Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik
Yüklə 2,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TARIXGA NAZAR Salib yurishlari
| IJODIY FAOLIYAT
Siz aniq va tabiiy fanlardan olgan bilimlaringizga tayanib, baland bino- larni, minoralarni qurish, tasviriy san’at asarlarini yaratish, haykallar yasash, turli zargarlik buyumlarini yaratish uchun insonlar qaysi bilimlardan foyda- lanishlari kerakligini o‘ylab ko‘ring. Abu Ali ibn Sino ning «Tib qonunla ri» kitobidan AlXorazmiyning «AlJabr valmuqobala» kitobidan 11 ateistlar yoki teokratlar qo‘liga o‘tgan paytlarda o‘rta asrlar jaholatidan qolishmaydigan zo‘ravonlik qo‘llanildi. Insonlar majburiy ravishda dindan chiqarildi, dinning soxta ta’limot, jamiyat uchun zararli ekanini targ‘ib qi- lish ishlari keng olib borildi. «Ilmiy ateizm» nomli fan to‘qib chiqarilib, barcha ta’lim muassasalarida o‘qitil- di. Mazkur g‘oyani qabul qilishni istamaganlar esa turli ayb lovlar bilan jazoga tortildi. Tarix kitoblari qayta yozilib, dinning yuzaga kelishi- da biryoqlama yondashildi, aynan shu manbalarda «din va fan dushmandir», degan g‘oya aholiga maktabdanoq singdirila boshlandi. Fan va din uyg‘unligi tarafdorlari, ko‘pincha, fan ar- boblari tomonidan ham, noxolis ruhoniylar tarafidan ham qarshilikka uchragan. Ba’zan og‘ir ayblar bilan ta’qib qilingan. TARIXGA NAZAR Salib yurishlari – 1096-yilda boshlangan G‘arbiy yevropa ritsarlarining musulmon, pravoslav davlatlari va turli xil xristian mazhablariga qarshi olib borgan yurishlari. Salib yurishlarining maqsadi Falastinni, birinchi navbatda, Quddusni saljuqiy turklardan ozod qilish edi. Biroq keyinchalik Boltiqbo‘yi majusiylarini xristianlashtirish, Yevropada Papa hukumatiga qarshi harakat- larni bostirish yoki papalarning siyosiy maqsadlarini amalga oshirish vositasi bo‘lib qoldi. «Salibchilar» atamasi salib yurishi ishtirokchilari o‘z kiyimlariga salib (xoch, krest) tikib olishgani uchun paydo bo‘lgan. Yurish qatnashchilari gu- nohlardan poklanadi, deb hisoblangani bois, unda nafaqat ritsarlar, balki oddiy aholi ham ishtirok etgan. Salibchilar 1099-yilda Quddusga kirishlari bilanoq xunrezlikni boshlab yu- borishdi. Ular musulmon va yahudiylar qatori mahalliy xristianlarni ham qi- rib tashlashdi. Shu yili 16 iyul kuni erta tongda barcha narsa hal bo‘ldi, qamal vaq tida va xunrezlikda jami 70 mingga yaqin kishi vahshiylarcha qatl qilindi. Salibchilar 12 Biroq tarixda «fan va din aslida bir-biriga zid emas, balki uyg‘un sohalar» degan g‘oyani ilgari surgan va ri- vojlantirgan buyuk olimlar ham ko‘p bo‘lgan. Masalan, Hakim Termiziy bizning tushunchamizdagi fanni ilm, diniy ilmni esa ma’rifat, hikmat deb atagan va ularning inson tafakkuridagi o‘rnini to‘g‘ri belgilagan. Hakim Termiziy g‘oyalarini Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Faxriddin Roziy kabi olimlar rivojlan- tirganlar, fan va din uyg‘unligini Ibn Sino o‘z faoliyati- da yanada teranroq ko‘rsatgan. Mustaqillikdan so‘ng O‘zbekistonda ham fan va din uyg‘unligini ta’minlashga alohida urg‘u berildi. Bi- rinchi Prezidentimiz Islom Karimov ta’kidlaganidek: «...Dunyoviy va diniy qadriyatlar bir-birini to‘ldirmas ekan, bugungi kunning og‘ir va murakkab savollariga to‘laqonli javob berish oson bo‘lmaydi». O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Toshkent islom universitetining tashkil etilishidan ham ay- nan shu maqsadlarni ro‘yobga chiqarish ko‘zlangan. Ham dunyoviy, ham diniy ilmlar o‘qitiladigan mazkur ta’lim dargohi bitiruvchilari jamiyatimizda dunyoviylik va diniy- lik, fan va din uyg‘unligini ta’minlashga xizmat qiladilar. Yüklə 2,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|