Elektron resurslar Məlumatın ardı
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QRAFİKA və RƏNGKARLIQ
- Qriqori Qriqoryeviç
- Çap üçün deyil HEYKƏLTƏRAŞLIQ
- İbrahim İsmayıl oğlu Zeynalov
- Elmira Şahtaxtinskaya
- Çap üçün deyil
İnsan və heyvan fiqurlarının real ifadə üslubu, mənzərə təsvirlərinin inandırıcı real görüntüləri bu əsərləri fərqləndirən əsas cəhətlərdir. Ustadın ilk əsərlərindən sayılan, dahi şair Ə.Firdovsinin “Şahnamə” əsərinə çəkdiyi miniatür — “Yatmış Rüstəm” adlanır. Ən böyük tərtibat işləri də (742 səhifə) “Şahnamə” əsərinin əlyazmasında çəkilib (258 böyük miniatür). Rəssamın bu əlyazmadakı ən məşhur illüstrasiyası — “Keymu- razın saray əhli” miniatürüdür. Dahi şair N.Gəncəvinin — “Xəmsə”, Nəvainin — “Divan” əlyazmasına miniatürlər kamil sənətkar tərəfindən çəkilib. Bu əlyazmalar hazırda Nyu- York şəhərindəki “Metropoliten” muzeyində və Fransanın Milli Kitabxanasında saxlanılır. Şair Hafizin “Divan” əlyazmasına çəkdiyi miniatürlərdə sadə insanların və saray əyanlarının həyat tərzi təsvir edilmişdir. Sultan Məhəmməd miniatürlə yanaşı, ayrıca vərəqə üzərində portretlər yaratmışdır. Həmin portretlərdən ən məşhuru kimi “Mütaliə edən şah- zadə” əsərini göstərmək olar. Hazırda Rusiya Milli Kitabxanasında sax- lanılır.
1 2 3 59 58 Ekspozisiya 2 QRAFİKA və RƏNGKARLIQ İncəsənət əsərləri yarandığı dövrün , insanların məişət və mədəniyyətini əks etdirən “ Qaqarin hadisələrini sənəddir”. Rəssamın yaşadığı və yaratdığı dövr, obraz və mənəvi dəyərlər rəngkarlıq və qrafika əsərlərində bizə gəlib çatır. Rus rəssamı, knyaz
həsr olunmuş əsərlərində yurdumuzu, insanların həyat tərzini təsvir et- mişdir. O, həm də memar kimi fəaliyyət göstərmişdir: Tiflis şəhərində “Sioni” məbədi onun layihəsi əsasında tikilmişdir (1853). Bu məbədin divar rəsmlərini də Q.Qaqarin özü çəkmişdir. Parisdə çap etdirdiyi (1847) “Səfalı Qafqaz” və “Qafqaz kostyumları” adlı albomların ilk nəşrləri 19-cu əsrdə Qafqazda yaşayan xalqların etno- qrafiyasının tarixi salnaməsidir. 1859-1872-ci illərdə Rusiya Rəssamlıq Akade- miyasının vitse-prezidenti olan sənətkar incəsənət
lər yaratmışdır. İstedadlı rəssamın yağlı boya, qra- fika və akvarellə işlədiyi təsvirlər “Rus muzeyi” və “Tretyakov qalereyası”nda saxlanılır. “Qafqaz kostyumla- rı” adlı albomun ilk nəşri (Paris) Bakı xan sarayı Bakılı İrəvan sərdarının sarayında güzgülü zal Zabit Gənc DEKOR — İNSAN, CƏMİYYƏT, ZAMAN · ·
Miniatür nədir? Miniatür və tablodakı rəsmin fərqi nədir? Ədəbiyyat dərsliyindən tanış olduğun hekayəyə miniatür çəkməyə çalış.
