Е. S. C ə f ə r o V f I z I k a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
163 şəklində olar. sayda paralel birləşdirilmiş müxtəlif müqavimətli naqillər üçün bu ifadələr şəklində olacaq. Əgər dövrəyə paralel olaraq sayda eyni müqavimətli naqil qoşulmuş olsa, onda dövrənin ümumi müqaviməti olar. Deməli, dövrənin ümumi müqavimətini tapmaq üçün bu halda bir naqilin müqavimətini naqillərin sayına bölmək lazımdır. Metal naqilin müqavimətinin temperaturdan asılılığı. Bildiyimiz kimi, metal naqilin müqaviməti onun növündən, uzunluğundan və en kəsik sahəsindən asılıdır. Məlum olmuşdur ki, naqilin müqaviməti həm də naqilin temperaturundan asılı olur. Daha dəqiq desək, temperatur artdıqca, naqilin müqaviməti də artır. Fərz edək ki, temperaturda naqilin müqaviməti , temperaturda isə - dir. Bu halda müqavimətin mütləq artımı , nisbi artımı isə olacaq. Müəyyənləşdirmək mümkün olmuşdur ki, müqavimətin nisbi artımı temperatur dəyişməsi ilə düz mütənasibdir: . Bərabərliyə keçsək, alarıq. Burada, – mütənasiblik əmsalı olub, müqavimətin temperatur əmsalı adlanır və ədədi qiymətcə, vahid temperatur dəyişməsi zamanı müqavimətin nisbi artımına bərabərdir olan kəmiyyətdir (belə ki, olduqda, olur). İfadədən alınır. Buradan da BS – də - nın vahidinin olması aydın olur. ifadəsindən buradan isə 164 alarıq (aydın olur ki, naqilin müqaviməti onun temperaturundan xətti asılıdır). asılılığını şəklində yazsaq, onda metal naqilin müqavimətinin temperaturdan şəklində asılı olması aydın olur, yəni asılılığı birinci rübdə yerləşən və qədər sürüşmüş düz xətt verir (şəkil 183). R Temperatur artdıqca, naqilin müqaviməti onun xüsusi müqavimətinin hesabına artır. Bu R o zaman kristal qəfəsin ionlarının rəqsi t hərəkətinin amplitudu artır və nəticədə elektronların hərəkətinə maneçilik, yəni Şəkil 183. müqavimət artır. Ona görə də üçün alınmış asılılıq, əslində, xüsusi müqavimət üçün olmalıdır, yəni (şəkil 184). t Şəkil 184. İfrat keçiricilik. Metal naqillərin müqavimətinin temperaturdan asılılıq qrafikindən aydın olur ki, temperatur azaldıqca, naqilin müqaviməti azalmalıdır. Kamerlinq - Onnes civəni maye heliumda soyudaraq, onun müqavimətinin azalmasını izləyərkən maraqlı hadisənin şahidi olmuşdur. O, müşahidənin əvvəlində müqavimətin tədricən dəyişməsini və 4.1K - də birdən-birə sıfıra qədər azalmasını görmüşdür (şəkil 185). Aydın olmuşdur ki, elə bir temperatur vardır ki, həmin temperaturda naqilin müqaviməti olmur. Başqa sözlə desək, Kristal qəfəsin ionları elektronların nizamlı hərəkətinə 4.1K T maneçilik törətmir. Bu hadisə ifrat keçiricilik hadisəsi, Şəkil 185. müqaviməti sıfır olan naqil isə ifratkeçirici naqil adlanır. Hal-hazırda otaq temperaturunda belə ifrat keçirici naqillər almaq mümkün olmuşdur ki, bunların da gələcəkdə maraqlı tətbiq sahələri olacaqdır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|