyə nəzər saldı, sonra yenə sözünə davam edərək dedi: -
Bəli, cənab Olivye, kral və imperator kimi böyük hökmdarlar öz saraylarında bu qədər zinət və ehtişama yol verməməlidirlər, çünki bu dəbdəbə bütün ölkəyə yayıla bilər. Bunu yaxşı yadında saxla, Olivye! Bizim xərclərimiz gündən-günə artır və bu bizim heç xoşumuza gəlmir. Doğrudan da, heç belə şey olar? 1479-cu ilə qədər bizim xərclərimiz 36 min livrdən artıq deyildi. 1480-ci ildə isə xərclər qırx üç min altı yüz on doqquz livrə çatdı, mən bu rəqəmi çox yaxşı yadımda saxlamışam, 1481-ci ildə isə - 66 min 680 livrə çatdı, bu il isə çox ehtimal ki, bu rəqəm 80 min livr olacaq. Demək, xərclər dörd ilin ərzində iki dəfə artmışdır! Bu, dəhşətli bir şeydir, Olivye! O, bir qədər dayandı, nəfəsini dərdi, sonra yenə həyəcanla sözünə davam etdi: -
adamları görürəm. Siz mənim pullarımı vücudumun bütün məsa- mələrindən sorub çıxarırsınız! Hamı susurdu. Bu, elə bir tutmaydı ki, axırını gözləmək lazım idi. O davam etdi: -
ərizə yazaraq, xəzinənin, onların zənniycə, öz boynuna götürməli olduğu xərcləri yenidən bərpa etməsini istəmələrini salır. Əcəb tələbdir! Heç başa düşmək istəyən yoxdur ki, bu xərclər bizim 738
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|