51
50
İnsanı əhatə edən əşyalar arasında onun
ge-
yimdir. Geyimin forma
dekorunu, gözəlliyi haqqında təsəvvür-
lərin
Qədim Çində sarı rəng — qızıl, zinət rəngi, əjdaha isə
imperator
simvolu sayılardı. Böyük
yar-
dım edən yüksək məmurların geyimlərinin də öz fərqləndirici işa-
rələri vardı.
ən çox bağlı olduğu
və
rolunu araşdırmaq üçün Qədim Çinə səyahət edək.
dövlətin idarəçiliyində imperatora
Geyimın rəngı rütbəyə görə seçilərdi: imperator — sarı, döyüş-
çülər — ağ və qırmızı, gənc döyüşçülər — mavi, əyanlar isə qəhvəyi
rəngli libaslar geyinərdilər.
Çin kəndliləri gündəlik iş üçün rahat, qaba parçadan tikilmiş sa-
də paltarlar geyinərdilər.
DEKOR — İNSAN, CƏMİYYƏT, ZAMAN
16. QƏDİM ÇİN GEYİM ƏNƏNƏLƏRİ — SİMVOL VƏ RƏNG
Yaradıcı araşdırma:
geyimdə quş və heyvan təsvirləri, rəngin mənası.
Uzunömürlülük simvolu sayılan ağ durna böyük rütbəli məmurun xələtinin
sinəsində — birinci, yüksək rütbəyə işarə idi. Hərbi məmurun libasını bəzəyən
pələng, aslan, bəbir təsvirləri rütbəyə uyğun tikilərdi.
Məmur papağının yuxarı hissəsi büllur, şüşə, bürüncdən hazırlanan kiçik
kürəciklərlə bəzədilərdi. Material, ölçü və rəng fərqi də rütbədən asılı olardı.
Yüksəkrütbəli məmurun baş geyimindəki kürəcik yaqutdan olardı.
Məmur geyimləri və papaqları. Çin
İmperator ailəsinin üzvləri, yüksək
məmur, alim, kübar xanımlar uzun
qolları yerə dəyən ipək xalatlar ge-
yinərdilər. Xəfif ipək yüksək təbə-
qələrdə üstünlük sayılardı.
Hətta ipək alveri edən tacirlərə də bu parçadan libas
geymək qadağan idi.
Ustalıqla bəzədilmiş bu ipək geyimin naxışlarının öz mə-
nası vardı: məsələn, kəpənək — xoşbəxtlik və sevinc, gül-
çiçək — əsil-nəcabət, zənginlik və baharın gəlişini bildi-
rərdi. Saray xanımları mürəkkəb formalı saç düzümlərinə
qızıl və gümüşdən sancaqlar taxardılar. Geyimi dik-
dabanlı ipək başmaqlar tamamlayırdı. Zadəgan kostyu-
munun əsas hissəsi olan kəmər — rəngı, materialı və
bəzəyi ilə də fərqlənərdi.
İmperator
geyimindəki
sarı rəngi
Çin dekorativ
sənətinin daha
hansı sahələrində
görmək olar?
Qədim Çin geyimi çəkməyə çalış.
Onun kimə aid olduğunu müəyyənləşdirən naxış, rəng və
simvolları istifadə edərək rənglə.
Yaradıcı fəaliyyət.
İmperator və hərbçilərin geyimləri
Yaradıcı araşdırma:
qadın kostyumu —
simvol və rəng.
Kişi və qadın geyim bəzəklərində hansı simvol və rəngə üstünlük verilirdi?
Qədim Misir və Çin geyimləri arasında fərqli və oxşar xüsusiyyətlər nədir?
Geyimin “insan haqqında necə danışdığını” indi təsəvvür edə bil-
dinmi?
Quaş
Flomaster
Pastel təbaşir
Çin kəndliləri
Kvadrat formalı
tikmə.
Çap üçün deyil
53
52
DEKOR — İNSAN, CƏMİYYƏT, ZAMAN
17. QƏRBİ AVROPAIN DEKORATİV-TƏTBİQİ SƏNƏTİ. 17-ci ƏSR
17-ci əsrdə Qərbi Avropanın dekorativ-tətbiqi sənəti — forma,
naxış və rəngi ilə Qədim Misir və Çin incəsənətindən fərqlənirdi.
Bu dövrün kostyumları olduqca təntənəli və çoxsaylı bəzəklərlə
möhtəşəm görünər, aristokrat zövqünə və həyat tərzinə uyğun
olardı.
Fransa kralı 14-cü Lüdovik hər zaman geyimlərində cah-calal və
büsatın zənginliyini nümayiş etdirməyə çalışardı. Dəbin əsas qanu-
ni daşıyıcısı olan kral fransız aristokratları üçün nümunə idi. Onun
kostyumunu almaz və brilyantlar, rəngli daş-qaşlar, qızıl və gü-
müşlər bəzəyərdi. Kostyumun cah-calalı — kralın idarə etdiyi döv-
lətin çiçəklənməsindən xəbər verməyilə yanaşı, başqa dövlətlər
arasında onun nüfuzunun artmasına işarə idi.
Geyim tərzi və insanın cəmiyyətdə mövqeyi.
Qərbi Avropanın saray interyeri və məişət əşyaları haqqında.
BİLƏCƏKSƏN:
Yaradıcı araşdırma:
kostyum: forma, naxış, geyim elementləri.
fərqli xüsusiyyətləri izah et.
Azərbaycan milli geyimi ilə Qərbi Avropa kostyumu arasında oxşar və
Kral 14-cü Lüdovik
Aristokrat — kübar, əsilzadə.
Jüstokor — uzun, yaxasız, cibli kişi üst geyimi.
Bafta — metal saplardan toxunan lent.
Beləliklə, kostyum — insanın cəmiyyətdə müəyyən təbəqə və ya
qrupa aid olduğunu göstərən nişan, simvol sayılardı.
Bu gün də dekor cəmiyyətdə eyni funksiyanı daşıyır. Qədim vaxt-
lardan müasir dövrədək dekor həyat tərzinə qayda gətirir, insanlar
arasında ünsiyyət yaradır, onların kim olduğunu müəyyən edir.
Yaxalıq
Dəvəquşu lələyilə
bəzənmiş enliətək
üçkünc şlyapa
Zınqırov formalı
alt yubka
Şleyfli
üst yubka
Bant
Yelpik
Baş bəzəyi —
gül-çiçək, bant,
qiymətli daşlarla
bəzənmiş
“mərtəbəli tac”
Parik
Jüstokor
(üst geyimi)
Manjet
(qatlanmış
hissə)
Ciblər
İpək
corablar
İri kəpənək-bantla
bəzədilmiş tufli
Külot
(dizə qədər
şalvar)
Bafta
Düyün
vurulmuş
qurşaq
Qılınc
Qızıl saplarla bəzədilmiş geyimi yalnız kral və ailəsi geyinə bilərdi.
Sarayda daha bir qayda var idi: kraldan başqa, bütün kişilər şlyapasını
çıxarmalı idi.
Bu, maraqlıdır
Çap üçün deyil