Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №4(78) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №4 (78)
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏDƏBİYYAT
129 idrət) cisimlərindən əmələ gəlməsini formalaşaraq milli-mənlik şüurunun yaranmasını iddia edir. Tusiyə görə belə mənlik şüuru insanların maraqlarının müxtəlifliyinə görə müxtəlif təzahür formalarına görə müxtəlif cür genişlənmə imkanlarına malik olur [6,s.90]. Müasir psixologiya elminə görə maraqlar özlərinin genişliyinə görə fərqlənir. Bəzi adamlarda onlar bir sahədə mərkəzləşə, başqalarında isə sabit əhəmiyyətə malik olan bir çox obyektlər arasında bölünə bilər. Maraqların səpələnməsi (dağınıqlığı) çox vaxt şəxsiyyətin mənfi xüsusiyyəti kimi medana çıxır, lakin maraqların genişliyini nöqsan kimi şərh etmək səhv olardı. Müşahidələrin göstərdiyi kimi, şəxsiyyətin ahəngdar inkişafı maraqların məhdudluğunu deyil, genişliyini tələb edir [5,s.116]. Maraqların genişliyi isə insanın məqsədləri və iddia səviyyəsi ilə tənzimlənir. Əxlaqi sərvətlərə yiyələnən yeniyetmələr və gənclər qazandıqları milli ləyaqəti, milli qüruru, milli iftixarı, milli qeyrəti və ən ümdəsi xalqa və Vətənə sədaqətli ali məqsədləri fonunda öz iddia səviyyələrinə uyğun şəkildə tənzimləməyə cəhd göstərirlər. Mənlik şüuruna, onun milli-mənəvi dəyərlərinə yiyələnənlər daim öz ali məqsədi və iddia səviyyələri uğrunda mübarizəyə cəhd göstərir. Müasir psixologiya sübut edir ki, şəxsiyyətin məqsədləri və onun iddia səviyyələri müxtəlif olur. Məzmun cəhətdən nəzərdən keçirilən dərk edilmiş motivlər şəxsiyyətin məqsədlərini üzə çıxardır. Müəyyən bir tələbatı təmin edə bilən obyekt insanın şüurunda məqsəd kimi yeni insan olaraq meydana çıxır. Tələbat obyektini məqsəd kimi dərk edən insan özünün şəxsi məqsədlərini mənsub olduğu kollektivin, cəmiyyətin məqsədləri ilə əlaqələndirir, öz məqsədlərinin məzmununa zəruri düzəlişlər, eləcə də əlavə düzəlişlər edir [5, s.117]. Buradan belə bir qənaət hasil olur ki, insan psixikasının ən ali səviyyəsi və forması olan ictimai şüur əmək və istehsal fəaliyyəti, ünsiyyət fəaliyyəti və eləcə də ictimai-iqtisadi-siyasi-tarixi həyat şəraiti ilə bağlı olan münasibətlərin məcmusu rolunda çıxış edərək milli “mən”in formalaşmasını təmin edir. Milli mənlik şüurunun pedaqoji-psixoloji əsaslarının düzgün müəyyənləşdirilməsi çox vacibdir. Ona görə ki, yetişən nəslin milli mənlik şüurunun formalaşdırılması yeni insan tərbiyəsinin mühüm şərti hesab olunur. Mənlik şüurunun isə məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil olaraq inkişafını şərtləndirən cəhətlər milli mənlik şüurunun formalaşmasına təkan vermiş olur. Bu şərtlə ki, ailədə məktəbin və ya əksinə, məktəb ilə ailənin, məktəblə sosial mühitin və bunların hər üçünün əlbir fəaliyyətinin pedaqoji-psixoloji əsasları düzgün müəyyənləşdirilsin. Məhz belə olan təqdirdə yetişən nəslin mənlik şüurunun inkişafı və bu zəmində onların milli mənlik şüurunun inkişafı müasir dövrün bütün tələblərinə rəğmən təmin edilmiş olar. ƏDƏBİYYAT 1. Talıbov Y., Sadıqov F., Quliyev S. Gənclərin mənəvi tərbiyəsinin problemləri. Bakı, 1998, 132 s. 2. Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Sosial psixologiya. Dərslik. Bakı, “Qapp-Poliqraf” Koorporasiyası, 2003, 356 s. 3. Bayramov Ə.S. Şəxsiyyətin təşəkkülünün aktual psixoloji problemləri. Bakı: Azərnəşr, 1981, 189s. 4. Sadıqov F.B. Pedaqogika (ali məktəblər üçün dərslik), Bakı, Adiloğlu, 2012, 666 s. 5. Petrovskinin redaktəsi ilə. Bakı: Ümumi psixologiya, Maarif nəşriyyatı, 1982. 6. Nəsrəddin Tusi. Əxlaqi –Nasiri, Bakı, “Lider nəşriyyatı”, 2005, 280s 7. Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya (dərslik).Bakı, “Çinar-Çap” nəşriyyatı, 2002, 620 s. 130 РЕЗЮМЕ Ч.Гулиев Особенности правильного определения педагогико-психологических основ национального самосознания Исторически национальнoecамосознание каждого народа отражалоего национальные обычая, традиции, искусства и национальную нравственность, другими словами было оценено как его моральныйоблик. Поэтому формирование национального самосознания подрастающего поколения считается важным условием воспитания нового поколения. Целенаправленное, запланированное и организованное развитие самосознания способствуетформированию национального самосознания. При этом, правильное определениепсихолого-педагогических основсовместной активности«школа-семья», или наоборот, «семья-школа», «школа-социум» является важным условием. При таком раскладе, развитие самосознания подрастающего поколения и на этом основе их национального самосознания может быть формировано соответственно требованиям современности. ABSTRACT Ch. Guliyev Peculiarities of proper determination of pedagogical-psychological basis of national self-consciousness Historically, the national self-consciousness of each nation reflects its national customs, traditions, art and national morality, in other words, it is assessed as its moral character.Therefore, the formation of national consciousness of the rising generation is considered to be an important condition for theeducationof new generation.Purposeful, planned and organized development of self-consciousness contributes to the formation of national self-consciousness.In this case, the correct definition of psychological and pedagogical basis of joint activity of "school - family", or vice versa, "family - school", "school - society" is an important condition.In such a condition, the development of self-consciousness of the rising generation and on this basis, their national self- consciousness can be formed according to the modern requirements. НДУ-нун Елми Шурасынын 23 sentyabr 2016-cı ил тарихли гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 01). Məqaləni çapa təqdim etdi: Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, professor E.Maqsudov Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|