Əli̇salam Bağirov SƏNSİz yaşaya biLMƏRƏM
Yüklə 2,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
12 – Bunun iki yolu var, Liza. Birinci yol bundan ibarətdir ki, plantasiyada işləyən muzdurların muzdunu azaltmaq, onlara indi verdiyimiz haqdan az əmək haqqı vermək: İkincisi isə… Liza ehtiramla ərinin sözünü kəsdi. Onun al dodaqlarında təbəssüm göründü. Bununla da o, ərinin bu fikrindən razı qal dığını bildirərək dedi: – Muzdurların pulunu azaltmaq sərfəlidir, kişi. Sən muz durların muzdunu bir az azalt. Onsuz da onlar pis yaşamağa öyrəniblər, yenə də dözərlər. Pentan sanki öz daxilində baş verən iki müxtəlif fikirdən hansının üstün olduğunu nəhayət ki, özü üçün aydınlaşdı raraq dikəldi və söhbəti Liza üçün incə bir başlanğıcla ikinci məsələnin üzərinə yönəltməyə çalışdı: – Mənim sadədil xanımım bu barədə mən də çox fikirləş mişəm. Doğru deyirsən, bu yol çox mənfəətli yoldur, lakin biz bu yolla hərəkət edə bilmərik. Bu zaman biz özümüz özümü zü məhv etmiş olarıq. Pentanın bu cavabından Liza bir qədər həyəcanlandı. Onun mavi gözlərində bir təlaş hiss olundu. Bu təbii idi. İllərlə öz mərhəmi ilə başbaşa verib dolanışıqlarını yaxın laşdırmağa çalışan hər bir insan üçün birdənbirə həyat şəraitlərinin pisləşə biləcəyini eşitmək belə, həmən şəxs üçün əzabdan başqa heç bir şey bəxş edə bilməz. Liza tutqun halda ərindən soruşdu: – Pentan, nə üçün bu yol ilə getsək, öz yaxşı güzəranımızı itirmiş olarıq? Pentan öz ömürgün yoldaşının sualına birdənbirə cavab vermədi. Lizanın həyəcanlanması, tutulması, dəqiq desək, hələ ona bir qədər də xoş gəldi. Əgər Liza bu məsələyə hiss olunacaq qədər laqeyd münasibət bəsləsəydi, Pentan zahirən 13 bildirməsə də ürəyində ondan inciyərdi də. Axı ürək nə üçün də belələrindən inciməsin. Lakin Liza, göründüyü kimi, məsələyə öz münasibəti ilə ərini razı sala bilmişdi. İnsanların birbirlərinin sevinclərinə kədərlərinə şərik olma sının özü yalnız insana xas olan bir müsbət keyfiyyətdir. Bəli, Pentan bu keyfiyyəti öz həyat yoldaşının timsalında bir daha duydu və ona görə də arvadının verdiyi suala ciddiyyətlə ya naşaraq, özünün də ona qəlbən həmrəy olduğunu bildirməyə çalışdı. O, həzin bir səs ilə: – Liza, əgər biz sən deyən kimi hərəkət edib muzdurların əmək haqqını azaltsaq, o zaman muzdurların hamısı bizdən üz döndərib gedərlər. Liza bir qədər duruxdu, onun üçün aydın olmayan bəzi işləri də aydınlaşdırmağa çalışaraq: – Pentan, mənim əzizim, axı onlar hara gedə bilərlər? Özün yaxşı bilirsən ki, indiki zamanda işlədiyin yeri tərk edib getmək ağılsızlıq olardı. Onlar bunu nəzərə almazlarmı? Pentan arvadının azçox siyasətlə maraqlandığını həssaslıq la duydu və ona kapitalizm quruluşunda daimi bütün müəssisə sahiblərini izləyən rəqabət haqqında sadə izahat verdi: – Bizdən az ödənc aldığına görə üz döndərib gedən muz durlar onlar üçün daha çox ödənc verən, daha rəhmdil sahib karın plantasiyasında işləyərlər. O zaman biz də rəqabətə da vam gətirməyib məhv olarıq. Liza bütün bunları ciddiyyətiylə duydu və nəhayət ki, söhbət əsnasında bayaq ərinin ikinci məsələ barədə kəsdiyi sözün üzərinə qayıtdı: – Yaxşı, Pentan, bayaq söylədiyin o ikinci məsələ hansı idi? Bəlkə o bizə Sentinin məsələsini birtəhər yoluna qoymaq üçün kömək etdi. Pentanın üzündə qayğıkeş bir ailə başçısı ciddiliyi yaran dı. Onun çal saçları, enli kürəkləri, əzələli qolları belə bir 14 vəziyyətinə daha çox