Ebedi dönüş mitosu
Yüklə 3,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Dördüncü Bölüm
TARİHİN TERÖRÜ ı EBEDİ DÖNÜŞ MİTOSUNUN SÜRMESİ Bu son bölümde ortaya konulan sorun bu deneme için belirle^ diğimiz sınırları aşmaktadır. Bu nedenle ancak ana hatlarını . çizeceğiz. Özetle, bilinçli ve istekli olarak tarihi yaratan "tarihsel insan"m (modem insanın) aksine geleneksel medeni yetlerin insanı tarihe karşı olumsuz bir tavır almıştır. Gele neksel m edeniyetlerin insanı tarihi ister periyodik olarak yok etsin, ister durmaksızın tarih-ötesi modeller ve arke tipler bularak değersizleştirsin, isterse o ana tarihdışı bir an lam versin (devresel teori, eskatolojik anlam landırmalar, vb.) hiç bir durumdatarihsel olaya kendi başına bir değer ver memiştir; başka bir deyişle, onu kendisine özgü bir varoluş, tarzı olan özgül bir kategori olarak görmemiştir. Şimdi, bu iki insanlık tipinin karşılaştırılm ası tüm modern "tarihselcilik- ler"in de analizini gerektirmektedir, oysa böyle bir analiz, ne kadar yararlı olsa da, bizi bu çalışmamn başlıca amacından uzaklaştıracaktır. Yine de insanın bilinçli ve istemli tarih- selliği sorununa değinmek zorundayız, çünkü modem dünya, şu anda, tümüyle tarihselciliğe dönmüş değildir; hatta iki görüş arasındaki bir çarpışmaya tanık oluyoruz: arketipik ve ta- rihdışı diye nitelediğim iz arkaik anlayış ile tarihsel olma- 135 ya çalışan modem, Hegel-sonrası anlayış. Sorunun sadece bir, ama önemli bir veçhesini incelemekle yetineceğiz: modem in sanın çağdaş tarihin giderek güçlenen baskısına katlanma sını sağlamak için tarihselci görüşün önerdiği çözümler. Önceki bölümler geleneksel toplum insanının tarihe kat lanma yollarını geniş biçimde gösterdi. Okurun hatırlayacağı gibi ya kozmogoninin tekrar edilmesi ve zamanın periyodik yenidendoğuşu yoluyla tarihi periyodik olarak yok ederek ya da tarihsel olaylara tarih-ötesi bir anlam, sadece avutucu ol makla kalmayıp hepsinin üstünde tutarlı, yani kozmos ve in sanın varoluşuna raisorı^djetre sağlayan oldukça sağlam bir sisteme uyabilen bir anlam vererek ona karşı savunmaya çalı şılıyordu. Şunu da eklemeliyiz ki, bu geleneksel tarihe karşı savunma anlayışı, tarihsel olaylara katlanmanın bu yolu çok yakm zamana dek dünyada etkili olmayı sürdürdü; ve hala da Avrupa'nın tarihdışı bir konuma sıkı sıkıya bağlı ve tüm devrimci ideolojilerin şiddetli saldırısına maruz tarımsal (yani geleneksel) toplumlarını avutmayı sürdürmektedir. Av rupa halk tabakalarının Hıristiyanlığı ne arketip teorisini (tarihsel bir kişiliği örnek bir kahramana, tarihsel bir olayı bir mitsel kategoriye dönüştüren) ne de (tarihi haklılaştıran ve onun doğurduğu acılara eskatolojik bir anlam veren) devre sel ve yıldızsal teorileri tümüyle ortadan kaldırmayı asla başaramadı. Dolayısıyla -sadece bir kaç örnek verelim - Yüksek Orta Çağ’da Barbar istilacılar Kutsal Kitap arketipi Yecüc ve Mecüc ile özdeşleştirildi ve böylece ontolojik bir statü ve eskatolojik bir anlam kazandılar. Bir kaç yüzyıl sonra, Hıristiyanlar Cengiz Han’ı Hezekyel'in kehanetlerini yerine getirecek yeni bir Davud olarak gördüler. Orta Çağ'ın tarih sel ufkunda beliren barbarların doğurduğu acı ve felaketler bu şe-kilde yorumlanarak bir kaç bin yıl önce antik Doğu’da tari hin terörüne "katlanılabilmesini" sağlayan aynı süreçle kat lanılabilir hale getirildi. Hala olayların acımasız baskısın da ilahi bir iradenin veya yıldızsal yazgısallığın işaretleri ni görmeye devam eden on milyonlarca İnsan için yaşam, ta 136 rihsel felaketlerin bu şekilde haklılaştırılmasıyla mümkün olmaktadır. Öteki geleneksel anlayışa -ebedi tekerrür mitosuyla iliş kili olsun veya olmasın, devresel zaman ve. tarihin periyodik yeniden doğuşu anlayışına- dönecek olursak ilk Hıristiyan yazarların başlangıçta şiddetle karşı çıkmış olmalarına rağ men sonunda Hıristiyan felsefesine girebildiğini görürüz. Hı- ' ristiyanlık’a göre zamanın gerçek olduğunu çünkü bir anlamı - Bağışlanma- olduğunu hatırlayalım. "İnsanlığın yolunda İlk Düşüş’ten nihai Bağışlanmaya kadar düz bir çizgi uzanmak tadır. Ve bu tarihin anlamı yeganedir, çünkü Bedene Bürünme yegane bir olgudur. Yeni Ahit’in "İbranilere Mektup" kit abının 9. babıyla "Petrus'un Birinci Mektubu”nun 3. babında da vurgulanır ki İsa bizim günahlarımız için bir kere ve son kere ( Yüklə 3,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|