E. M. Hacizadə

 
 
qad
tə edir. İnteraktiv rəhbər bütün komandanın işində qarşılıqlı anlaşma və 
ko
 öz işçilərinin tələblərini ödəməyə 
sərf etm
və hiss 
edir, d
treninqindən keçərək attestasiya olunmalya məhkukudurlar. Bu 
sırada 
 ifadəsini tapır. 
 
ınlar qrupunu əha
nsensusa nail olma ilə fərqlənir. 
Servis rəhbərlər: İdeya məqsədləri ilə yanaşı, daha çox
əklə fərqlənirlər [17]. 
İdarəetmə prosesində menecerin kommunaktiv səriştə  və bacarığı da müvəffəq fəaliyyəti 
şərtləndirir. Sadəcə ünsiyyət anlamını verən kommunikasiya prosesi iki və daha çox adamın 
informasiya yaratmasını  və mübadiləsini  əks etdirir. Həqiqi professional prosesi duyur 
üşüncəsini üstələyən bacarıq və  vərdişlərə mütəmadi yiyələnir. Edilən nöqsanlar 
nəticəsində profesional daha da peşəkarlaşır. Diletant isə ehtiyatlılığı ilə  fərqlənir. Onun 
müstəlilik sferasında improzizələr etməsi mümkünsüzdür. Reallıq belədir ki, dərin bilik olmadan 
heç bir işdə böyük müvəffəqiyyətə ümid etmək olmaz. Əslində müvəfəq kadr seleksiyasında və 
menecer rotasiyasından səriştəsizlər keçid etmək imkanında olmurlar. Lakin müəyyən proteksiya 
çərçivəsində belələrinin də  şansı parlayır.  İqtisad diletantları kimi seçilə bir sıra təsərrüfat 
rəhbərləri bu baxımdan «bazar» 
vəzifəlilərin hüquq və cavabdehlik məsuliyyəti ilə  təlimatlandırılması, personifikasiyası 
inkişafa uyğun olaraq daim təkmilləşməlidir. 
Həyatın metomorfozları bizim səyləri, düşüncə  və potensialımızı daim təkmilləşməyə 
kökləyir. İstehsalın artımı da bu keyfiyyətlərlə səciyyələnərək mütəmadi yeniləşmədə əks olunur. 
Yeni formanın davamlılığı müəyyən ideyalar sisteminin, müvafiq daxili ideologiyanın iqtisadi 
münasibətlərlə harmonik təmasda, rəvan inkişafında
 
6.4 .Sosial siyasətin imperativləri 
 
Sosial-iqtisadi həyatın tənzimlənməsində dövlətin apardığı siyasət, normativ-hüquqi 
mühim təminatı və təkmilliyi, beynəlxalq təcrübəyə inteqrasiya və adaptasiya meyli mühüm şərt 
kimi sosoial sferanın mobilliyində  təcəssüm olunur. Bu funksionallıq bazar iqtisadiyyatının 
kompleksili sosial xarakter aldığı yeni institusional sisteminin formalaşması mərhələsində daha 
optimallığı  və adekvatlığı ilə  fərqlənir. Dövlətin sosial və iqtisadi sferanın tənzimlənməsi 
istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyəti sosial siyasət prinsiplərini şərtləndirir. 
Sosial siyasət dövlətin digər iqtisadi subyektlərin həyat və  əmək  şəraitinin dolğun 
təminatına yönəldilmiş  fəaliyyətidir. Sosial sferada aparılan islahatlar sosial siyasət zəminində 
qurulur və  ərsəyə yetir. Məhz analoci siyasət düzümü sosial yaşayış keyfiyyətinə yetişməni 
şərtləndirir. Lakonik interpretasiyada sosial siyasət  dövlətin, yerli hakimiyyət orqanlarının, 
müəssisə  və  təşkilatların  əhalini işsizlikdən, istehlak qiymətlərinin artımından müdafiə edən 
kompleks sosial iqtisadi tədbirlər sistemidir. 
Sosial siyasət hər bir dövləti sistemdə iqtisadi uklad və model, siyasi quruluş və baxışlər 
çevrəsi, milli-mental motivasiyaya uyğun olaraq nizami mənbə alır. Belə asılılıq və  əlaqəliyə 
baxmayaraq sosial siyasətin ümumi olan prinsipləri də mövcuddur. Bir sıra inkişaf etmiş 
ölkələrdə sosial siyasət özünün daha mükəmməl formasını nümayiş etdirir. Postsosialist 
məkanında da keçid çətinliklərinə baxmayaraq sosial sferada islahatlar universal standartlara 
yaxınlaşır və müəyyən ölkələr də isə yeni yaranış və modeldə intişar tapır. 
Sosial bazar funksionallığını hədəf seçən ölkələrdə sosial siyasət özünün başlıca məqsədləri 
aşağıdakı geniş həlqədə ehtiva edir: 
 
ən ümdə sosial və rifahi təminatları  bərqərar edən vətəndaş  cəmiyyətinin 
formalaşdırılması və təkmilləşdirilməsini; 
 
vətəndaşların təhsil hüquqların reallaşmasına müvafiq şəraitin yaradılmasını; 
 
