Elektron resurslar Məlumatın ardı

Согласно новым требованиям «вес ежедневного комплекта 

учебников и письменных принадлежностей не должен 

превышать: для учащихся 1-2-х классов - более 1,5 кг, 3-4-х 

классов - более 2 кг; - 5-6-х - более 2,5 кг, 7-8-х - более 3,5 кг, 9-

11-х - более 4,0 кг». 

55

54

18. HERALDİKA — GERB VƏ EMBLEMLƏR 

Orta  əsrlərdə,  Qərbi  Avropada  insanın  cəmiyyətdə 

hansı təbəqəyə aid olduğunu göstərən daha bir fərqlən-

dirici nişan mövcud idi. Bu, 

 

qalxan və dəbilqəsinə, bayraq və at çuluna vurulan şəx-

si nişan — gerb idi. Gerb üzərindəki nişanlar polad ge-

yimli cəngavərlərə bir-birini uzaq məsafədən tanımağa 

xidmət edərdi. 

hərbi-zadəgan təbəqəsinin

Gerblərdə rəng və təsvirin simvolik mənası.

Azərbaycan şəhərlərinin gerbi.

BİLƏCƏKSƏN:

Yaradıcı araşdırma: 

gerbdəki heraldik 

və qeyri-heraldik fiqurlar

İnsanlara fərqləndirici 

nişanlar nə üçün lazım idi? 

Gerbləri niyə qalxan 

üzərində təsvir edərdilər?

Gerbdə  olan  hər  bir  nişan  və 

rəng  müəyyən  mənaya  malik 

idi və onu daşıyan şəxs haqqın-

da simvolik informasiya verər-

di. Gerb — nəslin ləyaqət rəm-

zi sayılardı.   

Emblem — 

Gerb — zadəgan nəslinə, şəhə-

rə, ölkəyə mənsub, nişan və em-

blem təsviri olan lövhə-qalxan.

hər hansı ideya və 

ya  anlayışın  simvolik,  şərti 

təsviridir:  məsələn,  at  nalı  — 

uğur emblemi sayılır.

Heraldika 

— gerb və nişanları 

öyrənən elm sahəsidir.

A3 

Quaş

Flomaster 

Tabaşir

Yaradıcı fəaliyyət.  

Sinif yoldaşlarınla birgə “Sarayda şənlik” — 

kollektiv  panno  yaratmağa  çalış.  Əvvəlcə  ümumi  kompozisiyanı 

dəqiqləşdir:  divar,  tavan  və  döşəməni.  Burada  saray  interyerini, 

mebel  və  əşyaları  təsvir  edib,  bəzəyə  bilərsən.  Çəkilmiş  hissələri 

kəsib ümumi kompozisiyaya yapışdır. Sonra hərəkətdə olan, rəqs 

edən,  hörmətlə  baş  əyən  insan  fiqurlarını  kostyumda  təsvir  et.   

Perspektivin qanunlarını nəzərə almağı unutma. 

A.Boss. Sarayda bal. 17-ci əsr  

Yaradıcı araşdırma: 

saray: interyer, 

mebel, forma, naxış, təmtəraq.

Saray interyerinin divar naxışları, me-

bel və nəfis əşyalar saraya xüsusi yara-

şıq  və  təmtəraq  verər,  kralın  cah-

calalını bildirərdi.

Tavandakı  rəsmlər,  güzgülü  divarlar, 

büllur  çilçıraq,  incə  ornamentli  döşə-

mələr, qızılı yapma dekorun bolluğu — 

qeyri-adi  dekorativlik  və  xüsusi  tən-

tənə təəssüratı yaradardı. 

O dövrün dəbdəbəli mebelləri zəngin de-

korla bəzənərdi. 

Sarayda hansı mərasimlər keçırilərdi?

Azərbaycan evi və saray interyerindəki fərq nədədir? 

Saray interyeri

Gerbin 

formaları

Heraldik fiqur — üfüqi, şaquli və 

diaqonal  üzrə  olur.  Burada  əsas 

simvol-elementlər  müxtəlif  rəng 

çalarlarıdır.

Əsas heraldik fiqurlar 

Şaquli

Diaqonal

Üfüqi

Qeyri-heraldik  fiqurlar  —  təbii, 

süni və əfsanəvi olur. Müxtəlif can-

lı və cansız varlıqların simvolik təs-

virindən ibarətdir.

Əsas  qeyri-heraldik fiqurlar 

Təbii–

insan, 

heyvan, 

bitki

Süni –

gəmi, tikili, 

məişət əşyası, 

silah

 Əfsanəvi–

əjdaha, 

qrifon 

Emblem

Forma

Gerb

Bakı şəhərinin gerbi

Çap üçün deyil

---

Rənglər: sarı və ağ rəng qızıl və gümüş rənginə uyğun idi. 

Qızıl — zən-

ginlik və ədalət

;

 gümüş — paklıq və saflıq  rəmzi sayılardı. 

Digər beş rəng: tünd-qırmızı — məhəbbət

;

 mavi — gözəllik və ucalıq

;

 ya-

şıl — bolluq, rifah, al-qırmızı — hakimiyyət

;

 qara — müdriklik simvolu 

sayılardı. 

57

56

1Bəxtiyar

"İçərişəhər" m. 2 m T: 055-861-69-19. 

2напрот Совмин,

 с отл. ремонтом, дом облицован аглаем, встр. кухня, 

2/5 Цена 130 тыс. долл. Т: 012-493-04-40, Эльхан.

