Елементляр кимйасы

Mürəkkəb maddələrlə qarşılıqlı təsiri. 1. Kalsium yarımqrupu elementləri su ilə reaksiyaya girərək qələvilər əmələ gətirir. Kalsium soyuq su ilə çox yavaş, isti su ilə çox sürətlə reaksiyaya daxil olur.
Me+H₂OMe(OH)₂+H₂ (Me=Ca, Sr, Ba)
2. Kalsium qələvi metallar kimi özündən az aktiv metalları onların oksidlərinin və duzlarının ərintisindən reduksiya edir:
2Ca+TiO₂ Ti+2CaO 2Ca+TiCl₄ 2CaCl₂+Ti
ərinti
3Ca+2AlCl₃ 3CaCl₂+2Al

3. Kalsium yarımqrupu elementləri qatı H₂SO₄ və HNO₃-dən başqa digər turşulardan hidrogeni çıxarır:

Ca+ H₂SO₄CaSO₄+H₂ Ca+2HClCaCl₂+H₂

duru

4. Qatı sulfat və nitrat (qatı və duru) turşuları ilə bu qrup metallar aşağıdakı kimi gedir:

4Ca+5H₂SO₄  CaSO₄+H₂S+4H₂O

qatı

4Ca+10HNO₃  4Ca(NO₃)₂+N₂O+H₂O

qatı

4Ca+10HNO₃  4Ca(NO₃)₂+NH₄NO₃+3H₂O

duru
Tətbiqi. Kalsium metallurgiyada çuqun və poladları oksidlərdən təmizləmək üçün, eləcə də əksər nadir metalların (Ti, HF, Nb, Ta və s.) oksid və xloridlərindən həmin metalları almaq üçün reduksiyaedici kimi tətbiq edilir. Onun qurğuşunla ərintisi podşipniklərin hazırlanmasında istifadə olunur.
Stronsiumun amalqaması (civə ilə ərintisi) üç valentli lantanoidləri ikivalentli birləşmələrinə reduksiya edir.
Bariumun qurğuşunla ərintisi mətbəədə tətbiq edilir.
Kalsium yarımqrupu elementlərinin əsas birləşmələri aşağıdakılardır:
Oksidləri: CaO, SrO və BaO.
CaO – 3000⁰C-də əriyən ağ rəngli maddədir, texniki adi sönməmiş əhəngdir. Sənayedə bu oksidlər bu metalların karbonatlarının termiki parçalanmasından alınır:
MeCO₃ MeO+CO₂

Karbonatların parçalanma temperaturunu aşağı salmaq üçün onlar karbonla birlikdə qızdırılır:

MeCO₃+C MeO+2CO

Bu oksidlər əsasi oksidlər olduqları üçün onlar əsasi oksidlərin bütün kimyəvi xassələrini göstərir, yəni su ilə, turşularla və turşu oksidləri ilə reaksiyaya daxil olurlar:

MeO + H₂O  Me(OH)₂
MeO + CO₂  MeCO₃
MeO + 2HCl  MeCl₂+H₂O
Kalsium oksiddən əsasən sönmüş əhəng Ca(OH)₂ və kalsium karbid CaC₂ almaq üçün, SrO –şəkər istehsalında, BaO isə barium peroksid almaq üçün istifadə olunur.