E. M. Hacizadə
Yüklə 5,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
uzaq məsafədən yerinə yetirilməsinə şərait yaratmışdır. Mikroprosessorlarla, internet- texnologiyalarla əhatə olunuduğumuz çağdaş zamanda məsafədən nəzarət və idarəetmə nisbi sadə və təminatlı olmuşdur. Sosiallaşan bazar iqtisadiyyatı şəraitində idarəetmədə iqtisadi metodl genişləndirilməsi vacib şərt hesab edilir. Belə ki, məhdud resurslar müqabilind artması əlavə əmək sərfi nəticəsində əldə oluna bilər. İnsan sosiumunun tərəq stimullaşdırır. İstehsal xərclərinin digər komponentərini sıxışdıraraq əm dəyişikliklərinə uğradır və məhsulu daha çox əməkməsrəfli edir. Bu da öz nö artan istehlak tələblərinin daha yaxşı ödənilməsinə zəmin yaradır. Belə məhsu daha çox iqtisadi qaynaqla ardan istifadənin ə məhsuldarlığın qisi əmək sərfini təələri keyfiyyət vbəsində insanın lların istehsalı isə nmanın yüksək olduğu təşkilatlarda baş verir. Mikroiqtisadi səviyyədə iqtisa encmentin metodoloji əsasları bazar nəzəriyyəsinə istinad edir. Məhz formalaşan bazar ı inkişaf etdikcə idarəetmə prosesi sosial tələblərin, ictimayyətin artan təsir olan «Pablik releyşn» texnologiyası ilə bağlı a ilə cəmiyyət arasında idarə edilən kommunikasiya prosesi kimi PR, ictim r maiyyatlə əlaqələrdə milli mental eleme şması mümkündür. Mütəşəkkil PR sahib ada pozitiv reputasiyanı, səmərəli imici yaradan forma , ticari arağının isə müvafiq markası 100 milyon dollar məbləğində qiymətləndirir. Elə sahib ə dəfə üstələyir. strukturlar xasdır. Beynəlxalq təcrü di qanunların tələbləri öz inikasını idarəetmənin iqtisadi metodları vasitəsilə gerçəkləşdirir. Göstərişlərə əsaslanan təşkilati metodlardan fərqli olaraq iqtisadi ünsürlü idarəetmə müvafiq prinsip və qanunların təbiətinə uyğun tərzdə istehsal münasibətlərində reallaşmanı əks etdirir. Müasir m mexanizmlərindən peşəkarcasına istifadə bacarığı ümumi toplumda idarəetmə çətinliklərinin dəf olunmasına zəmin yaradır. Bazar iqtisadiyyat effekti nəticəsində yeni yaranışlarla zənginləşir, daha çevik və aşkar məzmun alır. Belə yarınışlardan biri də yaşadığımız zəmanədə sosial və psixoloci menecmetin məxsusi forması, təşkilatın iqtisadi müvəffəqliyinin təminat vasitəsi dır. «Pablik releyşn» /Public realations/ ingilis dilindən tərcümədə «ictimai əlaqələr», «ictimai münasibətlər», «kütlə üçün hekayət» kimi, mənaları ifadələndirir. «Pablik releyşn» çox zaman PR abbreviaturasında qısa olaraq piar kimi də səsləndirilir. PR-in yaranışı və inkişafını cəmiyyət qanunları, ictimai ənənə və müvafiq idarəetmə tələbləri şərtlənmişdir. Firm aiyyatə təbliğat xarakterli olmayan, fəlsəfi qayəsi sosial luzumlu, komme siya təyinatlı informasiya tiraclayır. Burada başlıca şərtlərdən biri də icti ntlərə müvafiq olan əlaqələr sistemini yaratmaqdan ibarətdir. Sahibkar və firmanın personalı anlayır ki, ətraf dünya ilə yalnız mehriban münasibətlər şəraitində kommersiya məqsədlərinin maksimal realla kara firmanı sezmək, dəqiq görnüşlü pəncərə açmaq imkanı yaradır, ictimai