uyğun idi. Üzündəki ifadədən belə başa düşmək olardı ki, keçirdiyi həyatdan heç də narazı deyildir, əksinə, ailə qayğısı onun üçün xoşbəxtliyin beşiyidir. Bəli belə də olmalıdır. Ömrünün hər hansı bir çağında ailə qayğı sı çəkmək ailədə hər hansı bir işə yaramaq belə bir qayğının sahibi üçün daxili saflıq, daxili gümrahlıqdır. Belə bir hissi keçirən Pentan heç özü də hiss etmədən Sentiyə şərait yarada biləcək ikinci məsələnin izahına keçdi: – Lizacan, nəhayət onu demək istəyirəm ki, biz o yolu seçməliyik ki, bizim kapital ehtiyatımıza cüzi təsir edən bəzi maddi ehtiyaclarımıza və əlavə xərclərimizə sərf olunan pulu azaltmaqla Sentini də Parisdə pulla təmin edək. Pentanın övladına qarşı bir ata qayğıkeşliyi ilə söylədiyi bu sözləri Liza da bir ana qayğıkeşliyi ilə qəbul etdi. Onun sa kit ürəyi bir qədər təlatümə gəldi və sakit baxışları bir qədər həyəcanlı göründü. Övladına qarşı xoşbəxtlikdən başqa heç bir şey arzulamayan bütün analar kimi o da öz övladının xoş bəxt liyi yolunda canını belə verməyə hazır idi. Odur ki, da xildən gələn sövqütəbii bir səslə ərinə müraciət etdi: – Əzizim Pentan, gəlsənə Sentiyə tələbə xərcliyindən bir az çox pul göndərək? Bu sual Pentana sanki bir qədər gec çatdı. O, ağırağır ba şını tərpətdi, sonra başını qaldırıb arvadına sınayıcı bir nəzər saldı və nə hiss etdisə, hansı hissi keçirdisə dodaqları qaçdı. Üzündəki ciddilik bir anlığa yox oldu. Ananın bu qədər ürəyi yumşaqlığına, qayğıkeşliyinə məzəmmət və ehtiram ifadə olunan sözlə: – Necə bəyəm, yəni deyirsən ki, mənim göndərdiyim pul larla Senti öz gündəlik güzəranını təmin edə bilməz. Lizanı ərinin bir qədər məzəmmətlə, bir qədər qayğıkeşliklə verilən bu sualı bir az kövrəltdi. O, uzaqlara bir xeyli nəzər 15 salıb dərindən ah çəkdi. Baxışlarını uzaqlardan çəkməyərək kövrəkliklə dedi: – Deyirəm, uşaqdır də, birdən pulunu düzgün xərcləyə bilməz, özünə korluq verər. Əziz balam birdən Paris kimi bir şəhərdə pulsuz qarnı ac qalar ey. Xeyr, mən onun belə bir vəziyyətinə dözə bilmərəm. Ölərəm, vallahi özümü öldürrəm, ancaq qoymaram ki, balam korluq çəksin. O, kasıbçılığın, pul suzluğun nə olduğunu duysun. Bu sözləri söyləyəsöyləyə daha da kövrəlmiş Liza birdən hönkürüb ağladı. Pentan öz həyat yoldaşının belə bir vəziyyətə düşməsindən xeyli pərişan oldu. O, mehribanlıqla arvadı na yanaşdı. O qədər də zərif olmayan əllərinin dalı ilə onun gözlərinin yaşını sildi. Könül ala biləcək bir hissiyyatla onun alnından öpdü və ona təsəlli verməyə başladı: – Sən də ki, Liza, lap Sentini uşaq hesab edirsən. O, artıq uşaq deyildir. Yeniyetməlik çağını da keçməyə hazırlaşır. İyir mi yaşlı bir gənc üçün bu qədər narahatlığa dəyməz. Biz hətta onu teztez yoxlamalıyıq ki, yolunu azmasın. Pentanın bir qədər eyhamla dediyi bu sözlər Lizanı bir ana kimi düşündürməyə bilməzdi. Öz övladının gələcək həyatı barədə biganə olmayan bütün analar kimi Liza da öz övla dı barədə bu cür narahatlıqla düşünməliydi. Odur ki, güclə seziləcək həyəcanlı səslə: – Deyirsən, yəni bizim Sentimiz də öz gələcək həyatını düzgün qura bilməyən, yüngül xasiyyət, həyata əyləncə kimi baxan bir çox bəzi gənclər tək həqiqətən doğru yoldan ya yınar? Öz gəncliyinin qədrini bilməyib bizim ümidlərimizi doğrultmaz, arzularımızı puça çıxarar. Öz həyatını əyyaşlığın qurbanı etmiş bir yelbeyin xanımla gün keçirər? Yüklə 2,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|