Ə. Q. Abbasov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.3 Yanğının yayılmasına qarşı mübarizə və yanğın söndürmə vasitələri
- MÜNDƏRİCAT
158 Cədvəl 5-dən görünür ki, binalar və tikililər odadavamlılığına görə beş dərəcəyə bölünür. Yanğın təhlükəsinə görə istehsal prosesləri beş kateqoriyaya bölünür: A-kateqoiyası, alışması və partlayışı, suyun, havanın oksigenin, buxarların temperaturu 28 0 S-dən və aşağı olan mayelərin təsiri ilə baş verən madələrin tətbiqi ilə əlaqədar istehsalat sahələri; B-kateqoriyası, buxarların alışma temperaturu (28- 120) 0 S olan mayelərin və yanar qazların tətbiqi ilə əlaqədar istehsal, havada asılmış halda olan yanar liflər və ya toz oksigenlə birləşərək partlayış təhlükəsi yaradan istehsalat; V-kateqoriyası, bərk yanar maddələrin və materialların emalı və tətbiqi ilə əlaqədar, eləcə də buxarların alışma temperaturu 120 0 S yuxarı olan mayelərdən istifadə olunan istehsalat sahələri; Q-kateqoriyası, bərk maddələrin qaynar, közərmiş və ərimiş halda emalı (bu halda şüa halında istilik, sistematik olaraq qığılcım və alov yaranır), həmçinin maye, qaz və bərk hala olan yanacağın yandırılması ilə əlaqədar istehsalat; D-kateqoriyası, yanmayan maddələrin və materialların soyuq halda emalı ilə əlaqədar istehsalat sahələri. 159 Yanma qrupları və əsas tikinti konstrukaiyalarının odadavamlılığının minimal hədləri, saat Cədvəl 5. Odadava mlığın dərəcəsi Əsas tikinti konstruksiyaları Aparıcı divarlar, pilləkanlar ın divarları Xarici panel divan Pillələr, döşəmə lər və başqa aparıcı Pillələr, döşəmə lər və başqa aparıcı örtük konstruksi yalar Daxili aparıcı divarlar (arakəs mələr) Yanğına qarşı divarlar I yanmayan 2,5 yanmayan 0,5 yanmayan 1,0 yanmayan 0,5 çətin yanan 0,25 yanmayan 2,5 II yanmayan 2,0 yanmayan 0,5 yanmayan 0,75 yanmayan 0,25 çətin yanan 0,25 yanmayan 2,5 III yanmayan 2,0 yanmayan 0,25 çətin yanan 0,75 yanan - çətin yanan 0,25 yanmayan 2,5 çətin yanan 0,5 IV çətin 0,5 yanan 0,25 yanan 0,25 yanan - çətin yanan 0,25 yanmayan 2,5 V yanan - yanan - yanan - yanan - yanan - yanmayan 2,5 5.3 Yanğının yayılmasına qarşı mübarizə və yanğın söndürmə vasitələri İstehsalatda və elektrotexniki qurğularının təmir quraşdırma işlərində yanğına qarşı tədbirlər pozulduqda, həmçinin qəza hallarında yanğına çevrilə bilən yanma ocaqlarının əmələ gəlməsi mümkündür. Məsələn, elektrotexniki qurğularda, harada ki, elektrik maşın və 160 aparatların izolyasiyasının, kabellərin naqillərinin və transformator yağının yanması baş verə bilər. Bununla əlaqədar təhlükəsizlik texnikasının qaydalarına və yerli yanğına qarşı təlimatlarda yanğının yayılmasının qarşısını almaq və yanma ocaqlarının ləğvi barədə tədbirlər nəzərdə tutulur. Açıq halda qoyulmuş kabellərin xarici zirehini odadavamlı boyaqla rənglənir. Kabellər bərkidiləcək qurğu və konstruksiyalar odadavamlı materiallardan hazırlanmalıdır. Elektrik maşınları quraşırılmış otaqlarda ilkin mühafizə vasitələri – yanğın söndürən və quru qum olan yeşik olmalıdır. Yanğının yayılmasında böyük təhlükəli yağ doldurulmuş aparatlar – transformatorlar və açarlar yaradırlar. Transformator yağının yanması nəticəsində yaranan təhlükəni məhdudlaşdırmaq üçün, transformatorun altında yağ qəbul edən çuxur (çala) qazırlar, üstünü barmaqlıqda (şəbəkə) örtülür və üstünə xırda daş qırıntıları (qınçıllar) tökülür. Transformatorda yanğın baş verdikdə, onun aşağı hissəsində quraşdırılmış krandan yağ çuxura axıdılır və beləliklə yayılmasının qarşısı alınır. Yağ transformatorları və yağ açarları (böyük həcmli, 60kq) saxlanılan kameraların qapılarını çətin yanan materialdan hazırlanır. Kameradan çıxış, xaricə (yəni çölə) və ya odadavamlı döşəməyə, divarlara və örtüyə malik otağa olmalıdır. Bu tələbləri yerinə yetirdikdə transformatorda yağın yanması və ya açarın partlayışı zamanı yaranan yanğının yayılmasının (qonşu otaqlara) qarşısı alınır. Bütün otaqlarda (harda yağdoldurulmuş aparatlar quraşdırılıb) quru qum dol- 161 durulmuş yeşik və yanğınsöndürənlər olmalıdır. İstehsalat otaqlarında, yarımstansiyalarda və elektrik maşınları quraşdırılmış