E. M. Hacizadə
Yüklə 5,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
illərində dövriyyəyə çıxarılmışdır. Nəhayyət ki, totolitar cəmiyyət ölkəsində bu sosial göstəricilərin mühümliyi də anlaşılmışdır. 1965-ci ildə ilk dəfə yaşayış minimumu 40 rubul, minimum əmək haqqı isə 60 rubul həcmində müəyyən olunmuşdur. İttifaqın çökməsi ərəfəsində üvafiq göstəricilərin parametrləri müvafiq olaraq 100 və 165 rubul təşkil etmişdir. Sivilizasiyanın inkişaf trayektoriyasının genişliyi yoxsulluq kontengetinin idikatorlar ış minumumunun büdcəsi», minimal yaşayış büdcəsi» kimi kateqoriyalar daha çox məhşurluq və şöhrət əldə etmişlər. Bunu axşı dərk olunur ki, əgər inkişaf etməkdə olan dövlətlərdə yo lini tapmazsa onların özlərinin pis aqibəti düçar olmaları reallığa çevril on kütlənin nizamsız miqrasiyüasına rəvac verəcək, əld zulacaqdır. Buna görə də müvafiq istiqamətdə təxirəsalınmaz tədbirl umplanetar xarakter alır. arı ilə fərqlənmişdir. Dünyanın 191 dövlətini təmsil edən 147 dövlə ; ərliyini təmin etmək; maq; lmaq və yayılma n həyat şəraitinin ə sosial çətinliklərlə bağlı problemlərin kəskinliyinə baxmayaraq BMT hesab m sistemini daha bir neçə bənd artırmışdır. İndi bu sırada, «yaşay « nla yanaşı yaşayış minimumunun da strukturu dəyişikliklərə uğramışdır. Bununla belə yeni sosial reallıqlar yoxsulluğu iki - «dayanaqlı» və «üzən» formatda təzahür etdirmişdir. Dayanaqlı yoxsulluq daha radikal təbiətli olaraq aşağı səviyyəli material təminatlıdır. Onun davamlı mövcudluğu sağlamlığın, peşəkarlığın pisləşməsinə və son olaraq fərdi deqredasiyaya aparır. Yzən yoxsulluq şəriti isə nisbət aşağı ağrılıdır. Bu onun epizodik təbiətindən irəli gəlir [58, 97]. Yoxsulluğun hududlarının müəyyən edilməsi bir sıra şərtləri ehtiva edir. Bununla belə bu təyinatın məxsusi metodologiyası da mövcuddur. Bu metodologiya üç praktiki formatı sitez edir: mütləq; deprivasion; subyektiv. Mütləq format gəlir və xərclərin yaşayış minumumuna uzlaşmasına, deprivasiyon yoxsulluğun cəmiyyətin istehlak tələblərinə uyğunlüğüna və nəhayət subyektiv format əhalinin pul resursları fonunda özlərinin hesablamalarına əsaslanır [108]. Yoxsulluğun ləğvi probləri lokal çərçivələri aşaraq qlobal - ümümbəşəri səciyyə almışdır. İqtisadi inkişaf tapmış ölkələrdə y xsulluq problemləri hə əcəkdir. Aclıq və səfəalət milyon-mily ə olunmuş sosial tarazlıq po ərə əl atılır, yoxsulluğa mübarizə üm Bəşəri çətinliklərin məhdudlaşması istiqamətində əsrlərin və minilliklərin qovşağının ifadəsi olan 2000-ci ilin sentyabrında keçirilmiş Minillik Sammiti yoxsulluq probleminin həllində daha qətiyyətli qərarl t və hökumət başçısının iştirak etdiyi sammitdə yoxsulluğun ləğvi sahəsində konkret hədəfləri müəyyənləşdirən Minillik Bəyannaməsi qəbul olunmuşdur. Bu dövlətlər 2015-ci ilədək öz üzərlərinə aşağıdakı öhdəlikləri götürmüşlər: gündə bir dollardan az vəsait hesabına dolanan əhalinin payını yarıbayarı azaltmaq; aclıqdan əziyyət çəkən əhalinin payını yarıbayarı azaltmaq; təmiz və münasib içməli su əldə edə bilməyən əhalinin payını yarıbayarı azaltmaq; bütün oğlan və qızların icbari təhsili başa vurmasını təmin etmək təhsil