Ebedi dönüş mitosu

principio
geri dönüş ihtiyacını duyarlar; başka bir deyişle, 
kozm ik yaşam ın yeniden doğum unu onun yaşam 
döndürülüşünden değil yeniden yaratılışından umarlar. Ritüel 
ve mitoslarda ”başlangıç"ı, orijinali, ilk olanı ifade edebilen 
herşeyin taşıdığı büyük önem buradan kaynaklanmaktadır 
(popüler büyü ve hekimlikteki yeni kaplar ve "güneş doğma­
dan önce kuyudan çekilmiş su", çocuk motifi, yetim ve benzer­
le ri).51
\
85

---

Yaşamın restore edilemeyip ancal kozmogoninin tekrarı 
yoluyla yeniden yaratılabileceği d işü ncesi iyileştirme ri- 
tüellerinde açıkça görülebilmektedir. Bir çok ilkel halkta 
herhangi bir tedavinin en önemli unsuru kozmogonik mitosun 
sözle anılışıdır; sözgelimi Hindistan'ın bir çok arkaik kabile­
sinde, Bhillerde^. Santallarda, Baigalarda bu durumun var­
lığı belgelenmiştir.52 Kozmik ^îaratıhş’m, tüm yaşamın örnek 
modelinin güncelleştirilmesi yoluyla hastanın fiziksel sağlığı 
ve tinsel bütünlüğünün yeniden kazanılabileceği umulmak­
tadır. Bu ka-bileler araismda, kozmogonik mitos doğum, evli­
lik ve ölüm durumlarında da tekrarlanır; zira, daima ilk bol­
luğun zaman-dışı kertesine simgesel bir dönüşle bu durumların 
tam olarak gerçekleştirilebileceği umulmaktadır.
Polinezya'lılarda kozmogonik mitosun anıldığı "durum- 
lar"ın sayısı daha da çoktur. Mitosa göre başlangıçta sadece 
kozmik karanlığa gömülü ilk sular vardı. İo, yüce tanrı "yo­
ğunluğun nefes boşluğu içinde" ortaya çıkma arzusunu açığa 
vurdu. Birden ışık belirdi. Ve, o devam etti: "Tai-Kama’nın 
suları, ayrılın. Gökler, olun!" Ve böylece, İo'nun kozmogonik 
sözleriyle dünya varoldu. Bu "eski ve orijinal deyişler ... boş­
luktan büyümeyi sağlayan eski ve orijinal hikmet (tvananga)" 
ile ilgili olarak çağdaş bir Polinezyalı Hare Hongi, doku­
naklı bir tereddütle şunları eklemektedir:
Ve şimdi dostlarım, bu orijinal deyişlerin kutsal ritüel- 
lerimizde üç çok önemli uygulaması var. Birincisi kısır bir 
rahmin döHenmesi ritüelinde geçer. İkincisi zihnin ve bedenin 
aydınlanışı ritüelinde geçer. Üçüncü ve sonuncusu da ölüm, sa­
vaş, vaftiz, soyağacı belirlemeleri gibi, rahiplerin özellikle 
ilgilendiği önemli ve yüce konularda geçer.
İo'nun Evren’i oluşturmakta -yani ışıktan bir dünya yarat­
m akta- kullandığı sözler, kısır bir rahmin döllenmesinde de 
kullanılır. İ o ’nun ışığın karanlığı aydınlatmasını sağlamak 
için kullandığı sözler kararmış ve dertli bir yüreği, ihtiyarlık 
aczini, tükenmişliği iyi etmek; gizli yer ve konuları açığa çı­
karmak, şarkı bestelerken ilham bulmak ve kötü giden bü sa­
86

---

vaşta insanların umutsuzluğunu yoketmek için kullanılır. 
Bütün bu ritüellerde (îo'nun) karanlığı altetmek ve dağıtmak 
için söylediği sözler kullanılır. Üçüncü olarak da, evrendeki 
birbirini izleyen oluşumları ve bizzat insanın soyağacı tarihi­
ni ele alan hazırlık ritüelleri vardır."53
Dolayısıyla, kozmogonik mitos Polinezyalı'larda, biyolo­
jik, psikolojik ya da tinsel tüm düzlemlerde "Yaratılışlar"ın 
arketipik modeli olarak iş görmektedir. Dünyanın doğumunun 
anlatıldığını düşlemek par excellence yaratıcı eylemle, koz­
mogoniyle çağdaş olmaktır. Navajo Kızılderililerinde koz­
mogonik mitosun esas olarak tedavi amacıyla anlatılması 
önemlidir. "Tüm törenler bir hasta, Hatrali (ona şarkı 
söylenen) etrafında toplanır. O hasta, ya da sadece zihninde 
hasta, yani, gördüğü bir rüyadan korkmuş veya bu şarkıyı res­
men söyleyebilme yetkisini kazanmak için dinlemek istiyor 
olabilir - zira bir Hekim kendisi için bir tören yapılmadan bu 
töreni düzenleme hakkına sahip değildir."54 Tören kuma 
(kumdan resimler üzerine) Yaratılış'm farklı aşamalarını ve 
tanrıların, ataları, insanlığın mitsel tarihini simgeleyen kar­
maşık şekillerin çizilmesini de içerir. Hind-Tibet manda­