Prezident Apartının yanında, İstiqlaliyyət küç., sahəsi 41/55 kv.m, icarəyə verməyə ideal yerdir. 

Özüm satıram. Qiyməti 90 min doll.   T: 012-492-00-26, 050-671-29-05, Azər.

Yaradıcı araşdırma: 

gerbdə təsvir olunan 

və rəng

sı.

Nişan-təsvirlər: 

;

mətsevərlik; çələng — şöhrət; qanadlı ilan — şər; əjdaha — əzəmət; əl — 

igidlik  göstəricisi idi. 

nişan 

lərin  məna

palıd ağacı, ayı — güc; məşəl, açıq kitab — elm  arı — zəh-

Dövlətlər və ayrı-ayrı şəhərlərin də öz gerbi var. Gerblərdə həmin 

şəhərlərə  xas  olan  xüsusiyyətlər  —  təbiət,  sərvət,  xalq  əfsanələ-

rinin obrazı və digərlərini əks etdirərdilər. 

Yaradıcı araşdırma: 

Azərbaycan şəhərlərinin gerbi: rəng və təsvirlə-

rin  mənası.  

Heraldik fiqurlarda — rəngin, qeyri-heraldik fiqurlarda isə təsvi-

rin simvolik mənası nədir?

“Heraldika dili”  və  “Gerbi oxumaq” ifadəsini necə başa düşürsən?   

Yaradıcı fəaliyyət. 

Simvolların şərti dilindən istifadə 

edərək,  şəxsi  və  ya  ailə  gerbini  təsvir  et,  yaxud  apli-

kasiyasını düzəlt. Qalxanın forması, onun rəngli sahə-

lərə bölünməsi, vacib saydığın simvol-fiqurlar fikirləş. 

Rəngli kağızlar

Flomasterlər

Rəngli karandaşlar

Özünün və ailənin marağını nəzərə alaraq deviz tərtib et. Təsvir və 

rəng həlli ifadəli və aydın olmalıdır. Bu gerb — sinif, məktəb otağı, 

idman klubu və ya hər hansı fənnin emblemi də ola bilər. Bu tapşırığı 

kompyuterdə, Paint — qrafik redaktorundan istifadə edərək işləyə 

bilərsən.  

Bakı

Gəncə

Şamaxı

Şəki

Şuşa

Naxçıvan

Lənkəran

Müasir cəmiyyətdə simvol və emblemlər mövcuddur? Onlar nəyi 

bildirir?  Gerbləri tərtib etmək hansı məqsəd daşıyır? 

http://www.heraldicum.ru, azerbaij/index.htm

19-20. MÜXTƏLİF DÖVR SƏNƏTKARLARININ YARADICILIĞI

İNCƏSƏNƏT SALNAMƏLƏRİ

Elə  incəsənət  əsərləri  var  ki,  öz  dövrünün  simvoludur.  Onları 

yaradan isə rəssamdır. Rəssamın yaratdığı insan obrazı, yaşadığı 

dövrün hadisələri   rəngkarlıq, qrafika, heykəltəraşlıq və memarlıq 

nümunələrində  canlanır.  İfadə  üslubuna  görə  onların  öz  dili  var. 

Müxtəlif ifadə üslubu olan bu əsərləri isə bir cəhət birləşdirir — ya-

radıcılıq. 

Miniatür

 (latınca — minium,   qırmızı rəng deməkdir) — kiçikölçülü rəsmlərə 

deyilir. Orta əsr əlyazma kitablarında birinci sətri və baş hərfi fərqləndirmək, 

bəzəmək zərurətindən yaranıb. Keçmişdə birinci sətri və ya baş hərfi, adətən, 

qırmızı rənglə fərqləndirərdilər. Sulu boyalardan istifadə olunaraq çəkilərdi. 

tünd-qırmızı

mavi  

yaşıl  

al-qırmızı 

qara  

MİNİATÜR

Orta  əsr  Şərq  əlyazmalarını  bəzəyən  təs-

virlər  —  miniatür  adlanır.  Qrafika  və  rəng-

karlığın uğurlu sintezindən yaranmış bədii üs-

lubdur.    İllüstrasiya  kimi,  miniatürdə  də  əl-

yazmalardakı  mətnin  məzmunu  təsvir  edi-

lərdi.  

Naxışların  kompozisiya  zənginliyi,  lirik 

mənzərələr,  incə  xətt  və  formaların  ritmi, 

kolorit ahəngdarlığı, obrazların dekorativliyi 

miniatürə xas olan cəhət idi.  

Miniatür  sənəti  —  saray  sənəti  də  ad-

lanardı.  Çünki  əlyazma  kitabların  miniatür-

lərlə  bəzədilməsi,  əsasən,  padşah  və  şah-

zadələrin sifarişi olardı. 

Orta əsrin mədəniyyət mərkəzi olan Təbriz 

şəhərində  yaşayıb-yaradan  miniatürçü-

rəssam  Sultan  Məhəmməd  Nizaməddin 

(1470–1555)  şah  kitabxanasında  baş  rəssam 

idi.  Onun  əsərləri  kompozisiya  dinamikliyi, 

koloritin  dekorativliyi,  incə  harmoniyası  ilə 

fərqlənərdi. 

Mütaliə edən 

şahzadə

Gerbləri  “oxu” və izah et

Çap üçün deyil

---