98
Osmaniyyə” kitabında aydın rəvayətlə
1
və Hələbi öz “Sirə”sinin “Ərqəmin evində Peyğəmbər
və əshabələrinin gizli iclaslarının olması” bölümündə nəql etmişlər.
2
Bu hədis həmin mənada,
təqribən sözləri oxşar şəkildə bir sıra hədis alimləri tərəfindən zikr olunmuşdur. Məsələn
Təhəvi, Ziya Müqəddəsi “Əl-Muxtarə”də, Səid ibn Mənsur “Sünən”də, Əhməd ibn Hənbəlin
“Müsnəd”inin birinci cildində Əlidən nəql olan hədisin 111-159-cu cüzünə müraciət etsəniz
kifayətdir. O, müsnədinin birinci cildinin 331-ci səhifəsində yenə İbn Abbasdan dəyərli bir
hədis nəql edir. Bu hədisdə İbn Abbas Əlinin başqalarından fərqlənən 10 üstün cəhətini sayır.
Bu dəyərli hədisi Nisai də İbn Abbasdan “Xəsaisül-Ələviyyə”nin 6-cı səhifəsində və Hakim
“Müstədrək”in üçüncü cildinin 132-ci səhifəsində nəql etmişdir. Zəhəbi də öz “Təlxis”ində
onu söyləmiş və doğru olduğuna etiraf etmişdir.
“Kənzül-Ümmal”ın altıncı cildi də ixtiyarınızdadır. Bu hədis orada müfəssəl şəkildə
yazılmışdır.
3
Sizə imam Əhmədin “Müsnəd”inin haşiyəsində çap olunmuş “Müntəxəbi
Kənzül-Ümmal”a müraciət etməniz lazımdır. Onun 5-ci cildinin 41-43-cü səhifəsinin
haşiyəsinə baxsanız müfəssəl şəkildə onu tapacaq və elə təkcə bu kifayətdir.
“Ş”
1
Necə ki, İbn Əbil-Hədidin “Nəhcül-bəlağə şərhi”nin (Misir çapı) 3-cü cildinin 263-cü səh.-də gəlmişdir.
Amma “Nəqzül-Osmaniyyə” haqq yolunu axtaran hər bir tədqiqatçıya lazım olan misilsiz kitablardandır. Bu
mövzu İbn Əbil-Hədidin “Nəhcül-bəlağənin şərhi”nin 3-cü cildində “Qasiə” xütbəsinin sonunda 257-281-ci
səh.-də gəlib.
2
Bu babın dördüncü səhifəsinə, yaxud Hələbinin “Sirə”sinin 381-ci səhifəsinə müraciət edin. Və İbn
Teymiyyənin məlum inadkarlığının ona vəhy olunmuş “adilanə boşboğazlıq və zorakılığına” etina etmə,
çünki ədalətli deyil.
Bu hədisi Misirli ictimaiyyətşünası Məhəmməd Həsəneyn Heykəl “Əs-siyasət” qəzetinin 12 zilqədə, 1350-
ci il hicri-qəməri tarixli, 2751-ci nömrəsində nəşr olunmuş beşinci səhifəsinin ikinci sütununda söyləmişdir.
Ora müraciət et və bu, müfəssəl şəkildə yazılmışdır. Və (Əs-siyasət) 2785-ci nömrəsinin əlavələrinin 6-cı
səhifəsinin dördüncü sütununa müraciət etsən, onun bu hədisi Müslimin “Səhih”ində, Əhmədin
“Müsnəd”indən, İbn Həcər Heysəminin “Cəmül-Fəvaid”indən, İbn Qüteybənin “Uyunil-Əxbar”ından,
Əhməd ibn Əbdür-rəbənin “İqdül-Fərid”indən, Əmr ibn Bəhr Hacizin “Risalə”sindən, Bəni-Haşimdən və
imam Əbu İshaq Sələbinin “Təfsir”indən nəql etmişdir.
Mən deyirəm: Bu hədisi ingilis Corc “Məqalətün fil-İslam” (ərəbcə tərcüməsi) kitabında yazmışdır.
