bir sifəti vardır.
Təəssübkeşlər çöldən, yaradıcılar isə meşələrdən gəlirlər. Bəlkə də Şərq və
Qərb arasındakı əsas fərq də elə budur.
Adlı-sanlı erməni sülaləsindən olan gömbul Məlik Naçararyan:
- Biz ermənilərlə gürcülər elə bu səbəbdən meşələri sevirik – deyə söhbətə qarışdı.
Domba gözləri və qalın kol kimi qaşları olan bu adam filosofluq etməyə və içkiyə artıq
dərəcədə meyl göstərirdi. Naçararyan qədəhini mənim şərəfimə qaldıraraq bərkdən dedi:
- Əli xan, dağlardan qartallar, meşələrdən də pələnglər çıxır, bəs çöllərdən nə çıxır?
- Aslanlar və cəngavərlər! - deyə cavab verdim. Nino razı halda çocuqcasına əl çaldı.
Şişlərin üzərində nar kimi qızarmış kabablar paylanırdı. Qədəhlər dəfələrlə dolub
boşalırdı. Gürcü şənliyinin sədası meşəni bürümüşdü. Didiani Naçararyanla nəyi isə
müzakirə edirdilər. Nino da fürsətdən istifadə edib sualedici baxışını mənə zillədi. Mən
razılıq işarəsi olaraq başımı tərpətdim. Artıq qaranlıq çökmüşdü. Ocaq işığında keflənmiş
adamlar cinləri, ya da quldurları andırırdılar. Heç kim bizə fikir vermirdi.
Ayağa durub
yavaş-yavaş bulaq tərəfə getdim. Əyilərək ovucumla suyu götürüb içdim. Bulaqdan su
içmək adama çox xoş gəlirdi. Bir xeyli orada dayanıb suyun üstünə düşən ulduzların
əksini seyr etdim. Arxamda ayaq səsləri eşidildi. Quru bir budaq kiçik bir ayağın altında
şaqqıldadı... Əlimi uzatdım, Nino əlimi dərhal tutdu. Biz əl-ələ verib meşənin
dərinliklərinə getdik.
Ocağın başından ayrılmamış meşənin dərinliklərinə getmək düzgün bir hərəkət deyildi.
Nino balaca bir çəmənlikdə oturdu. Sonra məni də özünə doğru çəkdi. Həmişə şən və şad
olan Qarabağda da ciddi və sərt adətlər var idi. Mustafa kişi mənə dəhşət içində
danışmışdı ki, on səkkiz il bundan qabaq Qarabağda bir ailədə sədaqət pozulmuş və
bunun nəticəsində də o gündən bəri meyvə ağacları məhsullarını azaltmışlar.
Biz biri-birimizə baxırdıq. Ay işığında Ninonun sifəti solğun görünürdü. “Prinses” deyə
ona müraciət etdim. Nino çəpəki mənə baxdı. Artıq
iyirmi dörd saat idi ki, o, prinses
olmuşdur. Atasının knyaz rütbəsinə layiq olduğunu isbat edib, Peterburqdakı Çara qəbul
etdirə bilməsi isə iyirmi dörd il çəkmişdi. Bu gün səhər Peterburqdan Ninonun atasına
teleqram gəlmişdi. Ninonun atası itirdiyi anasını yenidən tapmış bir uşaq kimi sevinirdi.
O, hamımızı gecə ziyafətinə dəvət etdi.
- ”Prinses”, - deyə mən təkrar etdim. Sonra Ninonun üzünü əllərimin arasına aldım. O
heç bir müqavimət göstərmirdi. Ola bilsin ki, Kaxetiya şərabını çox içmişdi və yaxud da
onu sərxoş edən meşə və ay işığı idi. Mən onu öpdüm. Onun ovuclarının içləri yumşaq və
ilıq idi. Biz yumşaq yosunların üstündə uzanmışdıq. Nino mənim üzümə baxırdı. Onun
sifəti nazilmiş və ciddiləşmişdi. Ay işığında onun bədəni sarımtıl əqiq daşı kimi
parıldayırdı. Mən onun ürək döyüntüsünü eşidirdim.
Onun dizləri əsirdi, gözlərindən yaş
gəlirdi. Gözlərindən gələn yaşlarını dodaqlarımla sildim və nəm yanaqlarını qurutdum.
Nino ayağa qalxdı. Onun susmağı yalnız daxilindəki müəmmalı hisslərdən idi. Mənim
Ninomun on yeddi yaşı hələ təzəcə tamam olmuşdu. O, müqəddəs Kraliça Tamara
litseyinə təzəcə gedirdi. Nino dillənib dedi ki, “Əlixan mənə elə gəlir ki, səni sevirəm.
