287
Daş y
ağan gün
Bax, beləcə, Sevdimalı neçə il dağ kimi duruş
gətirdi bu kənddə. Bac vermədi xain ermənilərə. Yeri
düşəndə, dığaların ağzından vurub yerində oturtdu
Şahverdinin qoca qartalı. Vaxtilə Qubadlı və Zəngi
landan alınıb səxavətlə Ermənistanın Gorus və Qafan
rayonlarına peşkəş edilən Şurnuxu, Ağbulaq, Şamsız,
Qurdqalağı, Kürdük, Ağvanlı kəndlərində bir azər
baycanlı qalmamışdı. Ermənilərin tənəsinə, təsirinə,
təzyiqinə tablaşmadıqlarından pərənpərən olmuşdu
lar dədəbaba yurdlarından. Şahverdi Varatan olsa
da, Sevdimalı sevdimalılığında qalırdı, dayanıb dur
muşdu kəndində. Qüruruna, namusuna, vətən qey
rətinə, burada uyuyan atababaların ruhuna söykən
mişdi qoca qartal.
İllər keçdi, bir gecə… Onda bir vilayəti idarə etmək
fəhmindən xali olan, lakin Sovet hökuməti kimi
nəhəng dövlətə başçılıq edən maymaq Qorbaçov ipi
əldən vermişdi. Ölkə birbirinə dəymişdi. Qanunlar
gücdən düşmüşdü, aləm birbirinə qarışmışdı. Aqam
bekyanların, şahnazarovların, balayanların, petros
yanların, kaptukyanların məkrli erməni xislətləri üzə
çıxmışdı. Daşnaklar Andronikdən miras qalmış köhnə
zurnabalabanları ilə erməni millətçiliyini yavaşya
vaş dirçəldirdilər… Bax, həmin ara qarışıb, məssəb
itən günlərin birində Sevdimalı kişinin darvazası dö
yüldü. Gecədən xeyli keçsə də, ev sahibi tez həyət
bacanın işıqlarını yandırıb, həyətə endi. Və: – Yəqin
qonaqqaradır – düşündü. Çünki Sevdimalının evi
yol qırağındaydı. Dara düşən, maşını sınan, aclığı
olan, yorulub yolda qalan Sevdimalının qapısını dö
yürdü, bu komaya üz tuturdu. Hamı bilirdi ki, Sevdi
malı kara gələn, əl tutan, çörək verən adamdır. Kim
liyindən, nəçiliyindən asılı olmayaraq, Sevdimalının
qapısı gələnin üzünə açıqdır. Həmişə də deyir ki, əl
288
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
tutmaq Əlidən qalıb. Qonaq tanımayan qapını, heç
Allah da tanımaz.
Sevdimalı kişi addımını yeyinlədib qapını tayba
tay açdı. Birbirindən aralı üç nəfərlə üzləşdi. Əyin
lərində də polis forması. Kənardakı “QAZ69” marka
lı minik maşınının da qırmızı zolaqlarından hiss olu
nurdu ki, rayon polis idarəsinə məxsusdur.
“Dövlət adamlarıdı, belələrindən zaval gəlməz,
yəqin aclıqları və ya başqa bir ehtiyacları var.
Möhüblərini düzəldib yola salaram”, – özözünə dü
şündü və irəlidə dayanan baş leytenant A.Mirzoyanı
tanıdı. Ona əl verib ədəbərkanla:
– Xoş gəlmisən, – dedi. – Atan bu evdə çox olub, sən də
tut vaxtı biriki dəfə gəlibgetmisən. Amma son vaxtlar
görünmürsən. Adamın vəzifəsi olanda etibarını itirər?!
Elə bil bu sözü daşa dedin. Baş leytenant ona əl də
uzatmadı və Sevdimalının ərkyana dediklərinə əhə
miy yət vermədən dodağını yana əyib həyətə daxil
oldu. Ardınca da S.Manukyanla B.Bədəlyan. Baş ley
tenant Mirzoyan həyətbacaya kinayəli nəzər salıb
xarakterinə uyğun təkəbbürlə:
– Ara, Sevdimalı, nə boşboşuna qırıldadırsan e,
ara, heç abrına yoxdur?! Özün də qocalıb kaftar olmu
san. Ara, niyə rədd olub getmirsən?
Sevdimalı atası ilə yaxın olduğu, özü ilə neçə dəfə
çörək kəsdiyi baş leytenantdan bu sözləri gözləmirdi.
Ona görə də Mirzoyanın başından yekə qələt qırması
Sevdimalıya bərk toxundu. Lakin qonaq olduğunu,
qapısına gəldiyini mülahizə eləyib onun ədəbsiz sö
zünün başına ip salmaq istəmədi. Rütbəcə Mirzoyan
dan kiçik olan Manukyanla Bədəlyan da baş leytenan
tın dediklərini təsdiq etdilər:
– Ara, Sevdimalı, düz deyir eli, abrını yoxdur, niyə
rədd olub getmirsən?!!