əhalinin  ən geniş  təbəqəsinə real səhiyyə yardımının göstəilməsinə, tibii xidmətin 
keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, idman və  bədən tərbiyyəsinin kütləfi inkişaının  əldə 
olunmasını; 
 
mədəni potensialın inkişafı və ölkənini mədəni irsini qorunmasını; 
 
mədəni mühit vahidliyinin və  mədəni dəyərlərin geniş  əhali təbəqəsi istifadəsində 
 
113

---

 
 
təminatlılığını; 
 
effektiv və sivilizasion əmək bazarının yaranışını; 
ətli tələbləri  əsasında sosial standartlı  mənzil  şəraitinin 
talın sosial fondların, sosial 
frastrukturun yaranışı  və genişlənməsində  iştirakını  və  həmçinin sosial ədalətin təminat 
rinsiplərinin əhatə edir. Uğurlu sosial siyasət ədalətli cəmiyyət quruculuğunda təcəssüm olunur. 
 olaraq müasir ədalətli cəmiyyət yüksək sosial qaratlı, 
əmiyyət quruculuğu aşağıdakı prioritetləri əks etdirir: 
say
sı  nəticəsində  əmək 
 
sosial təminatlar sfırasında mütəmmadi maliyyə dayanaqlılığının təminatını; 
 
əhalinin ödənişqabiliy
yaradılmasını; 
 
dövləti gəlirləri, büdcəvi vəsaitlərinin təkrar bölgüsünü sistem transformasiyasında 
obyektiv səbəblərdən müstəqil olaraq özlərini sərbəst təmin edə bilməyən ən ehtiyaclı 
əhali təbəqəsinə yönəldilməsi və  əhalinin sosial müdafiəsində ünvanlılıq institutunun 
möhkəmləndirilməsini; 
 
aztəminatlı  əhalinin mənzil-kommunal, nəqliyyat, təhsil, tibbi xidmətlərdən geniş 
istifadəsinin təminatı; 
 
sərbəst gəlir əldə etmək şəraiti yaratmaqla peşəkar kadr hazırlığının effektiv sisteminin 
formalaşdırılması; 
 
müxtəlif əhali təbəqələri üçün ölkə daxilində və xaricdə vakansiyalar haqqında ümumi 
imkanlı informasiyalara girişin təminatı  və yeni peşələrə yiyələnmə proqramlarının 
hazırlanması. 
Sosial siyasət cəmiyyətin rifahi yüksəlişində sosial sferanın tənzimlənməsində  məqsədlər 
sistemi kimi çıxış edir. Sosial sfera ictimai münasibətlər konteksində  əmək münasibətlərinin 
tənzimlənməsini, insanların istehsal prosesinin idarə edilməsində  iştirakını, kollektiv müqavilə 
şəbəkəsini, sosial təminat, sosial xidmətlər kompleksini, şəxsi kapi
in
p
Utopik baxışlar sistemindən fərqli
al amal və istəklərə əsaslanır. Ədalətli c
re
 
sosial müdafiənin ünvanlı sisteminin inkişafı; 
 
əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyası; 
 
uşaq fəqirliyinin xəbərdarlığı və məhdudlaşdırılması; 
 
pensiya sisteminin təkmilləşdirilməsi; 
 
keyfiyyətli təhsil və səhiyyə xidmətinə giriş; 
Sosial müdafiənin ünvanlı sisteminin inkişafı aşağıdakıları əhatə edir: 
 
aztəminatlı vətəndaşları enerjidaşıyıcıların tarif yüksəlişindən qoruyan mexanizmlərin 
işlənməsi; 
 
minimal sosial standartlar metodikasının mütəmmadi təkmilləşdirilməsi; 
 
maddi rifahın yüksəlişi üçün əhalinin sosial səfərbərliyi. 
Əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasını, onların sosial müdafiəsinə bir sıra amillər 
məhdudiyyətlər gətirir və bu amillər aşağıdakıları ehtiva edir: 
 
əlillərin sosial və əmək reabilitasiyasının qeyri-qənaətbəxşliyi; 
 
iştimai təyinatlı sosial-mədəni obyektlərə əlillərin giriş çətinliklərinin mövcudluğu; 
 
əlillərin peşəkar təhsil təminatının qeyri-qənaətbəxşliyi; 
 
əlillərlə bağlı işə düzəlmə çətinlikləri; 
 
əlillər işləyən müəssisələrin dövlət tərəfindən maliyyələşməsinin məhdud imkanlılığı. 
Uşaq fəqirliyinin aradan qaldırması üçün tədbirlər sisteminə daxildir: 
 
sosial yetimlik göstəricilərinin məhdudlaşdırılması üzrə qanunvericilik bazasının 
formalaşdırılması və təkmilləşdirilməsi; 
 
neqativ proseslər təzahür edən ailələrə  /təcavüz, alkoqolizm, narkomaniya/ dövlət 
qayğısının artırılması; 
 
ratronat /himayəçi/ ailələrin yaradılması. 
Pensiya sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətində  əsas xətt bölgü sistemindən yığım 
sisteminə keçidin təmin olunması ilə bağlıdır. Pensiya fondunun artırılması üçün iş yerlərinin 
ı çoxalmalıdır kı, sosial sığorta ayırmalarının diapazonu genişlənsin. 
Məşğulluğun təminatı problemi iqtisadiyyatın struktur yenidənqurma
bazarında tələb və  təklifin qeyri mütənasib yüksəlişi ilə bağlıdır. Belə hal öz növbəsində 
 
114

---