Maqnezium oksid MgO – ağ, xırda kristallik maddədir, 28000C-də əriyir, ancaq əsasi xassəyə malikdir. MgO soyuq suda həll olmur, qaynar suda isə həll olaraq Mg(OH)2-yə çevrilir:
MgO+H2O Mg(OH)2
Maqnezium oksidi laboratoriyada metallik Mg-u yandırmaqla və ya maqnezium hidroksidi közərtməklə almaq olar:
2Mg+O2 2MgO Mg(OH)2 MgO+H2O
Sənayedə isə MgO maqnezium-karbonatın termiki parçalanmasından alınır:
MgCO3 MgO+CO2
MgO – əsasi oksid olduğu üçün əsasi oksidlər üçün xarakter olan bütün xassələri göstərir:
MgO+CO2 MgCO3 MgO+SiO2 MgSiO3
MgO+2HCl MgCl2+H2O MgO+H2SO4 MgSO4+H2O
Maqnezium hidroksid – Mg(OH)2 suda həll olmur, maqneziumun duzlarına qələvilərin təsiri ilə alınır:
MgCl2+2NaOH Mg(OH)2+2NaCl
Mg(OH)2 – əsaslar üçün xarakter olan bütün xassələri göstərir:
Mg(OH)2+SO3MgSO4+H2O
Mg(OH)2+2HCl MgCl2+2H2O
Mg(OH)2+ H2SO4 MgSO4+2H2O
Mg(OH)2 həm də ammonium duzlarında həll olur:
Mg(OH)2+2NH4Cl MgCl2+2NH3+2H2O
MgO və MgCl2-in qatı məhlulunu qarışdırdıqda tez bərkiyən maddə alınır. Buna maqnezial sement və ya Sorel sementi deyilir:
MgO+MgCl2+H2O2Mg(OH)Cl
Sorel sementinin bərkiməsi, onun tədricən susuzlaşaraq yüksək molekullu zəncirlərin əmələ gəlməsi ilə əlaqədardır.
Sorel sementi asan cilalanan, turşu və qələvilərə qarşı davamlı olan, sıx kütləyə çevrilə bilən qeyri-üzvi polimerdir:
HO—MgO—(-Mg-O-)n MgCl
Maqnezium metalların gərginlik sırasında özündən sonra yerləşən metalları, onların duzlarından məhlulda və ərintidə sıxışdırıb çıxarır:
Mg+Pb(NO3)2 Pb+Mg(NO3)2
Mg+CuCl2 Cu+MgCl2
Mg+FeCl2 Fe+MgCl2
Maqneziumun az aktiv metalları reduksiya etmək xassəsindən metallurgiyada metalların alınmasında istifadə olunur. Məsələn:
TiCl4+Mg Ti+2MgCl2
Maqneziumun MgC2 və Mg2C3 tərkibli karbidləri məlumdur. Bunlardan MgC2 aşağıdakı üsullarla alınır:
MgF2+CaC2 MgC2+CaF2
Mg+C2H2 MgC2+H2
Maqnezium-karbid su ilə parçalandıqda asetilen alınır:
MgC2+2H2O Mg(OH)2+C2H2
MgC2-nin termiki parçalanması isə aşağıdakı sxem üzrə gedir:
2MgC2 Mg2C3 2Mg+3C
Deməli, MgC2 6100-yə qədər qızdırdıqda Mg2C3 əmələ gəlir. Mg2C3 suda həll olduqda propin alınır:
Mg2C3+4H2O 2Mg(OH)2+CH3-CCH
Maqneziumun suda həll olan duzlarına soda məhlulu ilə təsir etdikdə mübadilə reaksiyası getmir və reaksiya nəticəsində əsasi maqnezium-karbonat alınır:
2MgCl2+2Na2CO3+2H2O Mg(OH)2CO3+4NaCl+CO
Maqneziumun susuz duzları olduqca hiqroskopikdir. Mg(ClO4)2 – «anhidran» CO2, H2S və s. qazların qurudulmasında istifadə olunur.
Maqneziumun mühüm duzlarından biri də MgSO4 7H2O kristalhidratıdır. Buna ingilis duzu (acı duz) deyilir və tibdə istifadə olunur.
Maqnezium kompleks birləşmə əmələ gətirmir.
Dostları ilə paylaş: |