Hətta indi prinses olduğum halda da səni sevirəm”.
- Bəlkə prinsesliyin artıq uzun çəkməyəcək - deyə cavab verdim.
Nino sözümü başa düşmədi karıxmış halda dedi:
- Sə nə demək istəyirsən? Yəni çar atamın prinseslik ünvanını bizdən geri mi alacaq?
27
- Sən ərə gedən kimi o ünvanı itirəcəksən. Amma xanlıq ünvanı da çox gözəl bir
ünvandır.
Nino əllərini boynunun ardında çarpazlaşdırdı, başını geri atıb qəhqəhə ilə güldü:
- Xan, bəlkə elə Xan xanımı? Xan xanımları üçün bir ünvan yoxdur?
Ümumiyyətlə, sənin
qəribə bir evlənmə təklifi irəli sürmək üsulun var, – əgər bunu nəzərdə tutursansa...
- Mən bunu nəzərdə tuturam.
- Nino üzümü tumarladı və onun barmaqları saçlarımın içərisində itdi:
- Əyər birdən bəli desəm, onda sən ömrünün sonuna qədər Şuşa yaxınlığındakı meşəni
xoş xatirə kimi yadda saxlayacaq və ağaclarla sülh bağlayacaqsan?
- Mənə elə gəlir ki, edərəm hər halda.
- Toydan sonrakı səyahətimizi keçirmək üçün Tehrandakı əmingilə gedərik, mən də
orada xüsusi nəzarət altında olan Şahənşahın hərəmxanasını ziyarət edəcəyəm. Oradakı
şişman qadınlarla çay içib söhbət etməli olacağam.
- Başqa?
- Ondan sonra da mən çölləri gəzə biləcəyəm, çünki orada mənə baxa
biləcək bir ins-cins
olmayacaq.
- Yox, Nino, sən çölləri gəzib baxmayacaqsan, çünki xoşuna gəlməyəcək.
Nino əllərini uzadıb boğazımdan tutdu və burnunu alnıma yapışdırıb dedi:
- Əli xan, bəlkə elə doğrudan da sənə ərə getdim. Amma heç fikirləşmisənmi ki, biz meşə
və çöllərdən başqa nə kimi əngəllər qarşımıza çıxacaq?
- Hansı əngəllər?
- Əvvəla mənim bir müsəlmana ərə getdiyim üçün atam və anam kədərlərindən
öləcəklər. Sonra sənin atan sənə lənət
oxuyub tələb edəcək ki, mən müsəlmançılığı qəbul
edim. Bunu da qəbul etsəm bu dəfə çar babamız, xristian dininə satqınlıq etdiyimə görə
məni Sibirə sürgün edəcək: Səni də təhrik etdiyin üçün mənə qoşacaq.
Mən gülə-gülə cavab verdim:
- Sonra da biz, Şimal dənizinin ortasında, bir buz dağının üzərində oturacağıq. İri ağ
ayılar da gəlib bizi tikə-tikə edib yeyəcəklər. Yox, Nino, zənn etdiyin qədər də pis
olmayacaq. Sən müsəlmançılığı qəbul etməlisən, valideynlərin də kədərlənib
ölməyəcəklər. Toydan sonrakı səyahətimizi də yaxşı keçirmək
üçün Parisə və Berlinə
gedərik ki, sən oraları gəzərkən Bui de Bulonun meşəsinə və Berlinin məşhur
heyvanxanasına tamaşa edərsən.
- İndi nə deyirsən? Nino təəccüblə mənə baxıb cavab verdi:
Məni çox istəyirsən, ona görə də yox demirəm. Amma hə deməyə də hələ vaxt var.
Qorxma qaçası deyiləm. Məktəbi qurtaran kimi valideynlərimizlə danışarıq. Ancaq,
səndən xahiş edirəm ki, məni qaçırmağa səy göstərmə. Bilirəm bunu siz də necə edirlər.
Bir gün qəfildən gəlib məni atın tərkinə atırsınız və dağa qaçırarsınız. Nəticədə də
Kipianilər ailəsi ilə güclü qan davası başlanır.
Nino birdən-birə şux və dəcəl bir qıza çevrilmişdi. Onun vücudunda elə bil hər şey
gülürdü: üzü, əlləri, ayaqları, bədəni...
O bir ağaca söykənib, məni aşağıdan yuxarıya kimi
süzdü. Mən onun qabağında durmuşdum. Nino ağacın kölgəsində, ovçuların
qorxusundan meşələrdə gizlənən qorxmuş bir ceyrana bənzəyirdi.
- Gedək, - deyə Nino dilləndi.
28