Ebedi yol islam kohne indd

591

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

“Cənnətin açarı namaz, namazın açarı da təmizlikdir”,  bu yur-

muş dur.

722

Həzrət Peyğəmbərin  əhəmiyyətlə üzərində durduğu digər bir 

xüsüs da ağız təmizliyidir. Bunun üçün Allah Rəsulu (s.ə.s) di gər 

vaxtlarda və xüsusilə  də  dəstəmaz almazdan əvvəl mis 

vaq is-

tifadə etməyi tövsiyə etmişdir.

723

 Müsəlmanların ye mək dən əvvəl və 

yeməkdən sonra əllərini yuyaraq yeməyi təmizlik lə  bə rə kət lən dir-

mə lərini istəmişdir.

724

Digər tərəfdən  fitrətin bir tələbi olaraq sünnət olunmaq, övrət 

yer lərinin təraş edilməsi, dırnaqların kəsilməsi, qoltuq altları nın tə-

miz lənməsi, saqqal və bığın qısaldılması da Allah Rəsulunun tə lim 

et diyi təmizlik və ədəb qaydalarından bir neçəsidir.

725

 Allah Rəsulu (s.ə.s) paltarının təmizliyinə son dərəcə diq  qət et-

mək lə yanaşı, səliqə-sahmanlı olmasına da son dərəcə etina edər-

di. Bir dəfə məsciddə ikən yanına saçı-saqqalı pəjmürdə halda olan 

bir nəfər gəlib çıxmışdı. Hz. Peyğəmbər (s.ə.s) əli ilə ona saçı nı saq-

qalını düzəltməsini işarə etdi.

726

Rəsulullah (s.ə.s) paltarında xoşagəlməz qoxuların olması nı da 

istəməzdi. Belə ki, o geyindiyi bir xirqəni tərlədib, yun qoxu su hiss 

etdikdə çıxarmışdır. Bunu bizə xəbər verən Hz. Aişə ana mız Allah 

Rəsulunun daima gözəl qoxulardan xoşlandığını xə bər ver miş dir.

727

Əsahbi-kiram, öz işlərini özləri görən kimsələr idilər. Cümə na-

ma zına qədər işləyər, vaxt yaxınlaşada da, işlərini tərk edib nama za 

gə lərdilər. Bu səbəblə də bədənləri ağır qoxuyardı.

Buna görə Peyğəmbər (s.ə.s) onlara:

“Cümə günü yuyunun!” buyurdu. 

(Buxari, Cümə, 16, Büyü, 15; Müslim, 

Cümə, 6)

Müsəlmanlar, “Təmizlik imanın yarısıdır”

728

  hədisi-şərifini  şa-

hə sər hüsnü-xətlərlə yazaraq evlərinin və məscidlərinin divarla rı na 

asar və təmizliyi mühafizə etmək üçün böyük səy göstərər lər. Me-

mar Sinan, möminlərin rifah, xoşbəxtlik, təmizlik və rahatlığı üçün 

722 

Əhməd, III, 340.

723 

Buxari, Cümə, 8; Temənni, 9; Saum, 27; Müslim, Taharet, 42

724 

Bax Tirmizi, Ətime, 39/1846.

725 

Buxari, Libas, 63-64.

726 

Muvatta, Şaar, 7; Beyhaki, Şuab, V, 225.

727 

Əbu Davud, Libas, 19/4074.

728 

Müslim, Taharət, 1

Müamilət

---

592

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

öm rünün son çağlarına qədər Osmanlı dövlətinin hər bir küncü nə 

müx təlif imarətlər, su yolları, su kəmərləri, çeşmələr və hamam  lar 

qur muşdur. Müsəlman cəmiyyətlərdə  təmizliyin nöqsansız olma sı 

üçün, kəndlərə  qədər, hər yerə hamamlar inşa edilmişdir. Mü səl-

man evləri son dərəcə  təmizdir. Ayaqqabılarla  əsla içəri giril məz. 

Hər yer, namaz qılına biləcək dərəcədə tər-təmizdir. Evlərdə hey van 

sax lamaq deyə bir şey yoxdur. Hətta evlərdə quş belə saxlanmaz.

Məşhur alim səhabələrdən Abdullah bin Məsud həzrətləri və di-

gər İs lam böyükləri evlərinin hər gün süpürülməsini əmr edərlərmiş. 

Bu sə bəblə evlərində bir saman çöpü belə tapmaq mümkün ol maz-

mış. 

(İbn Əbi Şeybə, V, 264/25921-2)

M. de Thevenot müsəlmanların təmizlik və nəzakətinə dair bun-

la rı qeyd edir:

“Türklər səhhətli yaşayarlar və çox az xəstələnərlər. Bizim məm-

lə  kətlərdəki böyrək xəstəlikləri və daha bir çox təhlükəli xəstəlik lə-

rin heç biri onlarda yoxdur, adlarını belə bilmirlər. Mənə elə  gə lir 

ki, Türklərin bu mükəmməl səhhətlərinin başlıca səbəblərindən bi ri 

tez-tez yuyunmaları və yeyib-içmədəki qoruduqları tarazlıqdır. On  lar 

çox az yeyərlər. Yedikləri də xristianlarınkı kimi qarma-qarışıq şey lər 

de yildir.