ovqatın dəyişməsini vaxtında ona bəyan edir. Təşkilati idarəetmə sistemində daim artmaqda davam edən işgüzar reputasiyanın əldə edilməsi də olduqca vacib məsələdir. Bu sır və vasitələr məcmusu kimi repyutinq əhəmiyyətini nümayiş etdirir. Onun prinsipial qayəsini istehsalın etik normaları istehsal və əmtəə estetikası, stilin təyinatı, qudvil və kommunikasiya effektivliyi təşkil edir. Reputasiyanın qiyməti qudvil daimi müştərilər dairəsi markası, personalın ixtisas dərəcəsi, istehsal üsulu, nou-xau, müəlliflik hüquqları səmərəli təşkilatın fəaliyyət atributlarını birləşdirir. Məqsədini müştərini anlamaq, arzu və tələblərini öyrənmək məramları təşkil edən repyutinqə, həm də «menecment – marketinq - repyutinq» formalı bazar mexanizminin zəncirini yaradan tərkib hissə kimi də təyinat vermək olar [17]. Təşkilatın reputasiyasının qiyməti çox yüksək ola bilər. Belə ki, «Koko-Kola» firmasının ticarət nişanı 3 milyard, «Kemel» siqaret firmasının 2,5 milyard, Moskvanın Kristal zavodunun «Staliçnaya» karlar vardır ki, onların faksimilinin qiyməti milyon dollarlarla dəyərləndirilir və bəzən bu məbləğ məxsusi material aktivlərini belə bir neç Tarix göstərdi ki, bəşəri məqsədlərə nail olmada təşkilatın rolu, onun struktur effektivliyi nə qədər yüksəkdir. Təsərrüfatlaşan obyektə çoxşaxəli təşkilati bədə təşkilata departamentləşmədə törəmə istehsal qurumlarını əhatə edən xətti, yaxud iyerarxik, aparıcı şöbələr prinsipində xüsusiləşən funksional və nəhəng təşkilatlara xas menecer 107 idarəetməsinə əsaslanan divizion, xarici əsirlərə, yeniləşməyə meyli ilə fərqlənən adaptiv - /üzvü/ strukturlar təsnifatı formalaşmışdır. Digər bir təsnifatda adi şöbə bölgüsü - funksional ənənəvi coğrafi və məhsul b t uraxılışı üzrə qruplaşmış divizion və bunların vəhdətini əks etdirən matri r ir. Çağd rı əvəz edir, yeni texnologiyaların əhəmiyyətini artırır rlıqla hazırlansa da, informasiya alternativ təhlil süzgəcindən keçdikdən sonra qərar mexa qarşılıqlı əlaqəliyi ilə xarakterikdi. İdarə byektinə çevrilir. Beləliklə, idarə əri daha dolğun və tam yerinə yetirməsini təmin edən optim ir. Uzunmüddətli zamanı əhatə etməklə strateci ransa, Almaniya və Qərbi Avropa üçün ks etdirən dominant iqtisadiyyat nəzər ssa strukturu ilə yanaşı komandalı - xüsusi tapşırıqları koordinasiya edən və daha çox beynəlxalq əlaqələrdə əhəmiyyətli olan broker tənzimli strukturlar da mövcuddur. Hər bir struktur özünəməxsus təşkilata müvafiqdir və burada müsbət və mənfi cəhətlər mümkün və yetərli ola bilə . Kiçik müəssisələrə xətti quruluş istisna olmaqla, bütün digər təşkilatlarda bu strukturların heç biri xalis şəkildə idarəetmə mexanizmə çevrilmir. Bununla belə, əksər müəssisələr qarışıq idarəetməni həyata keçirirlər [17, 59]. Ağıllı məqsədləri, amalları təqib edən optimal idarəetmə obyektiv həqiqi, tam informasiyaya arxalanır. Belə informasiyasız səmərəli idarəetmə müşkül məsələdi. İqtisadi informasiya düşündürən informasiya kimi insan şüurunda emal olunaraq iqtisadi