Ekspertizasi dərsliK

87 

istehsal edən müəssisələr bağlanıldı. Moskva soveti pivənin su ilə 

yarıbayarı  duruldularaq  içilməsinə  icazə  verdi  və  belə  pivənin 

satışı 1921-ci ilədək davam etdi. 

Sonrakı  on  illiklər  ərzində  köhnə  pivə  zavodları  yeniləri ilə 

əvəz  olundu.  Pivəbişirmə  sənayesi  yenidən  quruldu  və  inkişaf 

etdirildi.  

1985-ci ildəki məlum Qorbaçov qərarı pivə sənayesinə də öz 

zərərini  vurdu.  1989-cu  ildə  bu  çətinlikləri  arxada  qoyan 

pivəbişirmə sənayesi yenidən inkişaf yolunu tutdu. 

Azərbaycanda  pivə  istehsalına  keçən  əsrin  60-cı  illərində 

başlanılmışdır. Abşeronun Zığ kəndində  bu məqsədlə kiçik pivə 

zavodu  işə  salınmışdı.  Daha  sonra  Xırdalan  zavodu  işə  düşdü 

(1969).  Zavod  1997-ci  ildə  «Group  Castel»  konsernin 

mülkiyyətinə keçdi. 2008-ci ilin may ayında «Baltika» şirkəti və 

«Brasseries  İnternationales  Holding»  (Eastern)  LTD  «Xırdalan» 

zavodunu satın aldılar. 

Baltika  məhsulları  dünyanın  50  ölkəsində  satılır.  Rusiyada 

ixrac edilən pivənin 70%-i onun payına düşür. Bu şirkət Xırdalan 

zavodunu  aldıqdan  sonra  onun  adını  dəyişərək  «Baltika-Baku» 

qoymuşlar. Şirkətin məhsulları Azərbaycan pivə bazarının 75%-ni 

əhatə edir. 

Azərbaycanda bir pivə zavodu da Çexiya pivəsi istehsalı ilə 

məşğul  olmaqla  yeni  açılmışdır.  Həmin  zavod  ildə  150  min  dal 

pivə istehsalı gücündədir. 

Çinlilər  də  Azərbaycanda  pivə  müəssisəsi  yaradır.  Yeni 

zavodun  gündə  6  min  ton  pivə  istehsal  edəcəyi  planlaşdırılır. 

Azərbaycan pivələri müxtəlif növ qablarda buraxılır (şəkil 1.5). 

Avropada  müsəlmanlar  üçün  ilk  pivə  Belçikada  buraxılıb. 

«Sultan» adlanan pivə Brüsseldə istehsal olunan albalı pivəsinin 

spirtsiz analoqudur. Ona halal sertifikatını Əlcəzairdən olan imam 

verib. Yeni pivənin Fransa, Almaniya, Tunis və Küveytə ixracı da 

nəzərdə tutulub. 

Həqiqi  pivə  5,4  h.%-ə  qədər  spirtliyi  olan  pivələr  hesab 

olunur. Bundan yüksək olanlar ya qeyri pivə maya ştammlarından 

---

88 

istifadə edilməklə və ya spirt əlavə olunmaqla hazırlanır. 

Pivənin bütün sortları 1,8-7,0 h.% spirtə və 0,3-0,5% karbon 

qazına malik olur. 

 

 

 

Şə

kil 1.5. Az

ə

rbaycanda istehsal olunan piv

ə

 

nümunə

l

ə

ri 

 

1.3.3.2. 

İ

stehsal

ın texnoloji mə

rh

ə

l

ə

l

ə

ri 

 

Səmənidən  pivə  istehsalının  texnoloji  sxemi  bir  neçə 

mərhələni  əhatə  edir.  Səməninin  təmizlənməsi  və  əzilməsi,  pivə 

şirəsinin  hazırlanması,  onun  xüsusi  maya  irqləri  tərəfindən 

qıcqırdılması, durultmaq və yetişdirmək üçün yaşıl pivənin aşağı 

müsbət temperaturda uzun müddətli yetişdirilməsi; hazır pivənin 

süzülməsi və doldurulması, pivənin pasterizəsi. 