729

Rəsulullah (s.ə.s) insanların gəlib-keçdiyi yolları, istirahət et mək 

üçün oturduqları, kölgələndikləri yerləri, ağacların altını, di var dib lə-

ri ni kirlətməyi qəti şəkildə qadağan etmişdir.

730

İbadət yerlərinin təmizliyinə isə ayrı bir əhəmiyyət vermişdir. 

Cabir (r.a.) belə rəvayət edir:

“.. Bir dəfə Rəsulullah (s.ə.s) bu məscidimizə bizə baş çəkmə  yə 

gəl  mişdi. Əlində İbn Tab deyə bilinən xurma ağacından bir budaq var 

idi. Məscidin qiblə tərəfində bir tüpürcək gördü və onu əlində ki 

xur ma budağı ilə sildi... Sonra bizə dönərək:

“Mənə bir zəfəran verin!” dedi. Məhəllədən cavan bir nəfər sü-

rət lə evinə qaçdı və ovucunda zəfəranlı bir ətir gətirdi.

Rəsulullah (s.ə.s) onu alaraq əlindəki budağın ucuna sürt dü. 

Son ra onunla tüpürcəyin izini sildi. Məscidlərinizə zəfəranlı ətir sürt-

729 

M. De Thevenot, Relation d’un Vogayə Fait au Levant, Paris, 1665, səh. 58.

730 

Əbu Davud, Taharət, 14/26; İbnMace, Taharet, 21; Əhməd, I, 299; III, 305; 381 ; 

Ha kim, 1,273/594.

---

593

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

mə yiniz məhz elə bundan qalmşdır...” 

(Müslim, Zöhd, 74, Məsacid, 52; 

Beyhəqi, es-Sünenül-kübra, I, 255)

Rəsuli-Əkrəm (s.ə.s) digər bir hədisi-şərifində belə bu yur muş-

dur:

“Mənə, yaxşısı ilə, pisi ilə ümmətimin  əməlləri göstərildi. 

Yaxşılıqlarının arasında, 

əziyyət verən 

şeylərin yoldan 

kənarlaşdırılmasını da gördüm. Pis əməllərin arasında, məscidin 

içərisinə tüpürüb, onu təmizləməməyi də gördüm”.

731

İslam  ətraf mühitin təmizliyi məsələsi üzərində  də  əhəmiy yət-

lə durmuşdur. Əbu Musa əl-Əşari (r.a.) Bəsrəyə vali olaraq gəldi yi 

vaxt, belə demişdir:

“Məni sizə Ömər bin Xəttab göndərdi. Sizə  Rəbbinizin Ki ta bı-

Kərimini və Sünnəti-Səniyyəni öyrədəcəyəm və yollarını zı təmiz lə yə-

cəyəm”.

 (Darimi, Müqəddimə, 46/566; İbn Ebi Şeybə, Müsənnəf, V, 264/25923)

Rəvayət edildiyinə görə İmam Əzəm Əbu Hənifə həzrətlərinin 

bir mə cusidə (atəşpərəst) alacağı var idi. Onu istəmək üçün mə cu-

si nin evinə getdi. Evin qapısına çatanda ayaqqabısına bir nə ca sət 

bulaşdı. Ayaqqabsını silkələdikdə, həmin nəcasət məcusi nin di va-

rına sıçradı. Çaşıb qalan və nə edəcəyini bilməyən Əbu Həni fə həz-

rət ləri öz-özünə:

“Bu nəcasəti bu halda qoysam, məcusinin divarının pis görün-

mə sinə səbəb olacağam, təmizləməyə çalışsam, bu dəfə də diva rın 

tor paqdan olan suvağı qopub töküləcək!” deyirdi. Nəhayət qapı nı 

döy dü və onu qarşılamağa çıxan xidmətçiyə:

“Sahibinə de ki, Əbu Hənifə gəlib, qapıda gözləyir!” dedi. Bu nu 

eşi dən sahibi, qapıya çıxdı  və  Əbu Hənifənin malını istəyəcəyi ni 

zənn edərək, üzr istəməyə başladı. Əbu Hənifə Həzrətləri isə:

“İndi əsas məsələ bu deyil”, − dedi və divarın vəziyyətini ba şa 

sa laraq, onu necə təmizləyəbiləcəyini soruşdu.

Bu alicənablıq və nəzakət qarşısında son dərəcə təsirlənən Mə-

cu si:

“−Mən birinci növbədə nəfsimi paka çıxarmaqla işə başlayım!” 

− de di və oradaca müsəlman oldu.

732

731 

Müslim, Mesacid, 58. O dövrdə məscidlərdə xalı, kilim və bənzər sərgilər ol-

ma yıb, məscidlərin yeri qum idi. Bu səbəblə İslama yeni girən insanların bəzən 

bu

 

ralara tüpürdüyü vaxtlar da olurdu.

732 

Fəx rəddin ər-Razi, Məfatihu’l-Geyb (ət-Təfsirul-Kəbir), Beyrut 1990,1, 192.

Müamilət

---