sferaya xərclənir. O, iqtisadi maraqlar və tələblərlə şərtlənərək istehsalın təşkili prosesində dövr ed aş zamanda iqtisadiyyatda informasiya olduqca nəhəng çəkiyə malik olaraq öncül mövqeyə çıxmışdır. İnformasiya müəyyən mənada resursla , ənənəvi xammal növlərinə və digər bu kimi komponentlərə tələbi azaldır. İnformasiyanın mütəmadi, tez əldə edilməsi, informasiya birinciliyi və ya ilk məlumat effekti operativliyi şərtləndirən xüsusiyyətdir. İlk məlumat effekti obyektiv həqiqətin tamamilə kənar və ya nisbi həqiqət donlu ola bilər. Nə qədər fundamental faktlara əsaslanan, şəksiz həqiqət olsa da, ustalıq və peşəka nizminin məhsuluna çevrilə bilər. Belə ki, məlumat blokunda yer tutan hər amil davranışı ilə bütünlükdə tam bir sistemin taleyini həll etmək imkanındadır [80]. Menecment prosesi informasiya ilə təşkilatlanmanın etmə mexanizmində fundamental rolu «geriyə əlaqə» prinsipi tutur. Bu prinsipə görə, informasiya və idarəetmə subyekti - mənbə ilə obyekti - qəbuledici istənilən münasibətdə yerdəyişməyə məruz qalırlar. Təşkilatın rəhbəri idarəetmə subyekti kimi tabeçiliyində olanlardan informasiyalar aldıqda həm də idarəetmə obyekti kimi çıxış edir, eyni zamanda bölmə rəhbəri də direktorlardan informasiya aldıqda icra prosesində idarəetmə su etmə obyekti və subyekti ikili funksiyanı yerinə yetirir. Harada bu prinsip pozulur və ya mövcud deyil, idarəetmənin mahiyyət və nəticəliyi də təhrif olunur. Təkmil menecment strukturunun əsas məqsədini idarəetmə qərarlarının hasili və icrası təşkil edir. Burada isə əsas yeri maksimum variantlardan məqsədl allıq prinsipini tutur [75, 86]. Menecment bir sistem olaraq planlaşdırmadan yan keçə bilməz. Məqsəd və planlar istənilən cəmiyyətin həyat məramının məğzini təşkil edir. Müasir iqtisadi sistemlərdə planlaşdırmanın strateji aspektdə yeni tipologiyaları intişar tapmaqdadır. Plan və strategiya ayrı- ayrı anlayışlar olsa da onların qarşılıqlı təmas və oxşar cəhətləri yetərincədir. Bu baxımdan strategiya özü işlənmədə bu günkü qərarlarda gələcəkdə qəbul olunacaq qərarların nəzərə alınması planını ifadə ed planlaşdırma həm də ümidli istehlakçı tələbini reallaşdırılması üçün əlverişli şəraitin yaradılmasında əks olunur [29]. II dünya müharibəsindən sonra F dövlətin iqtisadi həyatda aktiv iştirakını təmin edən «indikativ planlaşdırma və idarəetmə» sisteminin yaranması mühüm əhəmiyyətli olmuşdur. İndikativ planlaşdırma sistemi Avropa inteqrasiyasının baş təşviqatçılarından biri Fransa iqtisadçısı Can Mone /1888-1979/ adı ilə bağlanılır. Bununla belə vurğulanmalıdır ki, fransız iqtisadçısı F.Perru çağdaş kapitalizmi ə iyyəsində indikativ planlaşdırma prinsipini işləmişdir. İndikativ sistemdə idarəetmə və planlaşdırma indikator və requlyator obyektli şəbəkədə formalaşdırılır. Plan qərarları və idarəetmə obyektinin təməl nöqtələrdə olan arzu edilən vəziyyətinin xarakteristikasını indikatorlar və belə vəziyyətə nailolma üsullarının 108 Yüklə 5,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|