Əli̇salam Bağirov SƏNSİz yaşaya biLMƏRƏM
Yüklə 2,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
30 Senti ona üzbəüz stulda əyləşməyi təklif etdi. Özünü topla yıb heç bir şeyin fərqinə varmadan ona belə bir sualla müraciət etdi: – Qrant, səndəki varlanmaq ehtirası o qədər güclüdür ki, mən bəlkə də sənin varlanacağına inanıram. Lakin sənin qar şına belə bir vəziyyət çıxsa, sənin varlanmağın bir adamın ölümü ilə nəticələnsin, sən bu yolla yenə də gedərsənmi? Bu ölüm sənin qarşında bir maneə olmazmı? Sən insan səadətini bəlkə də qismətin olmayacaq, sənə xoşbəxtlik gətirməyəcək pulla dəyişərsənmi? Sən istəyirsənmi bir çoxları sənin bu var lanmağının hesabına nəinki öz yaxşı güzəranlarını, gündəlik bir parça çörəklərini də itirsin? Sən belə hərəkət edərsənmi, Qrant? Sən heç olmasa bunları düşünürsənmi? Qrant Sentinin düşündüklərinin əksinə olaraq çox sakit və həyəcansız idi. O, birbiri ilə demək olar ki, birləşən çat ma qara qaşlarını çatmışdı. Duruşunda, oturuşunda özündən razı bir görkəmi var idi. Üzünə baxanda hiss etmək olardı ki, Sentinin ona həyəcanla verdiyi suallar Qranta o qədər də təsir etməmişdir. Nəhayət, Qrant bayaqdan bəri onu gözləyən Sentinin sual larına belə cavab verdi: – Bəli, lap başqasının ölümünə, əzabına da bais olsam, sərvət əldə etməliyəm. Onun belə sakit və həyəcansız danışığı, dediyi sözlər Sen tini təəccübləndirdi. Odur ki, o, başını buladı. Bunu nəzərdən qaçırmayan Qrant sözünə davam etdi: – Başını bulama, Senti. Varlanmaq ehtirası mənim yaşayı şım, həyat idealımdır. Qoy sonralar məni nifrətlə damğala sınlar, ən acı xatirələrlə yad etsinlər, fəqət mənə pul lazımdır, pul. Başqalarının əzab çəkə biləcəyi, hansı çirkaba yuvarlana cağı mənim üçün maraqlı deyil. Mənə pul lazımdır, pul. 31 Qrantın bu sözlərindən sonra Senti bir qədər fikrə getdi. O, doğrudan da, Qrantın pul əsiri olduğunu başa düşdü. Anladı ki, içərisində yaşadıqları kapitalizm cəmiyyəti insanlar arasın da bir növ ölümdirim mübarizəsi – vəhşicəsinə bir mübarizə yaradır. Başqasının ölümü hesabına, başqasının səadəti üzərində xoşbəxtlik qazana biləcəyindən narahat olmayan bir şəxs dən nə gözləmək olar. Belə şəxslər deyilmi, kapitalizm cəmiy yətinin yetişdirməsi? Biz belə şəxslərin hansı insana xas xü susiyyətləriylə fəxr etməliyik? Biz ona hansı inamı, etiba rı bəsləməliyik. Onun gələcəyinə hansı gözlə baxmalıyıq, hərəkətlərinə nə ilə bəraət qazandırmalıyıq? Cəmiyyətin sü kanı belələrinin əlindədirsə, onlara etibar etmək olarmı? O, nəhayət öz fikirlərindən ayrıldı və dedi: – Bir sahibkar oğlu kimi atan əgər səni Parisə – yəni burada bol pulla təmin edərsə, sən yenədəmi öz fikirlərinin üstündə dayanarsan? Sən yenədəmi varlanmağını başqalarının son suz tükənməz əzabları ilə də olmuş olsa, bərqərar etməyə çalışarsan? Sən öz varlanmaq ehtirasını heç də boğmaq istəməzdin ki? Qrant Sentinin son sözlərindən sonra düşüncələrə daldı. O öz ürəyində nəyi isə araşdırmaq, nəyi isə izah etmək istəyirdi. Görünür, nə barədə isə düşüncələri onu qane etmirdi. O öz hisslərini nəhayət ki, boğdu, xəyaldan ayrıldı və dedi: – Atam varlı bir sahibkar kimi o qədər də ağılsız deyildir ki, məni burada, gözəl və geniş bir şəhərdə eninəuzununa xərcləməyə, istədiyim hərəkətləri etməyə görə bol pulla təmin etsin. Ona görə də varlanmaq üçün atam kimi, başqa sahib karlar kimi, mən də milyonlara sahib olmaq üçün yalnız hər şeyi özüm düşünməliyəm, şəraitdən hər nə cür olursaolsun, özüm bir çıxış yolu tapmalıyam. Vicdanımı satası olsam da, 32 kimsənin