Pivə  istehsalında  4  komponentdən  istifadə  olunur:  səməni, 

mayaotu, su və maya. 

Su. Suyun keyfiyyətini onda olan Ca

++

 ionları və karbonatların 

qatılığı  müəyyən  edir.  Bu  məqsədlə  yumşaq  sudan  istifadə 

olunması daha məqsədəuyğundur. 

Mayaotu  (xmel).  Mayaotu  5-8  m  uzunluğunda  bitkidir. 

Yerüstü hissəsi hər il məhv olsa da çoxillikdir. Mayaotunda 200-ə 

---

89 

qədər  dad  maddələri  vardır.  Erkək  və  dişi  bitkilər  fərqləndirilir. 

Pivəbişirmədə istisna səviyyədə yalnız dişi bitkinin çiçəklərindən 

istifadə  olunur.  Mayaotunun  geniş  yayıldığı  yerlər  Bavariya 

(Cənubi  Almaniya),  Boqemiya  (Çexiya),  Çuvaşiya  (Rusiya), 

Oreqon, Vaşinqton, Aydaxo (ABŞ) və Böyük Britaniyadır. 

Mayalar.  Bu  məqsədlə  Saccharomycetaseae  ailəsinə  daxil 

olan mayalardan istifadə edilir. Pivə mayaları təbiətdə təsadüfən 

rast gəlinir. 100 illərlə seleksiya seçimləri ilə bu məqsədlə yararlı 

ştamlar  alınmışdır.  2  növü  istifadə  olunur:  yuxarı  qıcqırma 

mayaları və aşağı qıcqırma mayaları. 

Səməninin alınması. Pivə bişirmə istehsalının əsas mərhələsi 

hesab olunur. Bu zaman arpa cücərdilir və cücərmə zamanı əmələ 

gələn  diastaza  fermenti  nişastanı  maltozaya  (səməni  şəkəri) 

çevirir.  Həmin  fermentin  təsiri  altında  fermentləşmiş  kütlə 

(əzilmiş səməninin su ilə qarışığı) şəkərləşir, şirəyə çevrilir, o isə 

öz növbəsində qıcqıraraq cavan pivəyə çevrilir (şəkil 1.6). 

Səməni alınmasına arpanın isladılması ilə başlanır. Ağac, çən 

və  çəlləkdə  də  isladılma  aparıla  bilir.  Çəllək  yarıyadək  su  ilə 

doldurulur,  2-3  gün  saxlanır  ki,  su  bir  qədər  durulsun,  sonra 

tədricən  dənlə  doldurulur.  3-4  saatdan  sonra  üzə  çıxan  yüngül 

qarışıqlar  ələklə  götürülür,  sonra  dənin  üstündən  10-15  sm-dən 

artıq olan su götürülür. Yaxşı olar ki, bu məqsədlə temperaturu 10-

15

0

C  olan  yumşaq  sudan  istifadə  olunsun.  İsladılmada  dənin 

zibilləri suya keçdiyindən suyun vaxtaşırı dəyişdirilməsi aparılır. 

Adətən isti havada 12 saatdan bir, soyuqda gündə bir dəfə dəyişilir. 

İsladılma qarışdırmaqla 2-5 gün müddətində dənin tam şişməsinə 

qədər davam etdirilir. 

Cücərtilər  yarandıqdan  sonra  onlar  müxtəlif  üsullarla  kənar 

edilir.  İstehsal  olunan  pivənin  tipindən  asılı  olaraq  cücərtilər 

qurudulur  yaxud  yandırılır.  Bu  prosesin  kifayət  qədər 

avtomatlaşdırılması  mümkün  olmadığından  və  belə  avadanlıqlar 

baha  olduğundan  keyfiyyətli  xammal  xaricdən  alınır  və  çox 

bahadır. 

Qurudulma  rejimindən  asılı  olaraq  səməni  açıq  və  ya  tünd 

---