· · Hansı qrafik rəssamları tanıyırsan? Qrafika və rəngkarlıq əsərlərinin əsas xüsusiyyətləri hansılardır? Ekspozisiya 1 Ekskursiya
HEYKƏLTƏRAŞLIQ Heykəltəraşlıqda, adətən, möhkəm materiallardan istifadə olunur (daş, mərmər, qranit, ağac, metal, bəzən də gil, terrakota, mayolika, fayans). Heykəltəraşlığın əsas obyekti — insandır, nadir hallarda heyvan və ya əşyalar da təsvir olunur. Dairəvi heykəl həcmlidir və seyrçi kimi məkanda mövcuddur. Onun ətrafına dolanaraq hər tərəfdən baxmaq olar və o, hər dəfə müxtəlif cür görünəcək. Relyef təsvir isə müstəvi üzərində yaradılır, qabarıq və ya oyuq olur. Heykəltəraş İbrahim İsmayıl oğlu Zeynalovun (1934-2008) yaratdığı monumental heykəl, büst-portret əsərləri dövrünün dəyərli əsərlərindəndir. 20-ci əsrin ikinci yarısından onun yaradıcılığında tarixi şəxsiyyətlər — Ə.Naxçıvani, İ.Nəsimi, Ş.İ.Xətai, M.F.Axun- dzadə, M.Ə.Sabir, N.Nərimanov və H. Z.Tağıyevin obrazları hey- kəltəraşlıq mədəniyyətimizin incisi hesab olunur. Bu əsərlər forma plastikliyi, milli koloriti ilə seçilir. Orta əsr filosof-şairi İ.Nəsiminin obrazında dalğınlıq və sakitlik yalnız zahiri görünüşdür: əllərini arxasında çarpazlayıb, qamətini məğ- rurcasına dikəltmiş şairin duruşu, uzaqlara dikilmiş düşüncəli baxış- ları onun alicənab daxili aləmindən, möhkəm iradəsindən xəbər verir. Sakit əzəmətə və təmkinli qətiyyətə malik insan obrazından bəhs edir. Tuncdan hazırlanmış bu abidənin materialı şairin iradəsi kimi möh- kəmlik simvoludur. Ekspozisiya 4
—
Qrafikanın əsas sahələrindən biri olan plakat mətnlə müşayiət olunan, yığcam, nəzəri ilk baxışdan cəlb edən, böyük formatlı təsvirdir. Plakat, əsasən, məlumat və ya təbliğat xarakteri daşıyır. Obrazın ifadəliliyi, hamının başa düşəcəyi simvollar, kontur və ya siluetlə çəkilən təsvirlərdəki mətn — plakatın əsas əlamətləridir. Böyük rəng ləkələri, kontrast rəng çalarları plakatın dekorativ və emosional xüsusiyyətidir. Rəngin özü bəzən mövzunun simvoluna çevrilir. Azərbaycan sənətkarları da yaşadıqları dövrün hadisələrini təsvir edən plakatlar yaratmışlar. Rəssam Elmira Şahtaxtinskayanın plakat sahəsində yaratdığı əsərlər ölkəmizin tarixi salnaməsidir. Tariximizi, mədəniyyətimizi əks etdirən plakat silsiləsində rəssam ölkəsinin obrazını yaratmağa nail olmuşdur. Ekspozisiya 3 Plakat (almanca “plakat”, fransızca “placard” — elan, afişa. “Plaquer” sözündən götürülüb — yapışdırmaq mənasında işlənir) — İngiltərə və ABŞ da “poster”, Fransada “affich”– afişa adlanır. Qobustan Əcəmi Naxçıvani Şah İsmayıl Xətai Soltan Məhəmməd 61 60 İ.Nəsimi abidəsinin əsas fərqli əlamətləri haqqında danış. Dairəvi və relyefli heykəlin fərqi nədir? Plakat nədir? Plakatın miniatürdən fərqi nədir? DEKOR — İNSAN, CƏMİYYƏT, ZAMAN
“Azərbaycan — qədim mədəniyyətin mər- kəzidir” — silsilə plakatları Qobustan qayaüstü ya- zılarını əks etdirən plakatdan başlayır. Əcəmi Naxçıvani, Nəsirəddin Tusi, Urməvi, Bəhmənyar, Nizami Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli, Səməd Vurğun, Üzeyir Hacıbəyli, Sultan Məhəm- məd və digərlərinin portret-plakatları — müxtəlif dövrlərdə yaşayıb-yaratmış tarixi şəxsiyyətlərin obrazı — plakat sənətinin tükənməz imkanlara malik olduğunu göstərir.
Yüklə 0,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|