Dünya əDƏBİyyati klassiKLƏRİ
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
şairəm, mənim kimi adamlar isə, adətən, gecələr küçələrdə dolaşır. Mən də bu axşam tamamilə təsadüfi olaraq buradan keçirdim, məni nahaq yerə tutublar. Mənim bu qarışıqlıqla heç bir əlaqəm yoxdur. Əlahəzrət özü gördü ki, bir az əwəl danışdırılan quldur məni heç tanımadı. Mən əlahəzrətdən rica edirəm... -
Sus, - içdiyi arağa ara verərək dedi, - mənim bu cəfəngiyatdan başım hərlənir. -
Qrenquan göstərərək soruşdu. Bu, onun söylədiyi ilk söz idi. Kral laqeydcəsinə cavab verdi: -
-
Ancaq mənim etirazım var! - Qrenquar bağırdı. Filosof həmin dəqiqə gömgöy göyərmişdi. Kralın soyuq və laqeyd simasından yalnız son dərəcə patetik bir şeylə xilas ola biləcəyini anlamışdı. XI Luinin ayaqlarına yıxılaraq müdhiş əda və hərəkətlə bağırdı: -
üçün mənə hiddətlənməyin! Tanrı həzrətləri öz ildınmıyla kiçicik bir bitkini məhv etməz. Əlahəzrət, siz qüdrətli və böyük bir hökmdar- sınız! Buz parçası qığılcım saça bilmədiyi kimi, üsyan qaldırmaq iqtidarı olmayan zavallı və namuslu adama rəhm edin! Ey böyük hökmdar, alicənablıq aslanlara və hökmdarlara məxsusdur! Təəssüf ki, sərtlik yalnız fikirləri qarışdırır. Fırtınanın şiddətli rüzgarı yolçunu öz bürüncəyinə daha möhkəm büründürdüyü halda, günəş öz isti şüalarıyla bu yolçunu köynəyinə qədər soyunmağa məcbur edər. Əlahəzrət, siz də bir günəşsiniz. Ey mərhəmətli hökmdarım, sizə and içirəm ki, mən nə sərsəriyəm, nə oğruyam, nə də qulduram, üsyan və quldurluq Apollonun xasiyyətlərindən deyildir. Hər halda, mən üsyan və ixtişaşlann gurladığı buludlara çıxmaram, mən siz əlahəzrətin sadiq həndəsiyəm. Sadiq bəndə isə öz padşahının şöhrətinə və şəninə ərin öz arvadının namusuna və oğulun atasının yaxşı adına hörmət etdiyi kimi baxmalıdır. O, özünü qurban verməli, özünün padşahın yolunda parça-parça doğranmasına razı olmalıdır. Onun heç bir başqa ehtirası olmamalıdır. Hər halda, əlahəzrət, mənim etiqadım belədir. Odur ki siz məni üsyançı və qarətçi zənn etməyin. Yalnız sürtukumun dirsəkləri yırtıq olduğundan məndən şübhələnməyin. Əlahəzrət, siz məni bağışlasanız, diz üstə çöküb, gecə-gündüz sizin bu yaxşılığınız üçün dua edərəm. Mən təəssüf 751
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
ki, çox da zəngin deyiləm, mən hətta bir qədər yoxsulam, lakin bu, qətiyyən mənim pis adam olmağım deyil. Bəli, yoxsul olmağıma özüm müqəssirəm. Hər kəs bilir ki, yaxşı və xeyirli işlərlə daş ev tik- mək, kitablardan kürk tikdirmək mümkün deyil. Taxılı vəkillər yeyir, başqa elm adamlarına isə yalnız küləş qalır. Filosofların yırtıq bürün- cəkləri haqqında o qədər lətifə var ki. Ah, əlahəzrət, mərhəmət və şəfqət - böyük bir qəlbi nurlandırmaq iqtidarında olan yeganə işıqdır! Mərhəmət - bütün xeyirli işlər üçün mənbədir! O olmasaydı, bütün başqa fəzilətlər gözləri görməyə-görməyə Allah axtaran korlara bənzəyərdilər. Təbəələri onun sayəsində padşahlara məhəbbət bəsləyir. Məhəbbət isə kralın ən gözəl mühafizəsidir. Həm də əlahəzrət, yer üzündə bir nəfər artıq zavallı adamın, taleyin zülmlə- rilə çarpışan məsum bir filosofun yaşamasından siz nə itirirsiniz? Onun cibləri də mədəsi kimi bomboşdur! Bundan başqa, əlahəzrət, mən ədəbiyyatla da məşğul oluram, ədəbiyyata himayə göstərmək isə - böyük padşahların tacında əlavə bir incidir. Apollon