Е. S. C ə f ə r o V f I z I k a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Naqillərin ardıcıl birləşdirilməsi.
- Şəkil 182. üçün (dövrədəki ümumi cərəyan şiddəti ayrı - ayrı naqillərdəki cərəyan şiddətlərinin cəminə bərabər
161 kontaktın yerini dəyişməklə naqilin uzunluğunu artırıb-azaltmaq mümkün olur və nəticədə müqavimət artıb-azalır. Deməli, reostat müqaviməti artırıb-azaldan cihazdır. Om qanuna görə, müqavimətin dəyişməsi dövrədə cərəyan şiddətini dəyişdirir. Ona görə də reostat, həm də cərəyan şiddətini artırıb-azaldan (tənzimləyən) cihazdır. Sxemdə reostatın şərti işarəsi kimidir. Naqillərin ardıcıl birləşdirilməsi. Əgər birinci naqilin sonu ikinci naqilin başlanğıcı ilə birləşirsə, naqillərin belə birləşməsi ardıcıl birləşmə adlanır. Bu zaman naqillər sisteminin bir ucu cərəyan mənbəyinin bir qütbünə, digər ucu isə cərəyan mənbəyinin digər qütbünə birləşdirilir (şəkil 181). Müqavimətləri və olan 2 naqindən ibarət dövrədəki ümumi cərəyan şiddəti , dövrənin ümumi müqaviməti , dövrədəki ümumi gərginlik , ayrı - ayrı naqillərdəki cərəyan şiddətləri və onların Şəkil 181. uclarındakı gərginliklər isə uyğun olaraq , və olsun. Bu cür ardıcıl birləşmiş iki naqildən ibarət dövrənin istənilən yerindən vahid zamanda keçən elektrik yükünün miqdarı eyni olacaq, yəni (hər bir naqildəki cərəyan şiddəti eyni olub, dövrədəki ümumi cərəyan şiddətinə bərabər olacaq). Naqillər ardıcıl birləşdiyinə görə ümumi uzunluq böyüyür, yəni müqavimət artır. Ona görə də, olmalıdır (dövrənin ümumi müqaviməti ayrı- ayrı naqillərin müqavimətlərinin cəminə bərabər olmalıdır). İki naqildən ibarət dövrə üçün ifadəsini kimi yazıb, bu halda olduğunu nəzərə alsaq, onda alarıq. Deməli, dövrədəki ümumi gərginlik (mənbənin uclarındakı gərginlik) ayrı-ayrı naqillərin uclarındakı gərginliklərin cəminə bərabər olur. sayda ardıcıl birləşdirilmiş müxtəlif müqavimətli naqillər üçün bu ifadələr aşağıdakı kimi olacaqdır: 162 , , şəklində olacaq. Əgər dövrəyə ardıcıl olaraq sayda eyni müqavimətli naqil qoşulmuş olsa, onda dövrənin ümumi müqaviməti olar. Deməli, dövrənin ümumi müqavimətini tapmaq üçün bu halda bir naqilin müqavimətini naqillərin sayına vurmaq lazımdır. Naqillərin paralel birləşdirilməsi. Əgər naqillərin başlanğıcları eyni bir nöqtəyə, sonları isə digər bir nöqtəyə birləşdirilirsə, naqillərin bu cür birləşməsi onların paralel birləşməsi adlanır (şəkil 182). Bu halda da naqillər sisteminin ( ) bir ucu cərəyan mənbəyinin bir qütbünə, A B digər ucu isə digər qütbünə birləşdirilir. A budaqlanma nöqtəsində dövrədə ( ) hərəkət edən elektronlar seli bölündüyünə görə parallel birləşdirilmiş 2 naqil sistemi Şəkil 182. üçün (dövrədəki ümumi cərəyan şiddəti ayrı - ayrı naqillərdəki cərəyan şiddətlərinin cəminə bərabər olur). Paralel birləşmiş naqillərin hər ikisi eyni A və B nöqtələrinə birləşdiyinə görə, onların uclarındakı gərginlik eyni olub, dövrənin ümumi gərginliyinə bərabər olmalıdır, yəni . İki müxtəlif müqavimətli paralel birləşmiş dövrənin ümumi müqavimətini hesablayaq: ifadəsini kimi yazıb, olduğunu nəzərə alsaq, onda alarıq (dövrənin ümumi müqavimətinin tərs qiyməti ayrı-ayrı müqavimətlərin tərs qiymətlərinin cəminə bərabər olur). Sonuncu ifadədən bu cür dövrənin ümumi müqaviməti üçün alınar. Üç müxtəlif müqavimətli dövrə üçün həmin ifadə və ya Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|