Əbülfəz Bərəkət
Yüklə 192 Kb. Pdf görüntüsü
|
Əbülfəz Bərəkət (Qasımov) 96 ŞƏRQİN QAPISI NAXÇIVAN DİYARI 97 Əbülfəz Bərəkət (Qasımov) Bütün ömrüm boyu gərgin işləyərkən həm işə Z ə rifə xanımın mənə verdiyi dəyərli m əsləhətlərindən təskinlik tapır və öz yaradıcılıq fəaliyyətimi intensiv surətdə davam etdirirdim. Sonralar da gözüm m ə n i ağır vəziyyətdə qoymadı. Tam bir sərgilik kitablar yazdım (mənə elə gəlir ki, ədalət naminə oxucula rımız məni qeyri-təvazökar hesab etməzlər). G ö z lə rimə şəfa verən, m əsləhətləri ilə mənim dünya işı ğına həsrət qalacağımı unutdurmağa çalışan Z ərifə xanım həm işə mənim xəyalımda gözlərə nur bəxş edən bir insan kimi yadımda qalıb. Bu sətirləri y a zarkən məni düşündürən həm də budur ki, gör bu həkim bacımın adı nə qədər də gözəl, ülvi və incə səslənir. İndi Zərifə xanım haqqında bu kitabda xatirələrimi qələmə alarkən Zərifə xanım haqqında yazılmış tər cümeyi-hal mənə çox xoş təsir bağışladı və mən bu geniş məlumatdan bəhrələnərək öz xatirələrimə yeni- yeni məlumatlar əlavə etdim. Dünya şöhrətli oftalmoloq akademik Zərifə xanım Əliyeva 1923-cü il aprelin 28-də Naxçıvan diyarında görkəmli ictimai xadim Əziz Əliyevin ailəsində dünyaya göz açmışdır. 1947-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirib, bir müddət həkimlik etmişdi. Göz xəstəlikləri üzərində apardığı tədqiqatlar 1959-cu ildə ona nami zədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə etməyə əsas vermişdi. 98 ŞƏRQİN QAPISI NAXÇIVAN DİYARI 9 9 Əbülfəz Bərəkət (Qasımov) Zərifə xanımın o zaman apardığı tədqiqatlar və of talmologiya sahəsində qazandığı müvəffəqiyyətlər onun elmi məktəbinin təməlini qoymuşdu. Kimyəvi amillərin təsiri nəticəsində insanın görmə qabiliyyətinin zəifləməsi, gözdə baş verən patoloji dəyişiklik alimi bir vətəndaş kimi çox narahat edir və onun ləğvi yollarını araşdırırdı. Onun çıxardığı elmi nəticələr 1976-cı ildə müvəffəqiyyətlə müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyasında öz əksini tapdı. Xeyirxah insan, dünya şöhrətli alim Zərifə xanım haqqında çox yazılmış, çox dəyərli, qiymətli sözlər deyilmişdir. Dünya oftalmologiyasında Zərifə xanımın unikal tədqiqatları çox böyük nəzəri və praktik əhəmiyyətə malikdir. Bu tədqiqatçı alimin əsərləri dünya tibb elminə də yərli töhfədir. Ölkəmizdə və xaricdə Zərifə xanımın nəşr etdirdiyi dəyərli əsərlər ona böyük şöhrət qazandırmışdır. La kin Zərifə xanım əldə olunmuş nailiyyətlərlə kifayət lənən tədqiqatçı deyildi. Həkimlik təcrübəsini elmi fə aliyyətlə heyrətamiz dərəcədə uzlaşdıraraq, bir sistem halına gətirmişdi. Akademik Z.Ə.Əliyevanın uzunmüd dətli gərgin əməyi nəticəsində işləyib-hazırladığı «Göz yaşı nöqtələrinin ətrafında cərrahi müalicə üsulları» mü təxəssislər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, SSRİ Nazirlər Sovetinin Dövlət Komitəsində 13 noyabr 1984- cü ildə kəşf kimi qeydə alınmışdır. Gözün professio 100 nal zədələnmələri və onun müasir müalicə üsullarının yaradılması ilə bağlı Zərifə xanımın gördüyü nəhəng işlər isə SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının akademik Averbax adma mükafatına layiq görülmüşdür. Onun elmi-pedaqoji və ictimai fəaliyyəti bütövlükdə dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilərək «Qırmızı Əmək Bayrağı» ordeni ilə təltif edilmişdir. O, öz sahəsində elmi məktəb yaratmış dünya şöh rətli bir alim idi. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunda yaratdığı «Göz xəstəliklərinin professional patologiyası və fizi ologiyası» laboratoriyası bu elmi məktəbin mərkəzi idi. Zərifə xanım sadəcə faktları toplayan, sistemləşdi rən, ümumiləşdirən, onlardan elmi nəticə çıxaran və bu nəticələri həyata tətbiq edən alim deyildi. O həm də nəzəriyyəçi alim, elmi metodologiyası olan bir professor, akademik idi. Öz tədqiqat prinsipləri ilə bir çoxlarından fərqlənirdi. Akademik Zərifə Əliyeva dünya tibb elmini bir çox yeniliklərlə zənginləşdirmişdir. Onun işləyib hazırla dığı və istiqamətləndirdiyi kompleks tədqiqat proqra mının yerinə yetirilməsi nəticəsində şüa enerjisi, üzvi birləşmələr, qaynaq və metal tozları, turşu və qələvi buxarlarının qıcıqlandırıcı təsirinə məruz qalmış fəh lə və qulluqçuların görmə orqanlarının tədqiqi sahə sində çox dəyərli elmi nəticələr əldə etmişdir. Alimin titanik səyi ilə toplanmış, külli miqdarda elmi dəlillə- _________________________ ŞƏRQİN QAPISI NAXÇIVAN DİYARI ıoı Əbülfəz Bərəkət (Qasımov) ri təhlil edilib araşdırılmışdır. Zərifə xanım Əliyeva dünya tibb elmində ilk dəfə olaraq, azqatılıqlı tetrax- loretilen və stirol buxarlarının xroniki təsirindən ya ranmış patoloji dəyişikliklərə diqqət yetirmiş və bu faktorların orqanizmdə xroniki intoksikasiya zamanı ilkin diaqnostik əhəmiyyətini göstərmişdir. Onun irə li sürdüyü, əsaslandırdığı elastotonometriya metodu, 102 ŞƏRQİN QAPISI NAXÇIVAN DİYARI qlaukomalı xəstələri aşkar etməkdə çox böyük effek tə malikdir. Akademik Z.Ə.Əliyeva elmi məktəbinin çoxsaylı nümayəndələri, ardıcılları indi də bu məktəbin ənə nələrini davam etdirirlər. Zərifə xanımın bilavasitə rəhbərliyi altında qısa müddətdə 10-dan artıq disser tasiya müdafiə edilmişdir. Onun yaratdığı elmi mək təb təkcə Azərbaycanda, Sovet İttifaqında deyil, bütün dünyada tanınmış, müxtəlif ölkələrin oftalmo loqları yanında hörmət və nüfuza malik olmuş, Azər baycan elminin səsini uzaqlara yaymışdır. Z.Ə.Əliyeva görkəmli həkim, alim olmaqla yanaşı, atasının ənənələrini davam etdirərək, həm də ictimai fəaliyyətlə məşğul olurdu. O, Sovet Sülhü Müdafiə Komitəsinin sədr müavini, «Oftalmologiya xəbərləri» ümumittifaq jurnalının redaksiya heyətinin üzvü ol muşdur. O, ictimai fəaliyyətində sanki peşəsini da vam etdirmiş, öz mövqe və hörmətindən xalqın gözü nü açmaq, onun gözünə nur vermək üçün istifadə et mişdir. Hətta Vətəndən uzaqlarda yaşayıb, fəaliyyət göstərdiyi illərdə də eli-obanı bir an belə unutmamış, xalqın fiziki və mənəvi sağlamlığına göstərdiyi qayğı yükünü çiyinlərindən yerə qoymağı ağlına belə gətir məmişdir. Çoxsaylı elmi məqalələri, altı monoqrafiyası dünya oftalmologiyasında ona hörmət və ehtiram gətirmiş dir. Lakin onun ən böyük şöhrəti el anası olmasında idi. 103 Yüklə 192 Kb. Dostları ilə paylaş:
|