289
Daş y
ağan gün
Ev sahibi başa düşdü ki, çağırılmamış qonaqlar
dalaşmağa bir bəhanə axtarırlar. Sevdimalı dünya
görmüş kişidi. Polis işçilərinin ədalı hərəkətlərindən
dalağı sancdı. Hiss etdi ki, burda nə isə xoşagəlməz
bir hadisə baş verə bilər. Ancaq özünü o yerə qoyma
dı. Bildiyini bildirmək istəmədi. Hələlik hövsələsini
cilovlayıb səbir elədi. Bu sözsöhbətlərin axır aqibətini
gözlədi. Əslən Gorus şəhərindən olub, Yerevanda po
lis sistemində işləyən baş leytenant A.Mirzoyanın da
nışıqlarından davadalaş qoxusu gəlirdi. Bunu Sevdi
malı kişi başa düşmüşdü.
Onlar söz güləşdirəgüləşdirə yuxarı mərtəbəyə
qalxdılar. Sevdimalının həyat yoldaşı Sərmayə ilə
gəlini Aidə qonaqların qabağına çıxıb ehtiramla onla
rın hər üçünə:
– Xoş gəlmisiniz, – dedilər. Və teztələsik yemək
sto luna təmiz süfrə açdılar, samovara su töküb od sal
dılar…
Başda əyləşib qıçınıqıçının üstünə aşıran baş ley
tenant bir siqaret yandırıb erməni lovğalığı ilə tüstü
sünü başından yuxarı pülədi və təkəbbürlə:
– Ara, Sevdimalı, niyə bu kənddən köçüb getmir
sən, uzuna uz bağlamısan. Ara, türk olanda adamın
abrına olmaz?!..
Sevdimalının qətiyyətli baxışlarında kinayəli təbəs
süm dolaşdı:
– Görürəm, üçünüz də paqon sahibisiniz, – dedi.
– Polis işçisi elə hökumət adamı deməkdir. Ayağımın
biri burdadır, biri gorda. Ömrümün bu çağında damı
mıdaşımı atıb hara gedim?
Mirzoyan səsini qaldırdı:
– Ara, bu qoca türk dalıdı, nadı, – dedi. – Gərək elə
qulağından tutaq, donuz kimi sürüyüb aparaq.
Sevdimalı kişi yenə də təmkinini pozmadan:
290
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
– Oğul, – dedi. – Çiynində paqon gəzdirsən də,
görü rəm çox nadansan, yuxarıdan gedirsən, havalı
danışırsan. Atanla çörək kəsmişəm, özün də vaxtilə
bu evə gəlibgetmisən. Gecənin bu vədəsi buyurub
gəlmisiniz, qonaqlarımsınız. Ürəyiniz nə istəyir, uşaq
lar hazırlasın, yeyiniçin, sizi hörmətlə yola salım.
Yoox, ayrı bir qara niyyətiniz var, bu başqa məsələ.
Fikrinizi deyin, mən də bilim. Evimin içində, arvad
uşaq eşidəeşidə artıqəskik danışmaq nə lazım? Bir
az da özünüzü ədəbli aparın, sözünüzə sərhəd qoyun.
Heç olmasa, çiyninizdəki qırmızı paqondan utanın.
Mirzoyan Sevdimalının sözünü özünə sığışdırma
dı, hikkəlihikkəli ayağa qalxdı, qabaq stolunu itələyib
aşırdı. Manukyanla Bədəlyan da ona baxıb əyləşdikləri
stulu kənara tulladılar. Baş leytenant aynabəndə çı
xanda əlini kəmərinə aparıb belindəki makarov ta
pançasını geri çəkdi. Şübhəsiz ki, o silahlı olduğunu
hiss etdirmək istəyirdi. Və barmağını Sevdimalıya
silkələyəsilkələyə:
– Qoca kaftar, sənə bir gün vaxt verirəm, – dedi. –
Rədd olun, gedin burdan! Gəlini də aparmalıyıq, bizə
lazımdı, özün bilirsən də niyə – o ədəbsizədəbsiz iriş
di – ki, o yanbu yan eləsən, məhv olacaqsan.
Sevdimalı kişinin rəngi qaçdı:
– Yaxşı! Köç deyirsən, sabahdan köçərik, – dedi. –
Ancaq səfehsəfeh danışmayın! Ağlınızı başınıza yığın!
Polis işçiləri başı çay dəmləməyə qarışan Aidəni
araya aldılar. Gəlin onları geri itələyib qaçmaq istədi,
lakin mümkün olmadı. Qadın xeylağı üç nəfər pəzə
vəng polis işçisi ilə necə bacarsın?! Səsküyə yuxudan
qalxan körpələr analarını yad kişinin əlində görüb çı
ğırışdılar. Polis işçiləri Aidəni pilləkən aşağı sürüməyə
başladılar. Gəlin onların əlində özünü orabura çırpa
raq qışqırıb qayınatasını köməyə çağırdı:
Dostları ilə paylaş: |