Məqaləni Haşim Ərəbi adlanan dinsiz bir protestant ərəbcəyə tərcümə etmişdir. Bu hədisi onun tərcüməsinin
altıncı çapının 79-cu səhifəsində tapmaq olar. Bu hədis məşhur olduğu üçün bir sıra avropalılar; fransız,
ingilis və alman yazıçıları da onu söyləmişlər. Tomas Karlayl da onu müxtəsər şəkildə “Əl-İbtidal” kitabında
yazmışdır.
3
392-ci səhifədə 6008-ci hədisə müraciət et və onu İbn Cərir nəql etmişdir. 396-cı səhifədə 6045-ci hədisə
bax. Onu Əhmədin “Müsnəd”indən, Ziya Müqəddəsinin “Əl-Muxtarə”sindən və Təhavi və İbn Cərirdən
nəql etmiş və onu doğru hesab etmişlər. 397-ci səhifədə 6056-cı hədisə müraciət etsən, görəcəksən ki, onu
İbn İshaq, İbn Cərir, İbn Əbu Hatəm, İbn Mərdəveyh, Əbu Nəim və Beyhəqi “Şöəbul-İman” və “Dəlail”də
nəql etmişlər. 401-ci səhifədə 6102-ci hədisə müraciət etməklə aydın olacaqdır ki, İbn Mərdəveyhdən, və
408-ci səhifədə 6155-ci hədisindən məlum olacaqdır ki, Əhmədin “Müsnəd”indən və İbn Cərir və Ziyadan
“Əl-Muxtarə”də nəql olunmuşdur. “Kənzül-Ümmal”ı araşdıran şəxs bu hədisi onun başqa yerlərində
tapacaqdır. İbn Əbil-Hədidin “Nəhcül-bəlağənin şərhi”nin 3-cü cildinin 255-ci səhifəsinə müraciət etsən və
ya bu kitabda “Qasiə” xütbəsinin şərhinin axırlarını oxusan, bu hədisi olduğu kimi tapa biləcəksən.
99
İYİRMİ BİRİNCİ MƏKTUB
10 Zilhiccə 1329
Bu “nəssin” (hədisin) sənədi barəsində şübhə.
Düşməniniz bu hədisin sənədini mötəbər hesab etmir və onu rədd etmək üçün möhkəm
izahatları vardır. Onun etibarsız olması üçün elə bircə bu kifayətdir ki, onu Müslim və Buxari
nəql etməmiş, habelə, “Sihah” yazıçıları da yazmamışlar. Güman etmirəm ki, bu hədis sünnə
əhlinin etimadlı şəxsləri vasitəsilə nəql olsun və siz də bu hədisi –onların vasitəsi ilə
söyləndiyinə görə– mötəbər hesab edəsiniz.
“S”
100
İYİRMİ İKİNCİ MƏKTUB
12 Zilhiccə 1329
1. Bu hədisin sənədinin doğru olması.
2. Nə üçün ondan üz döndərmişlər?
3. Onları tanıyan şəxs onların üz çevirməsindən təəccüblənməz.
1. Əgər mən bu hədisi sünnə əhli təriqi ilə mötəbər və doğru hesab etməsəydim, burada
ondan danışmazdım. Bundan əlavə İbn Cərir və imam Əbu Cəfər İskafi onun doğru olmasını
yəqinləşdirmi
1
və bir sıra məşhur tədqiqatçılar onu doğru hesab etmişlər. Onun doğru olmasını
bilmək üçün sənə təkcə bu kifayət edər ki, bu hədis sünnə əhlinin etimadlı şəxsləri vasitəsi ilə
söylənmişdir. O şəxslər vasitəsi ilə ki, “Sihahi-Sittə”nin müəllifləri arxayınlıqla onlardan və
rəvayətlərindən dəlillər gətirmişlər. Əhmədin “Müsnəd”inin birinci cildinin 111-ci səhifəsinə
baxın. Orada görəcəksiniz ki, bu hədisi Əsvəd ibn Amirdən
2
, Şərikdən
3
, Əməşdən
4
,
Minhaldan
5
, İbad ibn Abdullah Əsədidən
6
və “məruf” şəkildə Əlidən nəql etmişdir. Bu
sənədin silsilə şəxslərinin hər biri müxaliflərə bir dəlildir. Və hamısı, sözsüz, “Sihah”
kitablarında adı gələn şəxslərdəndir. Qeysərani onların haqqında “Əl-cəm beynə Ricalis-
Səhiheyn” kitabında yazmışdır. Buna görə də bu hədisin doğru olmasını deməkdən savayı
başqa yol yoxdur.