xidmətlərinin əldə olunmasında cinslərin bərab ana ölümü əmsalını dörddə üç dəfə azaltmaq; beş yaşadək uşaqlar arasında ölüm səviyyəsini üçdə iki dəfə azalt HIV/AIDS, malyariya və digər təhlükəli xəstəliklərin qarşısını a səviyyəsini aşağı salmaq; 2020-ci ilədək gecəqondularda yaşayan ən azı 100 milyon insanı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmasına nail olmaq. Yoxsulluq v atlarında irəliləyiş faktorlarının mövcudluğu da diqqəti cəlb edir. Belə ki, artıq bütün dünya üzrə orta ömür uzunluğu artmış, körpə ölümü səviyyəsi hər min diri doğuşa 100 haldan 50 hala düşmüşdür. Pis qidalananların sayı təxminən 900 milyondan 800 milyona enmiş, yaşlı əhalinin savadlılıq səviyyəsi də 60%-dən təxminən 80%-dək artmışdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə kontraseptiv vasitələrdən istifadə səviyyəsi isə təxminən 50%-ə çatmışdır. Ticarət və investisiyalar, həmçinin maliyyə, idarəetmə, infrastruktur və hüquq sistemləri sahələrində 103 islahatlar vasitəsilə dünya iqtisadiyyatına uğurla inteqrasiya olunmuş ölkələrdə 1990-ci illər ərzində adambaşına düşən gəlirin artımı ildə 5% təşkil etmişdir. Şərqi Asiyada yoxsulluq əmsalı 1990-cı ildə mövcud 28%-dən 2004-cü ildə 15%-ə enmiş və bunun nəticəsində yoxsulluq içərisində yaşayan insanların sayı 418 milyondan 267 milyona düşmüşdür. Səhradan cənuba doğru u realla yetirilm r. Bu çox xalqların zərb məsəlində olduğu kimi, «fəqir qonşuya gündə nu bu azuqələri kifayət miqdarda sərbəst qazanmaq imkanları verən vasit əmərəlidir. Bu təfəkkürdən çıxış edərək böyük dövlətlər sosia etməlidir. yerləşən Afrika ölkələrində yoxsulluq əmsalı 48% təşkil edərək son on il ərzində dəyişməz qalmaqdadır. Burada yoxsulluq içərisində yaşayan insanların sayı 1990-cı ildəki 220 milyondan 2004-cü ildəki 300 milyon nəfərə çatmışdır. Çin, Hindistan, Uqanda və Vyetnam kimi ölkələr qlobal yoxsulluq səviyyəsinin azaldılmasında aparıcı rol oynamışlar. Ötən əsrin sonlarında Çin kəskin yoxsulluq içərisində yaşayan əhalinin sayını 360 milyondan 210 milyonadək azaltmağa müvəffəq olmuşdur. Uqandada yoxsulluq 40%, Vyetnamda isə yarıbayarı azalmışdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin çoxu həm oğlanlar, həm də qızlar üçün ümumi ibtidai təhsili təmin etmiş və ya bun şdırmaq ərəfəsindədirlər [28, 108]. Görülən tədbirlərin nəzərə çarpacaq səmərəsinə baxmayaraq daha miqyaslı işlərin yerinə əsi gündəmdə duru lik azuqə verməkdənsə, o ələrlə təmin etmək daha s l ehtiyacların təmin edilməsində bölüşdürücü və təminatçı funksiyaları ilə yanaşı həmən dövlətlərdə mütərəqqi konseptual siyasətə əsaslanan təkmil sosial infrastruktur yaratmalıdırlar. Bu yaranışın əsas qayəsini isə avtonom fəaliyyət və siyasət təşkil Tarixi təcrübə sübut edir ki, yoxsulluqla mübarizə, xüsusilə gəlirlərin bölgüsündə müxtəlif sosial qrupların rolunun dəyişilməsinə iqtisadi münasibətlər sisteminin inkişafı kontekstindən kənarda baxıla bilməz. Əhalinin sosial müdafiəsi məsələləri dövlətin iqtisadi siyasətinin əsasını təşkil edir. Vəbuna görə də müvafiq sahədəardıcıl səmərəli iş aparılmışdır. 104 Yüklə 5,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|