53
52
DEKOR — İNSAN, CƏMİYYƏT, ZAMAN
17. QƏRBİ AVROPAIN DEKORATİV-TƏTBİQİ SƏNƏTİ. 17-ci ƏSR
17-ci əsrdə Qərbi Avropanın dekorativ-tətbiqi sənəti — forma,
naxış və rəngi ilə Qədim Misir və Çin incəsənətindən fərqlənirdi.
Bu dövrün kostyumları olduqca təntənəli və çoxsaylı bəzəklərlə
möhtəşəm görünər, aristokrat zövqünə və həyat tərzinə uyğun
olardı.
Fransa kralı 14-cü Lüdovik hər zaman geyimlərində cah-calal və
büsatın zənginliyini nümayiş etdirməyə çalışardı. Dəbin əsas qanu-
ni daşıyıcısı olan kral fransız aristokratları üçün nümunə idi. Onun
kostyumunu almaz və brilyantlar, rəngli daş-qaşlar, qızıl və gü-
müşlər bəzəyərdi. Kostyumun cah-calalı — kralın idarə etdiyi döv-
lətin çiçəklənməsindən xəbər verməyilə yanaşı, başqa dövlətlər
arasında onun nüfuzunun artmasına işarə idi.
Qərbi Avropanın saray interyeri və məişət əşyaları haqqında.
Geyim tərzi və insanın cəmiyyətdə müəyyən edən rolu.
BİLƏCƏKSƏN:
Yaradıcı araşdırma:
kostyum: forma, naxış, geyim elementləri.
fərqli xüsusiyyətləri izah et.
Azərbaycan milli geyimi ilə Qərbi Avropa kostyumu arasında oxşar və
Kral 14-cü Lüdovik
Aristokrat — kübar, əsilzadə.
Jüstokor — uzun, yaxasız, cibli kişi üst geyimi.
Bafta — metal saplardan toxunan lent.
Beləliklə, kostyum — insanın cəmiyyətdə müəyyən təbəqə və ya
qrupa aid olduğunu göstərən nişan, simvol sayılardı.
Bu gün də dekor cəmiyyətdə eyni funksiyanı daşıyır. Qədim vaxt-
lardan müasir dövrədək dekor həyat tərzinə qayda gətirir, insanlar
arasında ünsiyyət yaradır, onların kim olduğunu müəyyən edir.
Yaxalıq
Dəvəquşu lələyilə
bəzənmiş enliətək
üçkünc şlyapa
Zınqırov formalı
alt yubka
Şleyfli
üst yubka
Bant
Yelpik
Baş bəzəyi —
gül-çiçək, bant,
qiymətli daşlarla
bəzənmiş
“mərtəbəli tac”
Parik
Jüstokor
(üst geyimi)
Manjet
(qatlanmış
hissə)
Ciblər
İpək
corablar
İri kəpənək-bantla
bəzədilmiş tufli
Külot
(dizə qədər
şalvar)
Bafta
Düyün
vurulmuş
qurşaq
Qılınc
Qızıl saplarla bəzədilmiş geyimi yalnız kral və ailəsi geyinə bilərdi.
Sarayda daha bir qayda var idi: kraldan başqa, bütün kişilər şlyapasını
çıxarmalı idi.
Bu, maraqlıdır
Çap üçün deyil
Согласно новым требованиям «вес ежедневного комплекта
учебников и письменных принадлежностей не должен
превышать: для учащихся 1-2-х классов - более 1,5 кг, 3-4-х
классов - более 2 кг; - 5-6-х - более 2,5 кг, 7-8-х - более 3,5 кг, 9-
11-х - более 4,0 кг».
55
54
18. HERALDİKA — GERB
VƏ EMBLEMLƏR
Orta əsrlərdə, Qərbi Avropada insanın cəmiyyətdə
hansı təbəqəyə aid olduğunu göstərən daha bir fərqlən-
dirici nişan mövcud idi. Bu,
qalxan və dəbilqəsinə, bayraq və at çuluna vurulan şəx-
si nişan — gerb idi. Gerb üzərindəki nişanlar polad ge-
yimli cəngavərlərə bir-birini uzaq məsafədən tanımağa
xidmət edərdi.
hərbi-zadəgan təbəqəsinin
Gerblərdə rəng və təsvirin simvolik mənası.
Azərbaycan şəhərlərinin gerbi.
BİLƏCƏKSƏN:
Yaradıcı araşdırma:
gerbdəki heraldik
və qeyri-heraldik fiqurlar
İnsanlara fərqləndirici
nişanlar nə üçün lazım idi?
Gerbləri niyə qalxan
üzərində təsvir edərdilər?
Gerbdə olan hər bir nişan və
rəng müəyyən mənaya malik
idi və onu daşıyan şəxs haqqın-
da simvolik informasiya verər-
di. Gerb — nəslin ləyaqət rəm-
zi sayılardı.
Emblem —
Gerb — zadəgan nəslinə, şəhə-
rə, ölkəyə mənsub, nişan və em-
blem təsviri olan lövhə-qalxan.
hər hansı ideya və
ya anlayışın simvolik, şərti
təsviridir: məsələn, at nalı —
uğur emblemi sayılır.
Heraldika
— gerb və nişanları
öyrənən elm sahəsidir.
A3
Quaş
Flomaster
Təbaşir
Yaradıcı fəaliyyət.
Sinif yoldaşlarınla birgə “Sarayda şənlik” —
kollektiv panno yaratmağa çalış. Əvvəlcə ümumi kompozisiyanı
dəqiqləşdir: divar, tavan və döşəməni. Burada saray interyerini,
mebel və əşyaları təsvir edib, bəzəyə bilərsən. Çəkilmiş hissələri
kəsib ümumi kompozisiyaya yapışdır. Sonra hərəkətdə olan, rəqs
edən, hörmətlə baş əyən insan fiqurlarını kostyumda təsvir et.
Perspektivin qanunlarını nəzərə almağı unutma.
A.Boss. Sarayda bal. 17-ci əsr
Yaradıcı araşdırma:
saray: interyer,
mebel, forma, naxış, təmtəraq.
Saray interyerinin divar naxışları, me-
bel və nəfis əşyalar saraya xüsusi yara-
şıq və təmtəraq verər, kralın cah-
calalını bildirərdi.
Tavandakı rəsmlər, güzgülü divarlar,
büllur çilçıraq, incə ornamentli döşə-
mələr, qızılı yapma dekorun bolluğu —
qeyri-adi dekorativlik və xüsusi tən-
tənə təəssüratı yaradardı.
O dövrün dəbdəbəli mebelləri zəngin de-
korla bəzənərdi.
Sarayda hansı mərasimlər keçırilərdi?
Azərbaycan evi və saray interyerindəki fərq nədədir?
Saray interyeri
Gerbin
formaları
Heraldik fiqur —
üfüqi, şaquli və
diaqonal üzrə olur. Burada əsas
simvol-elementlər müxtəlif rəng
çalarlarıdır.
Əsas heraldik fiqurlar
Şaquli
Diaqonal
Üfüqi
Qeyri-heraldik fiqurlar — təbii,
süni və əfsanəvi olur. Müxtəlif can-
lı və cansız varlıqların simvolik təs-
virindən ibarətdir.
Əsas qeyri-heraldik fiqurlar
Təbii–
insan,
heyvan,
bitki
Süni –
gəmi, tikili,
məişət əşyası,
silah
Əfsanəvi–
əjdaha,
qrifon
Emblem
Forma
Gerb
Bakı şəhərinin gerbi
Çap üçün deyil