2. Amma Müslim, Buxari və başqalarının bu hədisi nəql etməməsi məsələsinə gəldikdə isə
bu ona görədir ki, onların xilafətinə olan əqidələri ilə uyğun gəlmiri və elə həmin məsələ
onların bir çox “nəssləri” qəbul etməmələrinə səbəb olmuşdur. Qorxmuşlar ki, əgər nəql
etsələr, şiənin əlində bu bir silah ola bilər və ona görə də bilə-bilə onları gizlətmişlər. Sünnə
əhlinin böyüklərindən çoxu –Allah təqsirlərindən keçsin– bu yol ilə getmiş və bu məzmunda
olan bütün hədisləri gizlətmişlər. Onlar hədis gizlətməkdə məşhur idilər, belə ki, Hafiz ibn
Həcər “Fəthul-bari” kitabında onları nəql etmiş və Buxari “Səhih”in birinci cildində “elm”
kitabının axırlarında bu barədə bir bölüm
«
موق حنود ًاموق ملعلاب ّصُخ نحم ٌباب
»
ayırmışdır.
7
3. Buxarinin Əmirəl-möminin (ə) və Əhli-beytə (ə) olan rəftarından agah olanlar bilirlər ki,
onun qələmi “nəsslərin” gözəllikləri qarşısında acizdir və onların xüsusiyyət və imtiyazlarını
1
“Kənzül-Ümmal”ın altıncı cildinin 396-cı səhifəsindəki hədislərdən 6045-ci hədisə müraciət etsən tapa
bilərsən. İbn Cərir bu hədisi doğru hesab etmişdir. Əgər “Müntəxəbi-Kənz” kitabına müraciət etsən,
Əhmədin “Müsnəd”inin 5-ci cildinin 44-cü səhifəsindəki haşiyəsinin əvvəllərində bu hədisin İbn Cərir
tərəfindən doğru sayılmasından agah olarsan və Əbu Cəfər İskafi “Nəqzül-Osmaniyyə” kitabında onun
doğru olmasına dair qəti şəkildə hökm vermişdir. İbn Əbil-Hədidin “Nəhcül-bəlağənin şərhi”nin (qədim
Misir çapı) 3-cü cild, 263-cü səhifəsinə müraciət edin.
2
Buxari və Müslim öz “Səhih”lərində ondan dəlil gətirmiş və hər ikisinin fikrincə o, Şöbədən hədis
eşitmişdir. Buxarinin fikrincə, Əbdül-Əziz ibn Əbu Səlmədən və Müslimin fikrincə, üheyr ibn Müaviyədən
və Həmmad ibn Səlmədən də hədis eşitmişdir. “Səhihi Buxari”yə əsasən, Məhəmməd ibn Hatəm ibn Bəzi və
Müslimə əsasən, Harun ibn Abdullah, Naqid, ibn Əbu Şeybə və Züheyr ondan rəvayət nəql etmişlər.
3
Müslim öz “Səhih”ində ondan dəlil gətirmişdir, belə ki, 16-cı məktubda onun adını çəkəndə xatırladıq.
4
Buxari və Müslim öz “Səhih”lərində ondan dəlillər gətirmişlər. Bu haqda 16-cı məktubda qeyd etdik.
5
Buxari ondan dəlillər gətirmişdir. 16-cı məktuba bax.
6
O, İbad ibn Abdullah ibn Zübeyr ibn Əvam Qürəşi Əsədidir. Buxari və Müslim öz “Səhih”lərində ondan
dəlillər gətirmişlər. O, Əbu Bəkrin qızları Əsma və Ayişədən hədis eşitmişdir.
7
Səh. 25
Dostları ilə paylaş: |