yerlərdə ilkin yanğınsöndürən vasitələr olmalıdır və bunlardan istifadə etməklə işçilər yanğının yayılmasının qarşısını almalıdırlar (yanğınsöndürənlər gələnə qədər). Yanğını söndürmək üçün sudan, onun buxarından və xüsusi kimyəvi maddələrdən istifadə etmək olar. Su daha ucuz və geniş yayılmış yanğınsöndürən vasitə yayılır. Ancaq, tezalışan mayeləri (benzin, kerosin, mineral yağı) su ilə söndürmək olmaz (suyun sıxlığı çox olduğundan, o tezalışan mayelərin altında yayılaraq yanma səthinin sahəsini çoxaldır). Su ilə həmçinin, kalsium karbidi və ya silitranı söndürmək olmaz (bu maddələr su ilə görüşdükdə yanar maddələr əmələ gətirir). Bundan başqa su ilə gərginlik altında olan elektrik avadanlıqlarını da söndürmək olmaz (su şırnağı ilə elektrik cərəyanından xəsarət yarana bilər). Qapalı (bağlı) otaqlarda yanğın söndürmək üçün su buxarlardan istifadə etmək məsləhət görülür (buxarın təsirindən yanar qarışıqdakı oksigenin miqdarı və onun temperaturu azalır). Su buxarından həmçinin elektrik maşınlarının dolaqlarında yaranan yanğını, eləcə də müxtəlif bərk və maye halda olan yanar maddələri söndürmək üçün istifadə olunur. Yanğınların söndürülməsində kimyəvi köpük yaxşı nəticələr verir. Kimyəvi köpük, köpük yaradan tozların su ilə qarışdırılması nəticəsində alınır. Köpüyün yanğınsöndürmə keyfiyyəti onun izoləetmə qabiliyyətinə (xassəsinə) əsaslan- mışdır. Bu halda yanan maddənin buxarlanmasının qarşısı 162 alınır və onun üst qatı soyuyur, beləliklə yanğının yayılmasının qarşısı alınır. Köpüklü yanğın söndürənlərin müxtəlif tipləri (OP-5; OU-2; OU5-7) mövcuddur və bunlardan əsasən neft məhsullarının yanması nəticəsində yaranan yanğınları söndürmək üçün istifadə edilir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz texniki yanğın söndürənlərlə yanaşı, praktikada daha sadə yanğın söndürən vasitələrdən də (quru qum; asbest və ya kobud toxunmuş yun parçalar) istifadə olunur. Bu cür mühafizə vasitələrini yanğın mənbəyinin üstünə atdıqda o tezliklə sönür (oksigenin çatışmamazlığı səbəbdən). Yanğının tezliklə söndürülməsində xüsusi yanğın siqnalizasiyasının rolu böyükdür. Belə siqnalizasiyanın köməyilə yanğın yerinə təcili olaraq yanğın söndürülənlərin komandası çağrılır. Yanğın siqnalizasiyası kimi şəhər və zavod daxili telefon rabitəsindən istifadə edilir. Müəssisənin bütün işçiləri şəhər və yerli yanğınsöndürən komandanın telefon nömrələrini bilməlidir. Telefon rabitəsindən başqa yanğınsöndürən komandası çağırmaq üçün xüsusi siqnalizasiyadan da istifadə olunur. Xüsusi siqnalizasiya, xəbərdaredici cihazlardan, qəbuledici stansiyadan, siqnalları ötürən şəbəkədən və qida mənbəyindən ibarət olur. xəbərdaredicilər kimi əllə idarə olunan və ya avtomatik işləyən cihazlardan (istilik xəbərdaredicilər) istifadə oluna bilər. 163 ƏDƏBİYYAT 1. Беляков, Г.И. Безопасность жизнедеятельности. Охрана труда: Учебник для бакалавров / Г.И. Беляков. - М.: Юрайт, 2012. - 572 c. 2. Беляков, Г.И. Безопасность жизнедеятельности. Охрана труда: Учебник для бакалавров / Г.И. Беляков. - М.: Юрайт, 2013. - 572 c. 3. Гридин, А.Д. Безопасность и охрана труда в сфере гостиничного обслуживания: Учебное пособие для студ. учреждений сред. проф. образования / А.Д. Гридин. - М.: ИЦ Академия, 2013. - 224 c. 4. Девисилов, В.А. Охрана труда: Учебник / В.А. Девисилов. - М.: Форум, НИЦ ИНФРА- М, 2013. - 512 c. 5. Ефремова, О.С. Охрана труда в организации в схемах и таблицах / О.С. Ефремова. - М.: Альфа-Пресс, 2012. - 108 c. 6. Ефремова, О.С. Охрана труда в организации в схемах и таблицах / О.С. Ефремова. - М.: Альфа-Пресс, 2013. - 112 c. 7. Ефремова, О.С. Охрана труда от А до Я: Практическое пособие / О.С. Ефремова. - М.: Альфа-Пресс, 2013. - 672 c. 8. Карнаух, Н.Н. Охрана труда: Учебник / Н.Н. Карнаух. - М.: Юрайт, 2011. - 380 c. 9. Карнаух, Н.Н. Охрана труда: Учебник для бакалавров / Н.Н. Карнаух. - М.: Юрайт, 164 2013. - 380 c. 10. Коробко, В.И. Охрана труда: Учебное пособие для студентов вузов / В.И. Коробко. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2013. - 239 c. 11. Михайлов, Ю.