Əcubə VƏ MƏHcubəNİn hekayəTLƏRİ
Yüklə 1,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
7 mənə bir kitab göstərdi. İri həcmli, iki cilddən ibarət olan bu kitab çox gözəl hazırlanmış və xüsusi bir qabın içərisində yerləşdirilmişdir. Qabın üzərində türkcə “DEDE KORKUD KİTABI” yazılıb. Mənə Azərbaycanda və Türkiyədə indiyə qədər nəşr olunan bütün Dədə Qorqud kitabları tanışdır. Ancaq bu həcmdə araşdırılması ilə birlikdə görməmişdim. Maraq məni götürdü və kitablara baxmağa başladım. 1-ci cild 840 səhifə olub, çox nəfis bir şəkildə tərtib edilmişdir. Aralarda verilmiş 20 ədəd illüstrativ miniatür şəkillər adamı heyran edir. Kitabda Dədə Qorqud hekayələrinin Drezden nüsxəsinin türk dilinə tam tərcüməsi və onun əsasında müasir türk alimlərinin fərqli araşdırmaları yer alıb. 2-ci cild 576 səhifədir. İkisi birlikdə tam 1416 səhifə... Bəs ikinci cilddə nə var? İndiyə qədər istər Azərbaycanda, istərsə da Türkiyədə tədqiq və nəşr olunan bütün Dədə Qorqud kitabları Drezden nüsxəsi əsasında hazırlanmış və oxuculara təqdim olunmuşdur. Vatikan nüsxəsindən isə, adını çəkməkdən başqa, oxuculara demək olar ki, heç bir məlumat verilməmişdir. Türkiyə Odalar və Borsalar Birliyinin təşkilatçılığı və bu birliyin başqanı M. Rifat Hisarcıklıoğlunun dəstəyi ilə 2014-cü ildə Ankarada nəşr olunan bu ikicildliyin 2-ci cildi Drezden və Vatikan nüsxələrinin ərəb əlifbası ilə yazılmış 8 orijinallarının fotosurətləridir. Bu ikicildlikdə də Vatikan nüsxəsi haqqında ancaq bir-iki ümumi cümlə yazılmışdır, vəssalam... Ərəb əlifbasını oxuya bilməyim mənim köməyimə çatdı və gördüm ki mən bunu oxuya bilərəm. Təbii ki, 1-ci cildi çox diqqətlə nəzərdən keçirdim. Kitabın çox gözəl və zövqlə hazırlanmasına söz ola bilməz. 2-ci cild Drezden və Vatikan nüsxələrinin fotosurətləridir və çox gözəl tərtib edilmişdir. Belə bir iş ilk təşəbbüs olduğundan, bu kitabı hazırlayanlara dərindən təşəkkür edirəm! Dədə Qorqud kitabının orijinalı, tarixində ilk dəfə nəşr olunaraq öz xalqına çatdırılır! Kitabın 2-ci cildini başdan axıra kimi səbirlə oxudum. Kitabın 2-ci hissəsindəki Vatikan nüsxəsinin əvvəlində verilmiş başqa bir əsərə ilk dəfə rast gəldiyim üçün daha çox marağımı cəlb elədi. Əsər “Hekayəti lətifeyi Əcubə və Məhcubeyi-zərifə” (Əcubə və Məhcubənin incə və zərif hekayətləri) adlanır və Dədə Qorqud hekayələrinin bir hissəsi ilə birlikdə hicri tarixlə 918-ci ildə (miladi hesabla 1512-1513-cü illərdə) “Sidqi” təxəllüslü Seyyid Əhməd bin Həsən Bali adlı bir nəfər tərəfindən yazılmışdır. Bu adam milliyyətcə türk olub, o zamanlar Misirin Qahirə şəhərində yaşamışdır. Bundan artıq onun haqqında heç bir məlumat bizə gəlib çatmamışdır. 9 Əsərin gözəlliyi və şirinliyi məni valeh eylədi. Ancaq internet saytlarından və digər mənbələrdən araşdırmalarım bu əsər haqqında mənə heç bir məlumat vermədi. Əsərin elm adamlarının və folklorşünasların nəzərindən nə üçün yayındığı da mənə qaranlıq qaldı. Bəlkə də kim tərəfindənsə araşdırılıb, ancaq mənə rast gəlmədi. Sadəcə olaraq, belə bir əsərin varlığı haqqında bir neçə qısa cümlədən ibarət olan məlumatlarla rastlaşdım, vəssalam. Bunun üçün də bu əsəri əski yazıdan tərcümə edib, bu günkü dillə azərbaycanlı oxuculara çatdırmaq fikrim-dən keçdi. Nəhayət, bu işə qərar verdim. Lakin bir çox çətinliklərlə qarşılaşdım. Əsəri qələmə alan katib öz giriş sözündə qeyd edir ki, o, bu əsəri köhnə fars dilindən türkcəyə tərcümə edib. Ancaq bu “türkcə” XVI əsrdə işlənən ədəbi türk dilidir. Bu dil ərəb, fars və qədim türk sözlərinin qarışığından ibarət olub, çox çətin anlaşılandır. Bu günkü hər hansı sadə azərbaycanlı və yaxud türk oxucusu bu əsərin orijinalındakıları başa düşməkdə çətinlik çəkərlər. Əsərin tərcüməsi üzərində işləyərkən bir neçə lüğət kitabından və dini əsərlərdən istifadə eylədim. Zənnimcə çox maraqlı olan bu əsər oxucuların da diqqətini cəlb edəcək. Çünki, əsər dini ruhda yazılıb və maraqlı hekayətlər yolu ilə hər səviyyədən olan oxucular üçün öyüd-nəsihət kitabı olaraq nəzərdə tutulmuşdur. 10 Doğrudur, bu əsərin “Kitabi Dədə Qorqud” dastanları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bəlkə elə bu səbəbə görə qorqudşünaslar ona o qədər də əhəmiyyət verməmişlər. “Əcubə və Məhcubənin hekayətləri” şərq xalqlarının ibrətamiz hekayətlərindən ibarət bir əsərdir. Bu əsərdə verilmiş ayrı-ayrı hekayətlərin heç biri digərini tamamlamır. Hər bir hekayət ayrıca bir çox dəyərli ibrətamiz nəsihətdir ki, onlar elə bu günün özündə də heç vaxt öz əhəmiyyətini itirməmişdir. Hörmətli oxucular, bu kitabda verilmiş şərq xalqlarının nəsihət yollu hekayətlərinin bəzilərinə başqa kitablarda da rast gəlmək olar. Məsələn; altıncı babda “Əmanətin qorunması” başlığı altında Əcubə və Məhcubənin dilindən verilmiş hekayətlər buna misaldır. Kitabın əvvəlindəki münacat xarakterli yazını bu günkü oxucular üçün əhəmiyyətsiz hesab edərək ixtisar eylədim. Ümumi məzmununu isə başda bir neçə cümlə ilə verməklə kifayətləndim. Əgər gələcəkdə hansısa bir tədqiqatçı alim bu əsəri daha dolğun və geniş formada tərcümə edib nəşr etdirəcəksə, bəri başdan ona da öz dərin təşəkkürümü bildirirəm! Bu kitabı orijinalına uyğun olaraq “Əcubə və Məhcubənin hekayətləri” adı altında tərtib edib oxuculara təqdim edirik. Ümidvaram ki, geniş oxucu kütləsi və elmlə məşğul olanlar üçün maraqlı olacaq. Yüklə 1,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|