Ə liyev İlham Yaylaqalı oğlu 1968-ci il aprel ayının
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlh a m Əliy’ev
İlh a m Əliy’ev tünə salışdırmaqla məhv etməyə əl atmaqdan belə çəkinmirdi. 1922- ci il SSRİ-nin yaradılmasından sonra Zaqafqaziya Ölkə Komitəsinin tələbləri daha sərt şəkil aidı. 1923-cü ilin mayında Qarabağ Komitəsinin məruzəsi Zaqafqaziya Ölkə Komi- təsi plenumunun gündəliyinə daxil edildi. İyunun 1-də Azərbaycan Kommunist (bolşevkilər) Parti- yası Mərkəzi Komitəsi Rəyasət Heyəti muxtariy- yətin dekretləşdirilməsi və onun layihəsinin üç gün ərzində Mərkəzi Komitəyə təqdim olunması barədə qərar qəbul etdi. Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti haqqında Əsasnamə isə 26 noyabr 1924-cü ildə çap olundu. Beləliklə, Azərbayca- nın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Qarabağ süni şəkildə aran və dağlıq hissələrinə parçalanmış və Azərbaycan rəhbərliyi Qarabağın dağlıq hissəsində sonradan məskunlaşmış ermənilərə muxtariyyət statusu verməyə məcbur edilmişlər. Dağlıq Qarabağa muxtariyyət verildikdən sonra ermənilər separatçılıq fəaliyyətlərini dayandır- madılar. Separatçı-terrorçu erməni vəhşilikləri- nin baş alıb getdiyi bu dövrdə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi və sovet hökumətinin vəziyyətin real qiymətləndirilməsin- də maraqlı olmaması da aydın şəkildə üzə çıxdı. "1988-1995-ci illərdə Azərbaycan SSR-in Dağ- lıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin sosial-iqtisadi ------------------------------ 9 2 -------------------- -- ---------------------- Qafqazda imperiyalar va e rm m ih rin Azərbaycaıı əraziterinə k ö ç iirü ln m i inkişafını sürətləndirmək tədbirləri haqq\nda" 1988-ci il 24 mart tarixli qərar bilərəkdən məsə- lənin separatçılıq aktı olmasını ört-basdır etmə- yə yönəlmişdi. Belə bir dəstək erməni separat- çılarını daha da ruhlandırdı və onların təca- vüzkarlığını daha da artırdı. Moskva qarşısında mütilik nümayiş etdirən Ə.Vəzirov başda olmaq- la Azərbaycan rəhbərliyi öz xalqına xəyanət, tə- cavüzkara isə güzəşt mövqeyi tuturdu. Nəha- yət, Moskva Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini Azərbaycan SSR-in tərkibindən çıxarmaq istiqa- mətində daha bir addım atdı: SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti 1989-cu il yanvarın 12-də "Azərbaycan SSRİ-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarəçilik formasınm tətbiqi haqqında" qərar qəbul etdi. Məqsəd aydın idi: Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində yaradılmış Xüsusi İdarə Komitəsi muxtar vilayətin Azər- baycandan alınıb Ermənistana verilməsini təmin etməli idi. Lakin bunu başa düşən Azərbaycan xalqının demokratik mübarizəsi nəticəsində noyabrın 28-də Xüsusi İdarə Komitəsi ləğv edil- di. Ancaq bunun əvəzində yeni bir qurum - Təş- kilat Komitəsi yaradıldı. Ermənistan SSR bu vəziyyətdən istifadə edərək dekabrın 1-də Dağ- lıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi haq- qında antikonstitusion qərar qəbul etdi. Bu, Er- mənistan tərəfindən Azərbaycan SSR-in ərazi ------------------------------------------------------------- 9 3 ------------------------------------------------------------- İllıa m Əliyev bütövlüyünə qarşı açıq hüquqi müdaxilə aktı idi. Moskva, gözlənildiyi kimi, bu kobud müdaxilə faktına da göz yumdu. Dağlıq Qarabağın erməni separatçıları 1991-ci ilin sentyabrında "Dağlıq Qarabağ Respublikası" adlanan oyuncaq quru- mun yaradıldığını elan etdilər. Azərbaycan Res- publikası həmin qurumu tanımaqdan imtina etdi, noyabr ayının 26-da isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu ləğv olundu. 1991-ci il sentyabrın 2-də ermənilər sepa- ratçılıq və terrorçuluq meyillərini gücləndirərək DQMV və Şaumyan rayonu Xalq Deputatları Sovetləri birgə sessiya keçirərək, "Dağlıq Qara- bağ Respubliakı" adlı saxta qurum yaradırlar. Ardınca Dağlıq Qarabağda azərbaycanlıların total etnik təmizlənməsi - qanlı müharibə baş- layır. 1991-ci il noyabrın 20-də Martuninin azər- baycaniılar yaşayan kəndlərinə uçan nümayən- də heyətini aparan vertolyot Qarəkənd üzərində ermənilər tərəfindən terrora məruz qalır. Azər- baycanın dövlət katibi Tofiq İsmayılov, baş na- zirin müavini Zülfü Hacıyev, dövlət müşaviri Mə- həmməd Əsədov, baş prokuror İsmət Qayıbov, prezidentin mətbuat katibi Osman Mirzəyev, dövlət-hökumət xadimləri Vaqif Cəfərov, Vəli Məmmədov, Qurban Namazəliyev, DQMV hü- quq-mühafizə, təhlükəsizlik orqanlarına başçılıq Qaf^azdajmperiyalar və erm ənihrin Azərbaycan ərazilərinə köçürülməsi edən rusiyalı generallar daxil olmaqla 20 nəfər- dən çox adam həlak olur. Noyabrın 26-da Azərbaycan parlamenti DQ MV-ni milli ərazi qurumu kimi ləğv edir, "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yaradılması haq- qında" Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitə- sinin 1923-cü il 7 iyul dekreti və "Dağlıq Qara- bağ Muxtar Vilayəti haqqında" Azərbaycan SSR-in 1981-ci il 16 iyun qanununu qüvvədən düşmüş sayır. Stepanakert, Mardakert, Martuni şəhərlərinin tarixi adları qaytarılaraq Stepana- kert Xankəndi, Mardakert Ağdərə, Marturıi ------------------------------------------------------------- 95 _____________________________________________________________________________ Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|