М. Охрана труда в образовательных учреждениях: Практическое пособие / Ю.М. Михайлов. - М.: Альфа-Пресс, 2011. - 184 c. 12. Рогожин, М.Ю. Охрана труда в организациях, осуществляющих образовательную деятельность / М.Ю. Рогожин. - М.: Альфа- Пресс, 2013. - 400 c. 13. Сибикин, Ю.Д. Охрана труда и электробезопасность / Ю.Д. Сибикин. - М.: Радио и связь, 2012. - 408 c. 14. Князевский Б.А., Липкин Б.Ю. Электроснабжения промышленных предприятий-М., Высшаяшкола, 1979-510 с 15. Нормы радиачионной безопасности НРБ-76 и основные санитарные правила ОСП -72/80. М. Энергоиздат, 1981.-96с 16. Справочник по електротехнический зашитным средствам и приспособлениям. –М Энергия, 1978. -64с 17. СНИП П-2-80 Противопожарные нормы проектирования зданий и сооружений- М. Стройиздат 1981. 14с 18. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий. СН 245-71-М. Стройиздат, 1972-96с 19. Инструкция по проектированию и устройству молниезащиты зданий и сооружений. СН 305.77. –М. Стройиздат, 1978-46с 20. Основы пожарный безопасности М.В. Алесеев, 165 П.Г.Демидов и др-М: Высшая школа, 1971. 248с 21. Демидов П.Г., Шандыба В.А., Шеглов П.П Горение и свойства горюцих веществ. –М: Химия, 1981. 272с MÜNDƏRİCAT ---------------------------------------------------------------4 1. Əmək mühafizəsi və elektrik təhlükəsizliyinin əsasları---5 1.1 Əmək şəraiti-----------------------------------------------------5 1.2 Əməyin gigiyenası və iş yerinin təşkili----------------------6 1.3 İstehsalat sahələrinin işıqlandırılması------------------------9 1.4 İstilik, elektromaqnit və radioaktiv şüalanmalardan mühafizə-------------------------------------------------------------12 1.5 Səs-küy (gurultu) və vibrasiyalardan mühafizə----------18 1.6 Adamın elektrik cərəyanından xəsarət alması------------22 1.7 Elektrik cərəyanından xəsarət alan adama ilk yardım------- ------------------------------------------------------------------------25 1.8 Elektrik cərəyanından adamın xəsarət alma təhlükəsinə görə elektrik şəbəkələrinin xüsusiyyətləri----------------------29 1.9 Elektrik qurğularının elektrik təhlükəsizliyinə olan tələbləri-------------------------------------------------------------47 2. Elektrik qurğularında mühafizə tədbirləri-----------------51 2.1 Kiçik gərginliklərin tətbiqi və şəbəkələrin mühafizə açılması------------------------------------------------------------52 166 2.2 İzolyasiyaya nəzarət-----------------------------------------53 2.3 Mühafizə torpaqlanması və sıfırlama---------------------54 2.4 Mühafizə açması --------------------------------------------69 2.5 Mühafizə vasitələri-------------------------------------------76 2.6 İkiqat izolyasiya----------------------------------------------93 2.7 Çəpər və bloklaşmalar----------------------------------------94 3. Elektrik qurğularının təhlükəsiz istismarının təşkili------95 3.1 İşləyən elektrik qurğularına operativ xidmət olunması--95 3.2 İşləyən elektrik qurğularında iş aparılması---------------99 3.3 Elektrik avadanlıqlarının elektrik sınağı-----------------110 4. Elektrik qurğularının quraşdırılmasında təhlükəsizlik texnikası-----------------------------------------------------------113 4.1 Hava xətlərinin quraşdırılması----------------------------114 4.2 Kabel xətlərinin quraşdırılması---------------------------115 4.3 Paylaşdırıcı qurluşların, güc transformatorlarının və elektrikmaşınlarının quraşdırılması---------------------------117 4.4 Daxili elektrik şəbəkələrinin və idarə aparatlarının quraşdırılması-----------------------------------------------------118 5. Yanğın profilaktikası və elektrik qurğularında yanğının söndürülməsi------------------------------------------------------119 5.1 Yanma və yanğın təhlükəsi--------------------------------119 5.2 Bina və tikililərin odadavamlılığı-------------------------123 5.3Yanğının yayılmasına qarşı mübarizə və yanğın söndürmə vasitələri-----------------------------------------------------------126 Ədəbiyyat-----------------------------------------------------130 Giriş 167 168 169 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|