Ebedi dönüş mitosu
Yüklə 3,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| YAZGI VE TARİH
Kozm ik devrelerle ilgili tüm bu H elenistik-Doğu öğretilerine tek bir amaçla gönderme yaptık -bu bölümün başında ortaya koyduğumuz sorunun yanıtını bulabilmek için: İnsan tarihe nasıl katlanmıştır? Yanıt her tekil sistemde gö rülebilir: Kozmik devre içindeki - bu devre tekerrür yetisine sahip olsun veya olmasın - belirli bir tarihsel yazgı üzerine kuruludur. Burada sait bir kadercilik görmemeliyiz, bu terime ne anlam atfedersek edelim bu ayrı ayrı ele alman her bireyin iyi ya da kötü talihini hesaba katar. Bu öğretilerse bireysel yazgı değil bütün olarak çağdaş tarihin yazgısı tarafından or taya konulmuş soruları yanıtlamaktadır. İnsanlık (ki "in sanlık" kelimesiyle her kişi kendisince bilinen insan kitlesini kasteder) için çekilecek acılar varsa bunun tek nedeni in sanlığın belirli bir tarihsel anda, yani düşüş evresinde olan veya sonuna yaklaşan bir kozmik devrede bulunmasıdır. Bi reysel olarak herkes bu tarihsel andan çekilmekte ve acılı sornuçlara karşı kendisini felsefe veya gizemcilikle avutmak ta özgürdür. (Tarihsel gerilim yüzyıllarında Akdeniz-Doğu dünyasına yayılan gnostizm, tarikatlar, gizemcilik ve felsefi akımlar dalgasını sadece zikretmek bile tarihten çekilmeye 127 çabalayanların sayısının ne derece arttığı konusunda bir fikir vermeye yetecektir.) Bütünselliği içindeki tarihsel an ise ait olduğu devrenin düşüş evresindeki konumunun kaçınılmaz so nuçlarını uzak tutamaz. Hint görüşünde Kali Yuga'daki her insanın özgürlük ve tinsel güzelliği aramaya yönelmesi, alma bir yandan da bu karanlık dünyanın tümüyle yokolmasmdan kaçamaması gibi gönderme yaptığımız çeşitli sistem lerin görüşlerinde de tarihsel an, çağdaşlarına sunduğu kaçış ola naklarına rağmen bütün olarak, nihai felaketi haberleyen her an gibi trajik, patetik, adaletsiz, kaotik olmak zorundadır. Helenistik-Doğu dünyasına yayılmış tüm devresel sistem leri birbirine bağlayan ortak bir özellik var: herbirinin görüşünde çağdaş tarihsel an (kronolojik konumu ne olursa ol sun) kendinden önceki tarihsel anlara kıyasla bir yol açmayı temsil eder. Sadece çağdaş aeon diğer çağlardan (altın, gümüş, vb. çağları) aşağı olmakla kalmaz, sürmekte olan çağın (yani devrenin) çerçevesi içinde bile insanın yaşadığı "kerte" zaman geçtikçe daha da kötüye gitm ektedir. Çağdaş anların değersizleştirilmesi yönündeki bu eğilim bir kötümserlik be lirtisi olarak yorumlanmamalı. Tam tersine, aşırı bir iyimser liği gösterir bu, zira insanlığın, hiç olmazsa bir bölümü çağdaş durumun kötüleşmesinde bunun ardından gelmesi gereken yeni- dendoğumun belirtilerini görmektedir. İşaya’nm zamanından beri bir çok askeri yenilgi ve siyasal çöküş dünyayı yeniden doğuracak Mesihçi illud tempus'un belirtileri olarak heye canla beklenmiştir. Ancak, insanın olası konumları farklı olsalar da ortak bir özellik sergilemişlerdir: tarihe, sadece anlamı olduğu için aynı zamanda, son tahlilde, zorunlu olduğu için katlanıla bilir. Tüm bir kozmik devrenin tekerrürüne inananlar için, sa dece sonuna yaklaşan tek bir devreye inananlar gibi, çağdaş tarih draması zorunlu ve kaçınılmazdı. Platon kendi za manında bile, ve Kaide astrolojisinin bazı şemalarını kabul etmesine rağmen astrolojik kaderciliğe kapılanları veya teri min katı (Stoacı) anlamında ebedi tererrüre inananları hicve- 128 diyordu (örneğin bkz. Devlet, VIII, 546 ve devamı). Hı ristiyan filozoflarına gelince, onlar da Roma İmparatorluğu nun son yüzyıllarında artan aynı astrolojik kaderciliğe karşı şiddetle mücadele ettiler.37. Birazdan göreceğimiz gibi, Saint Augustinus bir ebedi Roma fikrini sırf devresel teorilerce be lirlenmiş bir fatum'u kabul etmemiş olmak için savunacaktır. Ne var ki astrolojik kaderciliğin de tarihsel olayların akışını hesaba kattığı ve dolayısyla, tıpkı çeşitli Grek-Doğu gnos- tizmlerinin ve Yeni-Pitagorasçılığın başarıyla yaptığı gibi çağdaşların bunları anlamaları ve katlanmalarına yardım ettiği doğrudur. Örneğin, tarih ister göksel cisimlerin devi nim leri veya saf ve yalın biçim de, ilk bütünleşmeyle bağlantılı bir dağılmayı zorunlu kılan kozmik süreçler ta rafından belirlensin, ister Tanrı'nın iradesine, kahinlerin se zebildiği iradeye tabi olsun sonuç aynıydı: tarihte tezahür eden felaketlerin hiç biri keyfi değildi. İmparatorluklar yük seliyor ve çöküyor, savaşlar sayısız acılar doğuruyor, ölümsüzlük yitiriliyor, toplumsal adaletsizlik durmadan ‘ artıyorduysa bunlar zorunlu oldukları, kozmik ritm, Yüklə 3,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|