namusunu tapdalasam da mən varlanmalıyam. Cəmiyyətimizdə yaxşı əylənmək üçün, nəşəylə gün keçirmək üçün, bu dünyanın bütün ləzzət və şirinliklərindən məhrum olmamaq üçün varlanmalıyam. Mən yalnız belə yaşamalıyam. Senti düşünürdü. O, ömrü boyu birinci dəfə idi ki, belə bir pul əsirinə rast gəlirdi. Onun da atası sahibkar idi. O da ka pitalist idi. Lakin Senti heç vaxt atasının pul qazanmaq üçün kimsənin ölümünə bais olmasını, kimsəni acından öldürməsini görməmişdi. Doğrusuna qalsa, belə bir şey olmuşdusa da, Senti heç vaxt onu hiss etməmişdi. Senti hiss etməmişdi ki, atası pul üçün, vardövlət üçün öz mənliyini kiminsə yanında alçaltsın, öz şərəfini kiminsə yanında qorumasın. Yox, Senti bunların heç birini görməmişdi. O, Qrant kimi şəxsə isə bi rinci dəfə idi ki, rast gəlirdi. Senti hələ indiyə kimi belələri ilə rastlaşmamışdı. Bununçun isə o, Qranta qibtə edə bilməzdi. O şəxs bədbəxtdir ki, hər hansı bir dünya nemətinin əsiridir. Qrant siqaretini alışdırıb bir qullab vurdu. Otağın pəncə rəsinin bir tayını açdı. İçəri sərin təmiz hava doldu. Senti də, Qrant da, hər ikisi düşüncələrə dalmışdılar. Za man isə dayanmadan sürətlə irəliləyirdi. Qonşu evlərin pən cərələrindən axşamın qaranlığına qızılı işıqlar süzülürdü. Hər yanda həyat qaynayırdı. Dünya qoynunda yaşamaq istəyən bütün canlılar üçün bir beşik, bir yuva idi. Bu yuvada hər bir canlı öz yaşayışını bir cür quraraq yaşamaq uğrunda mübarizə aparırdı. Həyat hamını, hər kəsi, bütün canlıları yaşamağa səsləyirdi. Qrantın da, Sentinin də, hər birinin mühitə öz münasibəti, öz müxtəlif baxışları var idi. Qrant da Sentinin kapitalizm qu ruluşuna qarşı, varlanmağa qarşı meyllərini bir qədər aydın laşdırmaq üçün dedi: 33 – Senti, sən cəmiyyətimizdə müəyyən fəal mövqeyə malik olan şəxslərdən biri olmaq istəməzdinmi? Sən istəməzdin ki, varlı bir sahibkar, kapitalist olasan, cəmiyyətimizin inkişa fında sənin də öz xüsusi payın ola. Varlı bir şəxsiyyət kimi dünyada firavan bir həyat tərzi keçirmək sənin üçün yaxşı olmazmı? Sanki Senti bu sualların ona verilməsini çoxdan gözləyirdi. O, sakit idi. Düşüncələri, verilən sual, onun mahiyyəti onu o qədər də narahat etmirdi. Senti də kapitalist mühitinin təsiri altında yaşa dolurdu. O da kapitalist sinfinin nümayəndəsi idi. Lakin bu təsirin hər hansı bir şəxsiyyətin insanpərvər bir insan kimi yetişməsinə mane ola biləcək dərəcədə təsiri var idisə də, bu mühitdən baş çıxarmaq üçün insanın geniş dün yagörüşü və diqqətli düşüncə tərzi də kifayət idi. Senti isə belə bir dünyagörüşə və düşüncə tərzinə malik idi. Odur ki, bir ka pitalist kimi varlanmağa, sərvət əldə etməyə öz münasibətini belə bildirdi: – Doğrudur, Qrant, məndə varlanmaq ehtirası vardır. Mən də bir kapitalist kimi varlanmaq və təmtəraqlı yaşamaq istəyirəm. Mən də istəyirəm ki, bir xeyli yararlı, müstəqil tor paq sahəm olsun. Ehtiyaclarımı tamamilə ödəyə biləcək fabri kim və zavodum gecəgündüz işləsin. Görənləri heyran qoyan qəşəng malikanəm olsun. Ümumiyyətlə, mən də varlıhallı bir kapitalist olum və bayaq söylədiyim kimi varlanmaq ehtirası məndə də vardır. Onun son sözləri Qranta bir qədər qəribə göründü. Bəli, o da varlanmaq istəyir. Onda da varlanmağa doğru meyllər var. Lakin onun varlanmağa doğru olan meylləri tamamilə mənimkindən fərqlidir. Bəs bu necə ola bilər? Qrant bir qədər düşündü. Sentinin son sözlərinin mənası ona aydın olmamışdı. Odur ki, o bu məsələni bir qədər aydın laşdırmaq üçün dedi: Yüklə 2,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|