muzanın himayədarı titulundan qətiyyən çəkinməzdi. Matvey Korvin riyaziy- yatçıların zinəti olan Jan de Monroyalı himayə edirdi. Lakin ədibləri dar ağacından asmağa başlayarlarsa, buna ədəbiyyat himayəçiliyi adını vermək olarmı? Böyük İskəndər Aristoteli asmağı əmr etsəydi, bu, onun üçün ləkə olmazdımı? Bu, üzü qismən gözəlləşdirən balaca bir xal deyil, onu daha da bərbad və çirkin hala salan çiban olardı. Əlahəzrət, mən nəcabətli Dofin cənablarıyla Flandriya şahzadəsinin izdivacı haqqında olduqca geniş bir mənzumə yazmışam. Məgər bunu edən adam üsyan qaldırmaq qabiliyyətində ola bilərmi? Əlahəzrət, nəzərə alın ki, mən adi bir ədib deyiləm, mənim ciddi ölməz əsər- lərim, qeyri-adi natiqlik istedadım var. Əlahəzrət, rəhm edin! Siz bununla həzrəti-Məryəmə xoş gələn bir iş görmüş olarsınız. And içirəm ki, bu ölüm məni çox qorxudur. Zavallı Qrenquar bu acınacaqlı sözləri söylərkən kralın çəkmə- lərini yalayırdı, Giyom Rim isə Kopenolun qulağına deyirdi: -
kimi bəzi padşahların qulaqları ayağındadır. Corabçı isə Kritli Yupiteri vecinə almayaraq gözlərini Qrenquar- dan ayırmadan gülümsəyə-gülümsəyə cavab verdi: -
Ah, necə də xoşdur, mənə elə gəlir ki, məndən əfv diləyən kansler Qüqonu yenidən eşidirəm. 752 downloaded from KitabYurdu.org Nəhayət, Qrenquar tövşüyərək və bütün vücuduyla titrəyərək dayandı, gözlərini kralın üzünə dikdi; kral isə o danışdıqca dırnağıyla şalvarının üstünə düşən mum ləkəsini təmizləyirdi. Sonra bir söz demədən acı içkisindən bir qədəh də içdi. Bu sükut zavallı Qren- quarın qəlbini sıxırdı. Nəhayət, kral onun üzünə baxdı. -Çox zəhlətökən boşboğazdır! - dedi. Sonra Tristana tərəf dönüb dedi:- Ey, onu buraxın getsin! Qrenquar sevincindən özündən getdi. -Buraxaq! - Tristan mırıldandı. - Əlahəzrət, bəlkə, onu bir qədər bizim qəfəsdə saxlayaq? -
biz üç yüz altmış yeddi livr səkkiz su yarım qiymətində olan qəfəsləri bu cür sarsaqlar üçün tikirik? Bu sərsərini bu saat buraxın və dalına da yaxşı bir təpik vurun. -
Oho! - Qrenquar bağırdı. - Böyük kral buna deyərəm. Sonra kralın öz əmrini geriyə götürə biləcəyindən qorxaraq Trista- nın xeyli hiddətlə açdığı qapıya doğru cumdu. Əsgərlər onunla birlikdə otaqdan çıxdılar. Onu arxasından yumruqlaya-yumruqlaya itələyirdilər. Qrenquar bütün bu əziyyətlərə həqiqi stoik-filosof kimi tab gətirirdi. Kral Paris hakimi əleyhinə üsyan qalxması xəbərini eşidəndən sonra xeyli məmnun olmuşdu və ona xas olmayan bu mərhəmət də məmnuniyyətindən irəli gəlirdi. Halbuki Tristan dişindən ovu qopa- rılmış köpək kimi acıqlı-acıqlı baxırdı. Kral barmaqlarıyla kreslosunun kənarında şən-şən Pont-Ode- mer marşını çalırdı. O, riyakarlığın sirlərini bilsə də, sevincinə nisbətən qayğılannı daha yaxşı gizlədə bilirdi. Bəzən xoş xəbər eşidəndə son dərəcə sevinirdi. Məsələn, Cəsur Karlın ölümünü eşidəndə, olduqca xəsis olmasına baxmayaraq, Turdakı müqəddəs Martin kilsəsinə gümüş bamnaqlıq bağışlamış, taxta çıxdıqda isə atasının dəfni ilə məşğul olmağı unutmuşdu. -
Əlahəzrət, - Birdən Jak Kuaktye ona dedi, - siz məni bərk xəstə olduğunuz üçün yanınıza çağırımsınız. İndi halınız necədir? -
ağrılarım var. Qulaqlarımda nəsə guruldayır, köksümü isə, sanki, odlu şanayla didirlər. Kuaktye kralın biləyindən tutub ciddi görkəmdə onun nəbzini yoxlamağa başladı: 753 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|